سوره نبأ سوره ای با چهل آیه کوتاه است. این سوره در شهر مکه بر وجود پُر خیر و برکت رسول خدا (ص) نازل شد و نام آن که در معنای خبر بزرگ و عظیم است از آیه دوم سوره گرفته شده است. در آیات این سوره خداوند متعال با استدلال به نظام حکیمانه ای که بر طبیعت مستولی است، برپایی قیامت را برای اجرا نظام پاداش و کیفر لازم دانسته و آن را از روی حکمت گفته است. در واقع نبود قیامت، خلق هستی با این همه نظم را بیهوده نشان خواهد داد و خداوند متعال بری از انجام امر بیهوده و عبث است. در کنار این موضوع خدای متعال در آیاتی به عذاب سخت طغیانگران اشاره کرده و نعمات که به بهشتیان ارزانی داده را نیز بر می شمرد و هشداری شدید به کافران می دهد … در ادامه تفسیر 9 آیه اول به تفسیر آیاتی دیگر از این سوره خواهیم پرداخت.
تفسیر سوره نباء – آیات 10 تا 12
پس از آنکه خداوند در آیه نهم به موهبت خواب اشاره می کند در آیه دهم از نعمت شب سخن به میان می آورد. حق تعالی در آیه دهم سوره نبأ می فرماید: ما شب را پوششی قرار دادیم. سپس در ادامه به نعمت روز اشاره کرده و می افزاید: و روز را وسیله ای برای معاش و زندگی قرار دادیم (آیه یازدهم).
بر عکس آنچه دو گانه پرستان در اثر جهل از رمز و رموز خلقت گمان می کردند که نور و روشنایی روز نعمت است و شب شر است و عذاب و برای هر یک خالقی را در نظر گرفته بودند، هر یک از این دو نعمتی است عظیم که خود سرچشمه نعمات دیگر به شمار می رود. بر اساس آیه های مورد بحث شب لباسی است که خداوند به تن زمین کرده است و همه موجودات زنده ای که روی زمین حیات دارند فعالیت های ملال آور زندگی را به اجبار تعطیل می کنند و تاریکی که مایه سکون و آرامش است بر همه چیز مسلط می گردد تا آنچه که در طی روز فرسوده شده مرمت شده و روح خسته نشاط پیدا کند.
علاوه بر این نور آفتاب بر چیده می گردد. نوری که اگر چه مایه حیات جانداران است اما زیادی آن نباتات و حیوانات را می سوزاند و جایی برای زندگی باقی نخواهد ماند. به همین سبب است که خداوند به تکرار روی این موضوع تاکید می کند. به عنوان نمونه می توان به آیات 72 و 73 سوره قصص اشاره کرد.
ناگفته نماند که در قرآن کریم به موضوعات مهم تنها یک بار قسم خورده شده؛ این در حالی است که به شب خدای متعال هفت بار سوگند یاد کرده است و خب می دانیم که به موضوعات و امور مهم عموما سوگند خورده می شود. و چنین تکراری اهمیت شب را نشان می دهد. آن ها که شب را با نور مصنوعی روشن نموده و همه شب را بیدار و روز را در خواب هستند انسان هایی رنجور می باشند.
شب منافع دیگری نیز دارد؛ سحرگاهان بهترین زمان برای راز و نیاز است (در مطلب «سحرخیزی در احادیث» می توانید به کلام ائمه در ارتباط با اهمیت سحرگاهان و سحر خیز بودن دسترسی داشته باشید) و تربیت نفوس در آن زمان انجام می شود همانگونه که خداوند در آیه 18 سوره ذاریات در وصف متقین چنین فرموده که آن ها در سحرگاهان استغفار می کنند.
البته بی نظیر بودن روشنایی روز را نباید دست کم گرفت. روشنایی روز حرکت آفرین است. آدمی برای کار و تلاش مهیا می شود، گیاهان در پرتو نور می رویند و حیوانات در پرتو آن رشد و نمو می کنند.
در واقع شب و روز و نظام دقیقی که برای آن ها مشخص شده از نشانه های خلقت است و سرچشمه یک تقویم طبیعی برای ایجاد نظام برای زمان بندی انسان ها به شمار می رود.
در ادامه خداوند به آفرینش آسمان ها می پردازد. حق تعالی در آیه دوازدهم می فرماید: ما بالای سرتان هفت آسمان محکم بنا نمودیم.
عدد هفت در اینجا ممکن است عدد تکثیر باشد و به کرات متعدد آسمان و منظومه ها، کهکشان ها و عالم های متعدد هستی اشاره دارد که دارای آفرینشی مستحکم و ساختمانی قوی هستند. علاوه بر این ممکن است این عدد، تعداد باشد به این شکل که ما ستاره ها و هر آن چیزی که می بینیم به حکم آیه ششم سوره صافات به آسمان اول متعلق هستند و در پشت آن شش عالم و آسمان دیگر است که بشریت به آن ها دسترسی ندارد.
البته این احتمال هست که به طبقات متعدد هوای اطراف زمین نیز اشاره داشته باشد. این هوا در عین اینکه رقیق هستند استحکام بالایی دارند که توانسته اند زمین را از هجوم سنگ های آسمانی محفوظ بدارند و به محض آن که یکی از آن سنگ ها جذب زمین شد به دلیل موضوع تصادم با قشر هوا آنگونه داغ شود که آتش گرفته، می سوزد و در نهایت خاکسترش بر زمین می نشیند.
نکته: برخی دانشمندان حساب کردند که استحکام و استقامت قشر هوای اطراف کُره زمین که بالغ بر صد کیلومتر ضخامت دارد به اندازه سقف پولادینی است که دارای ضخامت ده متر است و این خود یکی از تعابیر گفته شده برای «هفت» است.
- تلاوت ترتیل سوره نبا – شهریار پرهیزگار