دعای چهاردهم صحیفه سجادیه با 16 فراز کوتاه و بلند دعایی برای ستم، ستمدیده و مظلوم است. این دعا شکایتی به درگاه خداوند متعال است. در این دعا امام سجاد علیه السلام نگرانی نهایی خویش را با ایزد منان در میان می گذارد و از او کمک می خواهد. در این دعا امام به نکته ای مهم اشاره و اصرار دارد. نکته ای که بر آن اصرار می ورزد نه تنها انتقام از ستمگر است بلکه آموزه های بدیع توحیدی را به شخص خواننده یاد می دهد که در صورت توجه به آن خشمش کامل فرو خواهد نشست و توجه خود را معطوف به رحمت و تفضل خداوند می کند و به تهذیب خود می پردازد.
فراز اول و دوم دعای چهاردهم صحیفه
(۱) یا مَنْ لَا یخْفَی عَلَیهِ أَنْبَاءُ الْمُتَظَلِّمِینَ
(۲) وَ یا مَنْ لَا یحْتَاجُ فِی قَصَصِهِمْ إِلَی شَهَادَاتِ الشَّاهِدِینَ.
شرح فراز دو فراز اول دعا[1]
حضرت در این عبارات به درگاه احدیت عرضه می کند: بارالها! تو بر مجموعۀ جریان زندگی ام آگاه هستی پس نه نیازمند بازگو کردن قصۀ خویشم و نه رسیدگی ات به دادخواهی من محتاج اقامه دعوی و ایجاد جلسه دادرسی و حضور یافتن گواهان است چرا که علم ربوبی تو شامل همه وقایع است. همانگونه که تو از فاعل یا مباشر نسبت به زمینه و علل انجام کار او داناتری. به این معنا که خود مباشر ممکن است نداند که به چه دلیل آن کار را انجام داده است و یا حتی این احتمال وجود دارد که او بعد از انجام جرم و ارتکاب آن در حیرت بماند که چگونه این عمل از او سر زده است اما علم تو به ظاهر و باطن تمامی هستی قطعی و حتمی می باشد.
به همین سبب خدای متعال به همۀ آنچه که در عالم است و در خشکی و دریا رخ می دهد از کوچکترین آن که می تواند حرکت یک اتم باشد آگاه است. خداوند کتابی دارد که در آن هر کوچک و بزرگی حساب شده است و همان کتاب صحیفه علم الهی است که چیزی به جز گستره هستی نمی باشد و به دلیل آنکه هیچ چیز از گستره وجود خارج نیست پس ذره ذره کائنات در قلمرو دید باری تعالی است.
بدین جهت است که حضرت زین العابدین علیه السلام می فرماید:باری تعالی به آگاهی و شهادت گواهان نیازمند نیست و یاری اش به ستمدیدگان بسی نزدیک است.
پس اگر که چنین است رازی که در تشویق به حاجت خواهی است چیست؟ حاجت خواهی و اظهار نیاز به درگاه خداوند به منظور جلب رضایت خداوند است. به عبارتی چنین می توان بیان کرد که اظهار نیاز همان توجه عبد به آفریده است و هدف از تمامی عبادات هم توجه و ایجاد چنین ارتباطی است . علاوه بر این از آنجا که ابزار نیاز در شکل دعا نشأت گرفته از نیازهای ملموس بندگان است به طبع باعث توجهی عمیق تر است و دعا با حضور قلبی بیشتر انجام می شود، بر خلاف برخی عبادات واجب نظیر نماز که شامل حاجت ملموسی نیستند و به همین سبب حضور قلبی شدید و جدی در آن ها محقق نمی گردد مگر در گروه معدودی از اولیاء الهی که به اسرار آگاه هستند.
منبع:
[1] برگرفته از شرح نگاشته شده توسط حسن ممدوحی کرمانشاهی است.