هفتاد و هشتمین سوره قرآن کریم نبأ نام دارد. این سوره جزو سوره های مکی به شمار می رود و به عنوان اولین سوره جزء سی ام قرآن بر اساس ترتیب کنونی سوره ها شناخته می شود. سوره نبأ 40 آیه دارد و در آن خداوند از قیامت، رخدادهای آن، جایگاه اهل گناه و اهل ایمان سخن گفته است
تفسیر آیاتی دیگر از سوره نبأ
در ادامه بیان نعمات بهشتی در آیه 36 سوره نبأ خداوند به نعمت معنوی دیگری اشاره می کند. نعمتی که می توان آن را بالاتر دانست. خدا می فرماید: این جزا و پاداشی است از سمت پروردگار تو و عطیه ای است کافی (جزاء من ربک عطاء حسابا).
چه نعمتی بالاتر از این که بنده دون و ضعیف مورد لطف و محبت مولای خویش قرار گیرد! او را اکرام نماید و بزرگ نهد و خلعت بخشد. این عنایت و لطف لذتی را به اهل ایمان می چشاند که با هیچ نعمت دیگری قابل قیاس نیست.
استفاده از کلمه «رب» همراه با ضمیر مخاطب و همراه با واژه «عطاء» همه لطف زیادی را که در این پاداش ها نهان است را نشان می دهد.
کلمه «حسابا» را بسیاری از مفسرین قرآن به «کافیا» معنا کرده اند. همانطور که گاهی بیان می شود «احسبت» به این معنا که آنقدر به او بخشیدم که گفت: «حسبی» کافی است.
از امام علی علیه السلام نقل شده که می فرمایند: در روز قیامت خداوند نیکی های مومنان را حساب می کند و هر نیکی یا همان حسنه را ده برابر تا هفتصد برابر پاداش می دهد همانگونه که خداوند در قرآن فرموده: جزاء من ربک عطاء حسابا[1].
از این روایت می توان متوجه شد که عطاهای خداوند اگر چه جنبه تفضل دارند اما روی حساب اعمال است؛ به این معنا که تفضل پروردگار با اعمال صالحه انسان ها متناسب است. از این رو می توان واژه «حسابا» را به «محاسبه» معروف تفسیر نمود.
تذکر: دقت شود که جمع این معنی با معنای قبل از آن مانعی ندارد.
در آیه بعد خداوند می فرماید: همان پروردگار آسمان و زمین و آنچه میان آن دو است، خدای رحمان، و هیچ کس حق ندارد بی اجازه اش حرفی بزند (یا شفاعتی نماید).
خداوند مالک، مدبر و مربی این جهان است. رحمت او همه جا و همه کس را در بر گرفته است. پس قطعا اوست که در روز جزا چنین پاداش هایی را به نیکان می دهد. در واقع آیه 37 به این امر اشاره دارد که اگر خداوند وعده هایی این چنین به اهل تقوا می دهد گوشه ای از آن را در این دنیا آن هم به شکل رحمت عام به اهل آسمان و زمین نشان داده است.
در عبارت «لایملکون» این احتمال وجود دارد که ضمیر به تمامی اهل آسمان ها و زمین اشاره داشته باشد و این معنا را برساند که در عرصه محشر هیچ کس حق اعتراض ندارد چرا که حساب الهی کاملا عادلانه و دقیق است.
همچنین هیچ کس نمی تواند شفاعت نماید جز به اذن پروردگار.
منبع:
[1] نقل به مضمون و معنا