سوره نازعات هفتاد و نهمین سوره قرآن مجید بر اساس ترتیب کنونی است. این سوره 46 آیه دارد و در شهر مکه بر پیامبر مهربانی ها نازل شده است. واژه نازعات بر گرفته از آیه نخست است و در معنای ملائکه گیرنده جان است. این سوره همچون دیگر سور مکی قرآن به معاد و محشر اشاره کرده و محور مطالب هستند.
در واقع بدان سبب که گرفتن جان اهل ایمان و اهل کفر و تدبیر امور تمامی بنده ها بر عهده ملائکه است، سوره نازعات ببا قسم به انواع فرشته ها شروع شده است. در این سوره بخشی از سرگذشت حضرت موسی علیه السلام نیز بیان شده است.
ناگفته نماند که این سوره از لحاظ نزول هشتاد و یکمین سوره است و قبل از سوره نباء و پس از انفطار نازل گردیده است.
محتوای سوره نازعات
پس از معرفی اجمالی نوبت به بررسی محتوای آیات می رسد. کل سوره در شش بخش زیر خلاصه می شود.
- تاکید کردن بر تحقق محشر با ذکر قسم های متعدد.
- بیان و اشاره به چشم اندازهای هول انگیز محشر و روز حسابرسی.
- گذری بر قسمتی از سرگذشت حضرت موسی علیه السلام و فرجام فرعون.
- ذکر مثال هایی از نشانه های قدرت پروردگار در عالم که علتی بر امکان تحقق معاد و زندگی پس از مرگ است.
- بیان بخشی دیگر از رخدادهای روز جزا و فرجام دو گروه طغیان گر و نیکوکار.
- تاکید بر این که هیچ کس از وقت وقوع قیامت با خبر نیست. اما نزدیک است!
در حقیقت خداوند در آیات اول تا نهم به حتمی بودن برپایی روز جزا و ذلت اهل کفر پرداخته است. سپس و در آیه های دهم تا چهاردهم به چگونگی زنده شدن استخوان های پوسیده اشاره می کند. در ادامه (آیات 15 تا 26) شبهه دوم که عبارت است از: چطور این امکان وجود دارد که افراد قدرتمندی چون فرعون عذاب می شوند؟ پاسخ داده می شود. سپس و در آیات 27 تا 41 درباره دوباره آفریده شدن انسان ها سخن به میان آورده می شود. در این بخش خداوند به دحو الارض در آیه سی ام اشاره می کند. مقصود از دحو الارض، گستراندن زمین و خارج شدن خشکی ها از زیر آب است. در روایات تاریخ این واقعه 25 ماه ذی القعده است.
و اما در نهایت نیز جوابی برای شبهه بعدی که در ارتباط با زمان وقوع قیامت است ذکر می شود.
فضیلت و خواص سوره
برای سوره مبارکه نازعات در کتب روایی و حدیثی فضائل و خواص بسیاری گفته شده است که در ادامه به برخی از آن ها به عنوان تتمه این مطلب اشاره می کنیم.
- از پیامبر خدا (ص) روایت شده که می فرمایند: آن که این سوره را قرائت کند سیراب از دنیا رود و حق تعالی او را سیراب محشور می سازد و سیراب به بهشت وارد می کند[1]. ایشان همچنین فرمودند: هر آن که این سوره مبارک را تلاوت نماید توقفش و حسابش در روز حشر فقط به اندازه خواندن یک نماز واجب روزانه خواهد بود؛ سپس به بهشت داخل می شود. علاوه بر این ها حضرت فرموده اند: هر که بر خواندن این سوره مداومت داشته باشد از عذاب الهی ایمن است و در روز محشر حق تعالی او را از شرا سرد و گوارا سیراب می سازد[2].
- امام صادق علیه السلام نیز در فضیلت و خواص این سوره فرموده اند: آن که این سوره را تلاوت کند در دنیا همیشه سعادتمند است[3]. علاوه بر این ایشان بیان داشتند که اگر شخصی در مقابل دشمنان و یا از کسی که از آن ترس دارد قرار گیرد و این سوره را بخواند از شر و آزار آنان در امان خواهد بود و از او اعراض می نمایند[4]. همچنین ایشان برای سلامتی ایمان و ایمن ماندن از دشمنان و حاکم خواندن بیست و یک مرتبه نازعات را توصیه کرده اند[5].
منابع:
[1] مجمع البیان
[2] تفسیر برهان
[3] بحار، ج 92، ص 420
[4] تفسیر برهان
[5] خواص الایات، ص 146