هفتاد و نهمین سوره قرآن کریم بر اساس ترتیب کنونی سوره نازعات است. این سوره مکی است و متشکل از 46 آیه می باشد. نازعات بعد از سوره انفطار و قبل از سوره نبأ بر قلب و جان رسول خدا (ص) نازل شده است و در آن اخبار موکدی از وقوع قیامت آمده است. همچنین درباره فرجام نیکان و بدان سخن گفته شده است. طی 9 مطلب قبلی از سلسله مطالب تفسیر قرآن، تفسیر 41 آیه از این سوره بیان شد حال قصد داریم به ادامه تفسیر بپردازیم.
تفسیر آیات انتهایی سوره نازعات
و اما در ادامه 41 آیه قبل سوره نازعات (برای آشنایی بیش تر با سوره نازعات بر روی «معرفی سوره نازعات» کلیک کنید) که در ارتباط با روز جزا، فرجام افراد و خوب و … بودند خدای متعال به سراغ پرسش همیشگی اهل شرک درباره معاد رفته و می فرماید: از تو درباره قیامت می پرسند که در چه وقتی رخ می دهد؟ (42)
خداوند در پاسخ به این پرسش برای آنکه آنان را متوجه کند که هیچ کس از زمان وقوع روز جزا خبر ندارد و نخواهد داشت روی سخن را به پیامبر اکرم (ص) نموده و می فرماید: تو را از یاد کردن آن چه کار است؟ (43)
به این معنا که تاریخ وقوع قیامت از تو نیز مخفی است چه رسد به دیگر انسان ها. این امر از جمله علوم غیبی الله تعالی است که از مختصات ذات خداوند است و هیچ کس به آن راه ندارد. از جمله اموری که بر همه عالم مکتوم است وقت رخ دادن قیامت است زیرا که اثر ترتیبی این واقعه بدون پنهان ماندن آن امکان پذیر نیست چرا که اگر مشخص باشد و زمان آن دور دانسته شود تمامی عالم را غفلت فرا می گیرد و اگر که نزدیک باشد پرهیز از بدی و انجام خوبی به شکل اضطرار و به دور از اختیار خواهد بود.
البته برای این آیه احتمالات دیگری نیز ذکر شده اند نظیر اینکه:
- تو برای بیان وقت قیامت مبعوث نشدی.
- تو برای این مبعوث گشتی که اصل وجود آن را اطلاع دهی نه زمان وقوعش را.
- قیام و بعثت تو بیانگر نزدیکی قیامت است (در روایتی ذکر شده که پیامبر خدا (ص) دو انگشت مبارک خویش را در کنار هم قرار داد و فرمود: قیام من و قیام قیامت همچون این دو است).
البته که تفسیر نخست مناسب تر از همه است.
خدای متعال در ادامه می فرماید: منتهای آن (قیامت) به سمت پروردگارت است (44).
تنها خداوند است که می داند قیامت چه موقع برپا می شود و هیچ احدی از آن مطلع نیست و هر نوع تلاش برای آگاهی از آن فایده نخواهد داشت. در آیه 34 سوره لقمان و آیه 187 سوره اعراف نیز به این موضوع اشاره شده است.
برخی بیان کردند که مقصود این است که تحقق و رخداد قیامت به ید الله تعالی است. ناگفته نماند که جمع میان دو تفسیر نیز اشکال ندارد.
خداوند دوباره و برای توضیح بیشتر در آیه بعدی می فرماید: کار تو تنها انذار افرادی است که از آن ترس دارند (45)
این آیه بدان معناست که وظیفه تو هشدار و بیم دادن است و تعیین زمان قیامت جزو قلمرو و آگاهی تو نیست. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که انذار ویژه افرادی گفته شده که از آن روز بزرگ ترس دارند و این مشابه به مطلبی است که خداوند در آیه دوم سوره بقره بیان فرموده است. تعبیراتی این چنین نشان دهنده این امر هستند که تا روح حق طلبی و حس مسئولیت در مقابل خداوند در آدمی نباشد او به دنبال معاد و حقیقت جویی نمی رود و به اندرزهای پیامبران گوش نمی دهد.
و در نهایت خداوند در آیه 46 می فرماید: آنان در آن روز که قیام قیامت را مشاهده می کنند، اینگونه احساس می کنند که انگار توقف آن ها (در دنیا و برزخ) جز شامگاه یا صبح آن نبوده است.
عمر این جهان و همچنین برزخ با چنان سرعتی سپری می شود که در قیامت مردم گمان می کنند تمام آنچه گذشته تماما چند ساعت بوده است. این موضوع علاوه بر اینکه ذاتا صحیح است، در مقایسه با قیامت نیز درست است و لحظه ای بیش نیست. واژه «عشیه» در معنای عصر است و کلمه «ضحی» به زمانی گفته می شود که آفتاب بالا آمده باشد و شعاع آن گسترده شده است.
در آیاتی چون آیه 55 سوره روم و 103 سوره طه نیز با تعابیر مختلف این کوتاهی توقف در دنیا بیان شده است و می تواند آدمی را از خواب غفلت بیدار نماید.
- ترتیل سوره مبارکه «نازعات» با صدای استاد مصطفی اسماعیل