جهاد از ارکان دین مبین اسلام می باشد که به معنای تلاش، ایثار و فداکاری در راه خدا است و شخص جهادگر از مال، جان و دیگر داشته هایی که برایش عزیز و گرامی می‌باشند، تنها برای جلب رضایت خدا می گذرد.
در قرآن کریم و همچنین کلام رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) درباره جهاد، انواع و اهمیت آن بسیار سخن گفته شده است.
در این مطلب احادیث و سخنان منقول از پیامبر (ص) و ائمه (ع) درباره موضوع جهاد را قرار داده ایم.
احادیث نقل شده از حضرت محمد مصطفی (ص)
- اَحَبُّ الاعمالِ اِلَی اللهِ الصَّلاةُ لِوَقتِها ثُمَّ بِرُّ الوالِدَین ثُمَّ الجِهادُ فی سَبیلِ اللهِ [1].
محبوب‌ترین اعمال در نزد خداوند متعال نماز اول وقت می‌باشد، سپس نیکی و احسان به والدین و پس از آن جهاد در راه خدا.
- الصُوم فى الحَر جهاد [2].
روزه گرفتن در هوای گرم، جهاد به شمار می رود.
- أَفضَلُ الجِهادِ مَن أَصبَحَ لا يَهُمُّ بِظُلمِ أَحَدٍ [3].
برترین جهاد، آن است که آدمی روز خود را شروع کند در حالی که در اندیشه و فکر ظلم و ستم به کسی نباشد.
- حَرسُ لَيلَةٍ فى سَبيلِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ أَفضَلُ مِن أَلفِ لَيلَةٍ يُقامُ لَيلُها و َيُصامُ نَهارُها [4].
یک شب حراست و نگهبانی در راه خدای عز و جل برتر است از هزار شبانه روز که شب های آن به عبادت و روزه های آن به روزه داری بگذرد.
احادیث منقول از ائمه اطهار (ع)
امام علی (ع)
- جاهِدوا فى سَبيلِ اللّهِ بَأَيديكُم فَإِن لَم تَقدِروا فَجاهِدوا بِأَلسِنَتِكُم فَإِن لَم تَقدِروا فَجاهِدوا بِقُلوبِكُم [5].
در راه خدا با دست های خود جهاد کنید، پس اگر که نمی‌توانید پس با زبان هایتان به جهاد بپردازید، و اگر که باز قادر نبودید، پس با دل های خود جهاد نمایید.
- إِنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أَبوابِ الجَنَّةِ فَتَحَهُ اللّهُ لِخاصَّةِ أَوليائِهِ و َهُوَ لِباسُ التَّقوى و َدِرعُ اللّهِ الحَصينَةِ وَ جُنَّتُهُ الوَثيقَةُ [6].
همانا جهاد دری از درهای بهشت است که خداوند بزرگ و بلند مرتبه آن را برای اولیاء ویژه و خاص خود باز کرده است و جهاد لباس تقوا، زره استوار خدا و سپر محکم او می باشد.
- إِنَّ اللّهَ كَتَبَ القَتلَ عَلى قَومٍ والمَوتَ عَلى آخَرینَ وَكُلٌّ آتیهِ مَنیَّتُهُ كَما كَتَبَ اللّهُ لَهُ فَطوبى لِلمُجاهِدینَ فى سَبیلِهِ وَالمَقتولینَ فى طاعَتِهِ [7].
همانا خداوند برای قوم و گروهی کُشته شدن و برای دیگران مرگ را مقدر نموده است، و هر گروهی به همان سرنوشتی که خداوند برای آنان مقدر فرموده دچار می گردند، پس خوشا به سعادت مجاهدان در راه خدا و کُشته شدگان در راه اطاعت و پیروی از او.
حضرت فاطمه (س)
- جَعَلَ اللهُ الجِهادَ عِزّاً لِلاسلام [8].
خداوند جهاد را عزتی برای اسلام قرار داد.
امام سجاد (ع)
- ما مِن قَطرةٍ أحَبُّ الیَ اللهِ عزَّوجلَّ مِن قَطرةِ دَمٍ فی سبیلِ الله [9].
