در برخی از منابع و روایات دیده می‌شود که نقل کرده‌اند، سکینه دختر امام حسین (ع) زن مصعب بن زبیر شده است؛ اما آیا این روایت درست است؟ اگر درست است علت آن چه بوده؟
درباره چرایی ازدواج سکینه دختر امام حسین (ع) با مصعب بن زبیر، افراد مختلف نظرهای مختلفی داده‌اند؛ به عبارت دیگر درباره این ازدواج، میان علما اختلاف‌نظر وجود دارد. ما در ادامه معتبرترین این نظرات و نقل‌قول‌ها را مورد بحث قرار داده‌ایم. اگر به روایات تاریخی علاقه‌مند بوده و دوست دارید علت این ازدواج برای شما روشن شود تا پایان همراه ما باشید.
بحث پیرامون ازدواج سکینه دختر امام حسین (ع) با مصعب بن زبیر
به روایت نقل‌های مختلف تاریخی، پس از شهادت امام حسین در واقعه کربلا، سکینه دختر ایشان با مصعب بن زبیر ازدواج کرده است. دراین‌باره «و سبط بن الجوزی» می‌گوید: مصعب بن زبیر اولین کسی بود که سکینه سلام‌الله علیها از سر اجبار به عقد وی درآمد. همچنین برخی از مورخین برای حضرت سکینه ازدواج‌های دیگری را نیز ذکر کرده‌اند که عبارت‌اند از:
- عبدالله بن عثمان حزامی
- زیدبن عمرو بن عثمان بن عفان
- اصبغ بن عبدالعزیز بن مروان
- ابراهیم بن عبدالرحمن بن ابی عوف
اما در میان همه این‌ها، ازدواج سکینه دختر امام حسین (ع) با مصعب بسیار مشهور بوده و اغلب تاریخ پژوهان این موضوع را تلقی به قبول کرده‌اند؛ اما پیرامون این بحث، این سؤال برای برخی‌ها پیش آمده است که آیا این ازدواج واقعی بوده یا مانند سایر ازدواج‌های نسبت داده شده به حضرت سکینه، تهمت و افترای تاریخی بیش نیست؟ یا شاید هم از اشتباه اسامی با یکدیگر ناشی شده است؟ حال بیاید نظرات علمای مختلف در این زمینه را بررسی کنیم:
نظر نویسنده‌ی معاصر عراقی علی محمد دُخیّل
این نویسنده‌ی معاصر در کتاب أعلام النساء که بخش چهارم آن به حضرت سکینه اختصاص دارد، پس از پرداختن به نقل‌های مختلف درباره ازدواج‌های متعدد حضرت سکینه و ردّ گزارش‌های بی‌اساس، در مقام جمع‌بندی و نتیجه نوشته است:
شیعیان بر این قول که سکینه (ع) فقط با پسرعمویش عبدالله بن امام حسن ازدواج کرده پایبند هستند. علاوه بر شیعیان بسیاری از اهل سنت نیز معتقد به قول هستند. علامه شبّر و علامه مقرم نیز در کتاب‌ها و نوشته‌های مختلف خود، این قول را تائید کرده‌اند.
نظر مقرم
به گفته مقرم، در بصره مصعب بن زبیر کارگزار برادرش بود. از این رو این شخص هیچ تسلطی بر حجاز نداشت. پس این دیدگاه که بانو سکینه (س) از ترس جان امام سجاد (ع) و جلوگیری از اینکه این شخص به امام آسیبی نرساند با او ازدواج کرده نیز تقریباً رد می‌شود. علاوه بر این، بعد شهادت امام حسین (ع) عواطف مردم و شیعیان نسبت به اهل بیت ایشان جریحه‌دار بود و هر کس که در آن دوره به آنان قصد سوئی می‌کرد، به شدت با مخالفت مردم روبه‌رو شده و مبغوض دیگران می‌گردید.
این روایات رد کننده ازدواج سکینه دختر امام حسین با مصعب ابن زبیر هستند؛ اما برخی از روایات این ازدواج را راست شمرده و درباره آن این‌گونه گفته‌اند:
نظر ابن طقطقی
ابن طقطقی می‌گوید عایشه دختر طلحه و سکینه دختر (س) هر دو به همسری مصعب گرفته شده بودن و در یک خانه زندگی می‌کردند.
نتیجه بحث‌های انجام گرفته درباره ازدواج سکینه دختر امام حسین (ع) با مصعب
نکته مشترک همه این نظرات موجود پیرامون ازدواج مصعب با سکینه (س) این است که اگر ازدواجی هم باشد آن بانوی بزرگوار با رضایت خودش تن به آن نداده است. این ازدواج را تنها می‌تواند به خاطر مصالح سیاسی ـ اجتماعی دانست. بر این گونه ازدواج‌ها شواهد تاریخی بسیاری وجود دارد؛ مانند روایت‌های موجود درباره ازدواج پیامبران و برخی امامان با همسرانی که حتی نقشه قتل آن‌ها را نیز داشته‌اند. مسلم است که این‌گونه پیوندها با رضایت و مصلحت شخصی انجام نمی‌گرفت.
در مسئله ازدواج سکینه (س) با مصعب نیز دقیقاً چنین شرایطی بوده و چه‌بسا که ایشان از این وصلت خرسند نبوده است اما به خاطر برخی هنجارهای جامعه به آن راضی شدند. شاهد آن که به نقل برخی از مورخان، پس از مرگ مصعب و ازدواج مجدد سکینه (س) با عبدالله بن عثمان، یعنی خواهرزاده او، ایشان از اطاعت او سر برمی‌گیرد و اقدام به نشوز می‌کند. در پی همین ماجرا خواهر مصعب و رملة بنت الزبیر مادر عبدالله نزد عبدالملک می‌روند و می‌گوید:
«اگر این‌گونه نبود که ما قصد پوشش گذاشتن بر کارهای خود داشته باشیم، هرگز به کسی که نسبت به ما رغبتی نشان نمی‌دهد، رغبتی نشان نمی‌دادیم.»
با توجّه به این جمله و تصریح آن در هدف ازدواج این‌گونه افراد با آن بانو، به‌راحتی می‌توان به واقعیت این پیوند پی برد. هدف خاندان زبیر از ازدواج مصعب با حضرت سکینه، پوشاندن اقدامات جاه‌طلبانه خود بود تا از این طریق وجهه‌ای برای خود کسب کنند. درباره همین موضوع سبط بن جوزی نیز می‌گوید:
«این وصلت به اجبار صورت گرفت»
کلام آخر
در انتها باید خاطر نشان شویم که همه نقل و قول ها و روایات به طور قطعی اطلاعات درستی را در اختیار ما قرار نمی‌دهند؛ بنابراین ما در این مقاله نهایت سعی‌مان را کردیم تا از منابع معتبر مطالب خود را جمع‌آوری کرده و در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. امیدواریم از خواندن مطالب لذت برده باشید.