شرح دعای سیزدهم صحیفه سجادیه – بخش سیزدهم

در 12 مطلب قبلی مفصل شرح فرازهای اول تا بیستم دعای سیزدهم صحیفه سجادیه که در طلب حاجات و نیازهای خود از حضرت حق است را مطابق با شرح نگاشته شده توسط حسن ممدوحی کرمانشاهی بیان کردیم. حال به فراز بیست و یکم دعا رسیدیم. در این فراز امام سجاد علیه السلام می فرماید: خداوندا بر محمد و آل او درود فرست و مستجاب کنندۀ دعای من باش و از ندای من دوری نکن (به آن توجه نما)  و بر تضرع  و زاریم رحمت آر و شنونده صدایم باش.

فراز بیست و یکم دعای 13

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ كُنْ لِدُعَائِي مُجِيباً ، وَ مِنْ نِدَائِي قَرِيباً ، وَ لِتَضَرُّعِي رَاحِماً ، وَ لِصَوْتِي سَامِعاً .

شرح فراز 21 دعای سیزدهم صحیفه

گناه بزرگ ترین مانع است و باعث محرومیت آدمی از درگاه الهی می شود. امام سجاد علیه السلام در ابتدای دعای سیدهم صحیفه بیان می کند که خداوند دعایم را جواب گو باش. این درخواست نشان دهندۀ این موضوع است که برخی از دعاهای آدمی سزاوار توجه حضرت حق نیستند و نظیر آن در قرآن و در آیات 174 سوره بقره و 77 سوره آل عمران آمده است.

در آیه 174 سوره بقره خداوند می فرماید: کسانی که پنهان می کنند آنچه را که خداوند از کتاب نازل نموده و آن را به بهای اندکی می فروشند، آنان جز آتش چیزی نمی خورند (آنچه کسب کرده اند به صورت آتش سوزانی برای آنان است)؛ و خدای متعال در روز قیامت با آنها سخن نمی گوید و آن ها را پاکیزه نمی نماید و برایشان عذاب دردناکی است.

در آیه 77 سوره آل عمران نیز آمده است: آنان که پیمان الهی و قسم های خود (به نام خداوند) را به بهای خیلی ناچیز می فروشند، آنان بهره و نصیبی در آخرت ندارند و خداوند با آنان حرف نمی زند و در روز قیامت به آن ها نگاه نمی کند و آن ها را از گناه پاک نمی گرداند و برای آن ها عذاب دردناکی است.

سرکشی و طغیان گاه انسان را به طرز شگفت انگیزی تباه می سازد؛ آن چنان که تمامی وجود انسان را پلیدی در بر می گیرد و هر نصیحت کننده و اندرز دهندۀ دلسوز از او نا امید می شود و خداوند رئوف که رحمتش خاص و عام، دوست و دشمن  را فرا گرفته است به او بی توجه می شود و با او سخن نمی گوید. این  وضعیت بدترین وضعیتی است که برای سقوط و افول انسان قابل تصور است چرا که اگر رحمت نا متناهی خداوند شامل حال فردی نگردد هیچ راه چاره ای برایش باقی نخواهد ماند. آدمی چگونه به این تیره بختی می رسد که لایق غفران فراگیر الهی نیز نمی شود؟!

امام سجاد (ع) در مناجات تائبین می فرماید: اگر من را برانی به که پناه آورم؟ و اگر که من را وا نهی از چه کسی مدد بجویم؟

در واقع مردود شدن از درگاه احدیت همانند طرد شدن از سوی انسان ها نیست و با آن متفاوت است. رانده شدن از سمت شخصی گاهی سبب نزدیک شدن به شخص دیگری می شود  و این به آن دلیل است که طرد کننده محدود است. اما اگر که خداوند متعال کسی را طرد نماید در زمین و آسمان و در نزد تمامی مخلوقات کمترین جایگاه و کوچک ترین کمکی پیدا نمی کند. به عکس اما اگر که خداوند یار و یاور آدمی باشد تمامی مخلوقات با وی دشمنی کنند هم کاری از آن ها بر نخواهد آمد.

همانطور که در ابتدای شرح گفته شد گناه و معصیت از مهم ترین علل این محرومیت هستند. پس نباید نسبت به آن ها و آثارشان غافل بود. امام علی علیه السلام در دعای کمیل می فرماید: خداوندا آن گناهانی را که سبب حبس دعا (و عدم قبولی آن) می شوند را ببخش.

بله درست است، آن که دعا نماید و پاسخی از جانب خداوند نشنود از گذشتۀ خویش بی اطلاع است که چطور موانع اجابت دعا را به ید خود ایجاد کرده است و هم اکنون زنجیره ای از گناهان مانع استجابت دعا شده اند.

بدین سبب در این فراز امام از خداوند درخواست می کند که چنین بلا و گرفتاری برایش پیش نیاید که در اثر آن دعایش بی پاسخ، فریادش بی خاصیت و تضرع و زاریش بی اثر شده و صدایش گم می شود و تمامی این ها سیه روزی دو جهان را برای او به دنبال خواهد داشت.

باید به خدا پناه برد تا مبادا نفس اماره و شیطان رجیم آدمی را غافل نمایند  و از رسیدن به مقصود باز بدارند و به امور سطحی دنیا مشغول و سرگرم کنند

• تلاوت تحقیق آیه 77 سوره آل عمران – استاد منشاوی