حلق و تقصیر حج که به ترتیب در معنای تراشیدن موی سر و کوتاه کردن موی سر یا ناخن است از جمله واجبات حج و عمره به شمار می روند که در موارد گوناگون یکی از آن دو انجام می شود. این دو عمل جزو عبادات هستند و می بایست با نیت قربت الی الله انجام گیرند. برای این دو عمل احکامی بیان شده است. همچنین افراد مانند دیگر مسائل شرعی و عبادی سوالاتی در این باره از مراجع کرده و پاسخ دریافت کرده اند.سوالاتی که می تواند جزو سوالات دیگر افراد نیز باشند. از این رو در ادامه برخی از این سوالات که از مرجع گرانقدر آیت الله سیستانی پرسیده شده را به همراه پاسخ، برای بهره مندی شما به نگارش در آورده ایم.
استفتائات حلق و تقصیر حج
- اگر که سر حاجی در زمان تراشیدن زخم شود و خون آید، حاجی باید چکار کند؟
به دلیل اینکه حاجی متعمد نبوده است بر او تکلیفی نیست.
- افرادی مو می کارند. اگر که شخصی مو کاشته و نخستین سفر حج او سفر حج تمتع است. آیا بر او سر تراشیدن واجب خواهد بود؟
سر تراشیدن در نخستین سفر حج مبنی بر احتیاط است . شخص حاجی می تواند در این موضوع به غیر (با رعایت الاعلم فالاعلم) مراجعه کند. اما آن که مو کاشته است اگر که موهایش رشد نکند غسلش باطل خواهد بود. علاوه بر این مسحش در وضو اگر که قادر نباشد بر بخشی از پوست پاک موهای طبیعی جلوی سرش مسح نماید نادرست است.
- اگر شخصی که به حج مشرف شده در اثر ندانستن و یا فراموشی خارج از منا حلق کند و تنها بعد از آنکه به وطن خویش بازگشت حکم را دانست با به او یادآور شدند، تکلیفش چه می شود؟
اگر که بتواند موی تراشیده ی خود را به منا بفرستد این کار را انجام دهد اگر که قادر نباشد بر او تکلیفی نیست.
- اگر حاجی عمدا ذبح را به تاخیر بیاندازد آیا برای او جایز می باشد که قبل از آن حلق کند؟
اگر که بعد از به دست آوردن قربانی در منا است حلق برای او جایز است ولی قبل از آن بنا بر احتیاط جایز نمی باشد.
- فردی که اولین بار به حج می رود اگر که سرش زخمی باشد و حلق برای او ممکن نباشد آیا تقصیر او مجزی خواهد بود؟
اگر که بتواند با ماشین نرم سر خود را بتراشد بنا بر احتیاط تقصیر او مجزی نیست. حتی مجزی بودن تقصیر در صورتی که حلق حرجی باشد نیز بدون اشکال نیست اگر که نزدیک تر مجزی بودن است.
- آرایشگران نیز به حج می روند. حال اگر که شخص حاجی خود آرایشگر باشد آیا برای او جایز خواهد بود که قبل از حلق و تقصیر خود سر دیگری را بتراشد؟ اگر که چنین نماید کفاره اش چیست؟
جایز نیست این عمل را انجام دهد اما اگر که این عمل از او سر زد بر او کفاره ای نیست.
- اگر که کودکی حج نماید یا شخصی به نیابت از دیگری حج کند از عنوان «صروره» که به افرادی که اولین بارشان است حج می کنند اطلاق می شود، خارج می شوند؟
ظاهرا از این عنوان بیرون می آیند چرا که این عنوان برای کسانی است که اولین بار است حج کرده اند و قبل تر حجی انجام نداده اند.
- آیا برای شخص تقصیر کننده جایز می باشد که بیرون از مکه تقصیر کند؟
اگر چه رعایت احتیاط در این باب مقدم تر است اما می توان خارج از مکه نیز تقصیر کرد.
- اگر که فردی ریش و سیبیل خود را تقصیر کند با این باور که این عمل برای تقصیر کفایت می کند و از آنجا برای تمتع مُحرم شود، حکمش چیست؟
ظاهرا حج او به حج اِفراد تغییر پیدا می کند و لازم است پس از آن اگر که بتواند عمره مفرده انجام دهد و احتیاط بهتر آن است که در سال بعد حج خود را تکرار کند.
- اگر که فردی به جهت فراموشی دو بار تقصیر کند؛ یک بار بعد از نماز طواف و یک بار بعد از سعی حکمش چیست؟
اگر که در عمره تمتع این عمل در اثر فراموشی انجام شود بنابر احتیاط بر او لازم است که یک گاو کفاره دهد، در غیر این صورت بر او تکلیفی نیست.
- کسی که عذری بر او است و به سبب همان عذر می تواند طواف و سعی را بر دو وقوف مقدم بدارد، اگر که در اثر جهل به حکم بعد از سعی تقصیر نماید، حکمش چیست؟/
بر او چیزی نیست و تقصیر او بی اثر می باشد.
- آیا برای شخص متمتع جایز می باشد که بعد از بیرون آمدن از احرام عمره تمتع و قبل از محرم شدن برای حج سر خود را بتراشد؟
این عمل جایز است اگر چه احوط ترک آن بعد از گذشتن سی روز از عید فطر است و اگر چنین نماید بنا بر احتیاط اولی لازم است گوسفندی کفاره دهد.
- تلاوت ترتیل آیه 29 سوره حج – شاطری ابوبکر
ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ
سپس، باید آلودگیهایشان را برطرف سازند؛ و به نذرهای خود وفا کنند؛ و بر گرد خانه گرامی کعبه، طواف کنند.