در بخش قبلی تفسیر سوره نبا که اولین سوره از جزء سی ام قرآن کریم به شمار می رود دو آیه ششم و هفتم سوره که معرفی دو موهبت آفاقی بود بر اساس تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی تفسیر شدند. در ادامه تفسیر و آیه های مورد بحث در این مطلب خداوند به موهبت ها و نعمات دیگری اشاره می کند. نعماتی که با تدبر در آن ها می توان دریافت که این جهان حکیمانه آفریده شده است و بدون شک معاد و آخرتی در پس پرده این دنیای فانی و مادی وجود دارد …
تفسیر آیات
در آیه هشتم سوره خداوند می فرماید: ما شما را زوج آفریدیم (وَخَلَقْنَاكُمْ أَزْوَاجًا). این آیه به موهبت و عطایی درونی اشاره دارد. ازواج جمع زود است و به معنای جفت ها می باشد که در معنی جنس مذکر و مونث است. خلقت انسان از دو جنس مذکر و مونث علاوه بر این که بقای نسل او را متضمن است باعث آرامش جسم و روانش می گردد. در آیه 21 سوره روم یکی از نشانه های عظمت پروردگار آفرینش همسران گفته شده است که آدمی در کنارشان آرامش می یابد و خداوند میانشان رحمت و مودت قرار داده است.
دو جنس مذکر و مونث مکمل هم هستند و کمبودهای هم را جبران می کنند. در این بین به دلیل آنکه «ازواج» لغوی به معنای اصناف و انواع نیز هست برخی مفسران آن را به اصناف مختلف انسان ها مرتبط دانسته اند و تفاوت هایی که از لحاظ رنگ، نژاد، روحیات و استعدادها است که همین امر خود موجب تکامل جامعه انسانی خواهد بود.
در ادامه (آیه نهم) حق تعالی از خواب سخن می گوید. او می فرماید: و ما خوابتان را مایه آرامش و آسایشتان قرار دادیم (وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتًا).
واژه «سبات» از ماده سبت بر وزن وقت است که در اصل به معنی قطع کردن است و در ادامه به تعطیلی کار به جهت استراحت اشاره دارد. در لغت عرب به روز شنبه، سبت می گویند که این امر خود متاثر از برنامه های یهود بوده که روز شنبه را تعطیل و زمان استراحت می دانستند. البته تعبیر به سبات در این آیه اشاره لطیفی دارد به اینکه در زمان خواب بخش های قابل توجهی از فعالیت های روحی و جسمی انسان در استراحت و تعطیلی موقت هستند تا آنچه که در طی روز فرسوده گشته بازسازی شود و نشاط و قوت انسان برای شروعی تازه، تجدید شود.
اگر چه یک سوم از زمان را انسان به خواب اختصاص می دهد اما هنوز آدمی به خوبی از اسرار خواب آگاه نشده است. حتی اینکه چه چیزی سبب می شود در لحظه ای مشخص پلک ها روی هم بیایند و قسمتی از فعالیت های مغزی موقت از کار بیفتند و تمامی اجزا در سکون فرو می روند به خوبی آشکار نشده است.
البته این امر مشخص است که خواب نقشی پُر رنگ و مهم در سلامت آدمی ایفا می کند. به همین دلیل است که پزشکان روان سعی می کنند خواب بیماران خود را به شکل و رویه عادی تنظیم نمایند. زیرا بدون آن تعادل روانی به هم می ریزد. کسانی که خواب طبیعی ندارندپژمرده، عصبانی، افسرده و غمگین هستند و بر عکس افرادی هستند که خواب درست و معتدلی دارند. در واقع بعد از یک خواب درست فعالیت های جسمی و ذهنی سریع و درست پیش می روند. بی خوابی اجباری و اضطراری شکنجه ای دردناک است و تجربه نشان می دهد که تحمل آدم در مقابل بی خوابی کم است و پس از مدت کوتاهی در اثر همین امر بیمار می شود.
ناگفته نماند که هر چیزی که درباره اهمیت خواب گفته شده به یک خواب متعادل و مناسب اشاره دارد نه پُر خوابی. پُر خوابی نیز همچون کم خوابی تاثیرات بدی بر سلامت انسان می گذارد. همچنین میزان خواب طبیعی برای انسان های مختلف متفاوت است و نمی توان حد معینی برای آن در نظر گرفت و هر شخصی بر اساس تجربه شخصی می تواند میزان خواب مفید برای خود را پیدا کند.
از جمله نکات عجیبی که درباره خواب وجود دارد این است که انسان در زمان رخدادهای ناگوار و یا سخت که می بایست ساعت ها بیدار بماند می تواند بی خوابی را تحمل کند و گاه یک تا دو ساعت در شبانه روز بخوابد اما پس از نرمال شدن وضعیت جسم و روح طلب خواب خود را می گیرند و آدمی احساس نیاز به خواب می کند.
در این میان اما موارد خاصی وجود دارد که افراد ماه ها بیدار می مانند و یک لحظه خواب به چشمانشان نمی رود و به عکس افرادی هستند که در هر لحظه ممکن است به خواب بروند و باید کسی مراقبشان باشد. البته که این دو طیف انسان های سالمی نمی باشند.
خلاصه آنکه خواب نعمتی شگرف و اسرار آمیز است.
- تلاوت ترتیل سوره مبارکه «نبأ» با قرائت استاد «خالد بن عبداله القحطانی»