دین اسلام دین کاملی است که نه تنها به آخرت انسان توجه دارد و برای سعادت اخروی فرامینی وجود دارد بلکه به طور ویژه به خوشبختی، سعادت دنیوی و حال خوش در این دنیا که مبتنی بر اجتماع و زندگی جمعی است توجه نموده و دستوراتی را در این راستا بیان کرده است. از جمله این دستورات نحوه ارتباط و تعامل با همسایه است. همسایه از تاثیرگذارترین افراد است که هم می تواند مایه آرامش باشد و هم آزار و اذیت را برای انسان به همراه داشته باشد. از این رو توجه به آن و چگونگی ارتباط با او اهمیت دارد. با ما باشید در ادامه به احادیث روایت شده از ائمه اطهار علیهم السلام در این باره می پردازیم.
همسایه در احادیث
رسول خدا (ص)
- با همسایه خویش به خوبی همسایه داری نما تا مومن باشی[1]
- احترام نهادن به همسایه بر آدم، همچون احترام مادرش است[2]
- هر آن کس که به خداوند و روز قیامت ایمان داشته باشد، همسایه خویش را اذیت نمی کند[3]
- پس به من ایمان نیاورده سی که شب با شکم سیر بخوابد و همسایه مسلمان او گرسنه باشد[4]
- جبرئیل همیشه به من در ارتباط با همسایه سفارش می کرد تا آنجا که گمان کردم به زودی او را وارث و ارث بَر از همسایه اش می کند[5]
- به خداوند پناه می برم از همسایه بدی که ماندگار است و چشمان او تو را می بینند و دل او مراقب تو می باشد. اگر که تو را در خوبی و خوشی مشاهده کرد، ناراحت می گردد و اگر که تو را در گرفتاری و بد حال دید، شاد می شود[6]
- شخصی به نزد رسول خدا (ص) رفت و از اذیت همسایه شکایت کرد. پیامبر (ص) به او فرمود که صبر پیشه کند! برای بار دوم به قصد شکایت آمد و باز پیامبر (ص) به او فرمود که بردباری نماید. نوبت سوم که به شکایت آمد، رسول الله (ص) به او فرمود: در روز جمعه وقتی که عموم مردم برای نماز جمعه بیرون می روند، اسباب خانه را بیرون بیاور و کنار کوچه قرار ده تا هر کس که برای نماز جمعه از آنجا رد شود، آن را ببیند و چون ا تو بپرسند به آن ها بگو که از شر همسایه خانه خویش را خالی کرده ام. آن شخص به دستور پیامبر (ص) عمل نمود. پس همسایه مردم آزار او آمد و ضمن درخواست از او برای بازگرداندن اثاث به داخل خانه گفت که با خداوند عهد کردم که دیگر ناسازگاری ننمایم[7].
- آن که بیمرد و سه همسایه داشته باشد و همه آن ها از او راضی باشند، مورد غفران الهی قرار می گیرد[8]
- از علائم قیامت، بد همسایگی، قطع صله رحم و تعطیل شدن جهاد است[9]
امام علی (ع)
- همسایگی و مجاورت با خدا از آن کسی است که او را اطاعت نماید و از مخالفت با او دوری نماید[10].
- قبل از خرید خانه ببین همسایه ها که هستند[11]
- آن که همسایه خوبی باشد، همسایگان او زیاد گردند[12]
- همسایه بد، بزرگ ترین ضرر و سخت ترین بلا می باشد[13].
- تفقد و جویا شدن از احوال همسایه از نشانه های حُسن همسایگی می باشد[14]
- آن که به همسایه های خود نیکی نماید خدمت گزاران او زیاد شوند[15]
- حریم مسجد چهل ذراع می باشد و تا چهل خانه از چهار طرف خانه همسایه حساب می شوند[16]
امام سجاد (ع)
- اما حق همسایه تو این است که در غیابش (آبرو و مال او) را حفظ نمایی و در حضورش به او احترام کنی و اگر مورد ظلم قرار گرفت کمکش نمایی. به دنبال عیب های او نباشی، اگر که بدی از او مشاهده کردی آن را بپوشانی؛؛ اگر که بدانی اندرز تو را قبول می کند او را پنهانی پند و اندرز دهی؛ در سختی ها او را رها نکنی، از لغزش های او بگذری، گناه او را ببخشی و با او به خوبی و کریمانه معاشرت نمایی[17]
امام صادق (ع)
- بر شما باد به حُسن مجاورت و همسایگی که خداوند به آن امر فرموده است[18]
- حُسن همسایگی خانه ها را آباد می سازد و عمرها را می افزاید[19]
- آن که برای همسایه بد دعا نماید، اجابت نمی شود چرا که خداوند به او امر نموده خانه خویش را بفروشد و به جایی دیگر رود[20]
امام کاظم (ع)
- حُسن مجاورت و همسایگی این نیست که اذیت نکنی. حُسن همسایگی آن است که در مقابل آزار همسایه صبور باشی[21]
منابع:
[1] الامالی، صدوق، ص 201
[2] مکارم الاخلاق، ص 126
[3] الکافی، ج2، ص 667
[4] الامالی، طوسی، ص 520
[5] الامالی، طوسی، ص 520
[6] الکافی، ج2، ص 669
[7] الکافی، ج 2، ص 668
[8] مستدرک الوسائل، ج 8، ص 422
[9] مستدرک الوسائل، ج 8، ص 420
[10] شرح غرر الحکم، ج 3، ص 360
[11] شرح غرر الحکم، ج 4، ص 137
[12] شرح غرر الحکم: ج 5، ص 156
[13] همان، ج 3، ص 360
[14] تحف العقول، ص 85
[15] شرح غرر الحکم، ج 5، ص 20
[16] الخصال، ج 2، ص 544
[17] الامالی، صدوق، ص 373
[18] الامالی، صدوق، ص 359
[19] الکافی، ج 2، ص667
[20] مستدرک الوسائل، ج 8، ص 420
[21] تحف العقول، ص 409