تکویر سوره ای با 29 آیه کوتاه است. این سوره در شهر مکه و در ابتدای بعثت بر رسول خدا (ص) نازل شده است و نام آن از آیه نخست آن گرفته شده است و در معنای در هم پیچیده شدن و تاریک شدن است. در سوره تکویر خداوند نخست از دگرگونی های بزرگ و فراگیر دنیا در آستانۀ روز جزا سخن می گوید؛ سپس به جایگاه والای قرآن کریم و نقش آن بر روح و روان آدمی اشاره می کند.
آیات 5 تا 7 سوره تکویر
وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَ‌تْ ﴿٥﴾ وَ إِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَ‌تْ ﴿٦﴾ وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ ﴿٧﴾
تفسیر آیات 5 تا 7
در آیه پنجم سوره تکویر خداوند متعال می فرماید: و در آن هنگام که جانوران وحشی جمع می شوند.
جانوران وحشی در زیست طبیعی خود از یکدیگر دور هستند چرا که از یکدیگر می ترسند و خطری از جانب یکدیگر تهدیشان می کند. این حیوانات در آستانه قیامت و به سبب رخدادهای وحشتناکی که اتفاق می افتند گرد هم جمع می شوند و همه چیز را به دست فراموشی می سپارند. انگار که جمع شدن آن ها و در کنار هم قرار گرفتنشان خوف آن ها را کم تر می کند. حال باید اندیشید که این رخدادها که ترسی در دل حیوانات وحشی می گذارد با آدمی و خصائص او چه می کنند؟ آیا او نیز خصلت های خویش را از یاد می برد؟
در کنار تفسیری که بیان شد، تفسیری دومی برای این آیه وجود دارد که بسیاری از مفسران به آن معتقد هستند و آن «حشر حیوانات وحشی» در دادگاه عدل الهی در روز جزا است. حیوانات نیز به اندازۀ آگاهی خود مسئولیت هایی دارند. پس اگر که به یکدیگر ستمی روا داشته اند می بایست قصاص آن را ببینند. این گروه از مفسران آیه پنجم را شبیه به آیه 38 سوره انعام دانسته اند آنجا که خداوند می فرماید: و هیچ جنبنده اس در زمین و هیچ پرنده ای که با دو بال خویش پرواز می کند وجود ندارد جز این که امت هایی همچون شما می باشند؛ ما چیزی را در این کتاب فرو گار نکردیم ، سپس همه به سوی پروردگار خود جمع و محشور می گردند.
در رابطه با حشر و حساب جانوران در تفسیر آن آیه صحبت شده است اما آنچه که برای آیه پنجم سوره تکویر می توان گفت این است که با توجه به اینکه آیه های نخست که تفسیرشان در مطلب «تفسیر سوره تکویر » آمده است در ارتباط با قیامت و نشانه های هولناک پابان یافتن دنیا است، تفسیر نخست مناسب تر خواهد بود.
در ادامه خداوند می افزاید: و در آن وقت که دریاها برافروخته گشتند.
واژه «سجرت» در آیه ششم از ماده تسجیر آمده که در اصل به معنای بر افروختن آتش و به هیجان آوردن آن است. اگر که این تعبیر در گشته برای مفسران عجیب بود در حال حاضر و برای ما قابل درک است چرا که می دانیم مواد سازنده آب اکسیژن و هیدروژن هستند که هر دو قابلیت اشتعال دارند. دور از ذهن نیست که در آستانه قیامت و محشور شدن انسان ها آب دریا تحت فشار شدید قرار گیرند و تجزیه شده و تبدیل به آتش شوند.
برخی از مفسران این واژه را به «پُر شدن» معنا کرده اند. همانگونه که به تنور پر از آتش «مسجر» گویند. احتمال است که زلزله های آستانه قیامت و متلاشی شدن کوه ها موجب پُر شدن دریاها شود یا سنگ های آسمانی در آن ها فرو بریزند و آن ها را پر کنند و آب های متلاطم آن بر صفحه خشکی ها جاری شود و همه چیز را غرق نماید.
در آیه هفتم خدای متعال می فرماید: و در آن زمان هر کس با همسان خویش قرین می شود.
افراد صالح با افراد صالح، اصحاب الیمین با اصحا الیمین، بدکاران با بدکاران و اصحاب الشمال با اصحاب الشمال . در حقیقت آنجا همانند دنیا نیست که همه با هم درآمیخته شده اند بلکه یوم الفصل است یعنی روز جدایی ها روزی که آدمیان از هم جدا می شوند و در صفوف مشخصی قرار می گیرند.
البته در تفسیر این آیه موارد دیگری نیز ذکر شده است نظیر اینکه هر شخصی با دوست و رفیق خویش قرین می شود پس از آن که مرگ میانشان جدایی می اندازد و یا هر انسانی با اعمالش قرین خواهد شد.
در این میان تفسیر نخست مناسب تر به نظر می آید و آیه های هفتم تا یازدهم سوره واقعه بر این امر گواه هستند آنجا که حق تعالی می فرماید: و در آن روز به سه گروه تقسیم می گردند: نخست اصحاب میمنه هستند و چه اصحاب میمنه ای؟ گروهی دیگر اصحاب شمال هستند و گروه شوم می باشند و چه گروه شومی؟ و سومین دسته پیشگامان پیشکامان هستند و آنان مقربان می باشند.
در واقع این آیه پس از بیان شش دگرگونی بزرگ که از مقدمات روز جزا هستند به اولین طلیعه آن روز عظیم یعنی روزی که هر شخص با قرین خویش همراه است اشاره می نماید.
- تلاوت سوره تکویر با صدای استاد «صیاف زاده»