ریختن هیچ قطره ای در نزد خدا محبوب تر از قطره‌ی خونی نیست که در راه خدا ریخته شود.
امام محمد باقر (ع)
- قَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنِّي ضَعِيفُ الْعَمَلِ قَلِيلُ الصَّلَاةِ قَلِيلُ الصَّوْمِ وَ لَكِنْ أَرْجُو أَنْ لَا آكُلَ إِلَّا حَلَالًا وَ لَا أَنْكَحَ إِلَّا حَلَالًا فَقَالَ وَ أَيُّ جِهَادٍ أَفْضَلُ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ وَ فَرْج [10].
امام محمد باقر (ع) در پاسخ به شخصی که به ایشان گفت: من در عمل ناتوان و ضعیف هستم و نماز و روزه ام کم می باشد اما تلاش می کنم که جز حلال چیزی نخورم و جز به حلال نزدیکی ننمایم (ازدواج از راه درست)، فرمودند: چه جهادی برتر و والاتر از این که آدمی شکم و شرمگاه خود را پاک نگاه دارد.
- لَا فَضِيلَةَ كَالْجِهَادِ وَ لَا جِهَادَ كَمُجَاهَدَةِ الْهَوَى [11].
هیچ فضیلتی همچون جهاد نیست و هیچ جهادی همانند مبارزه و جهاد با نفس نمی باشد.
امام جعفر صادق (ع)
- من قُتِلَ فی سَبیلِ اللهِ لَم یُعَرّفْهُ اللهُ شَیئاً مِن سَیِّئاتِه [12].
کسی که در راه خدا کُشته شود خداوند متعال او را به هیچ یک از گناهانش آگاه نمی‌سازد (به این معناست که دیگر گناهی ندارد).
- مامِنْ شَهیدٍ اِلاّ وَ یُحِبُّ أَنْ یَكونَ مَع‌الحُسینِ علیه‌السلام حَتّی یدخُلونَ الجنَّةَ مَعَهُ [13].
در روز قیامت شهیدی وجود ندارد مگر اینکه دوست دارد همراه با امام حسین (ع) باشد و با ایشان و در معیتشان همراه با دیگر شهدا به بهشت وارد شوند.
امام رضا (ع)
- اذا زالَ الشَّهیدُ مِن فَرَسِه بِطعنَةٍ اَو بِضَرَبةٍ، لَم یَصِلْ الَی الأرضِ حتّی یَبعثَ اللهُ عزَّوجلَّ زَوجَتَهُ مِن الحُور العِینِ فَتُبَشِّرهُ بِما أَعدَّ الله عَزَّوَجلّ لَهُ منَ الكرامَةِ [14].
هنگامی که شهیدی به سبب تیر یا ضربت خوردن از مَرکب خود می‌افتد، به زمین نرسیده خداوند متعال همسر حور العین او را به نزدش حاضر می کند تا کرامات و مراتبی که خدای عز و جل برای او مهیا کرده است را به وی بشارت دهد.
منابع:
[1] نهج الفصاحه ص 167 ، ح 70
[2] بحار الانوار(ط-بیروت) ج 93 ، ص 257
[3] محاسن ، ص 292 ، ح 449
[4] نهج الفصاحة ص 439 ، ح 1355
[5] دعائم الإسلام ج 1 ، ص 343
[6] الغارات (ط – الحديثة) ج2، ص 474
[7] شرح نهج البلاغه، ج3، ص184
[8] بحار، ج ٢٩، ص ٢٣٣
[9] وسائل، ج ١١، ص ٨
[10] محاسن ص 292، ح 448
[11] تحف العقول ص 286
[12] وسائل، ج ١١، ص ٩
[13] كامل‌الزیارات، ص ١١١
[14] مستدرک، ج ١١، ص ١١
- تلاوت ترتیل آیه 20 سوره توبه – حذیفی علی عبدالرحمن
الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ ۚ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ
آنها که ایمان آوردند، و هجرت کردند، و با اموال و جانهایشان در راه خدا جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است؛ و آنها پیروز و رستگارند!