تفسیر دعای پانزدهم صحیفه سجادیه – بخش پنجم

دعای پانزدهم صحیفه سجادیه از جمله دعاهای ماثور از حضرت زین العابدین علیه السلام است. این دعا را ایشان در زمان ابتلا به بیماری یا بروز ناراحتی بر لب های مبارک جاری می سازد.امام به زیبایی خداوند را به دلیل نعمت سلامتی یا در زمان بیماری سپاس گفته و از اثرات اخروی مریضی که یکی از آن ها پاکی گناهان گذشته است سخن به میان می آورد. حضرت در این دعا بیماری را هشداری برای توبه نمودن معرفی کرده و اعتماد به حق تعالی را کلیدی برای تمامی درب های بسته دانسته است …

با معراج النبی همراه باشید در ادامه می خواهیم به شرح فراز ششم از هفت فراز این دعای زیبا بپردازیم.

تفسیر فراز ششم دعای پانزدهم صحیفه

در فراز ششم دعا امام می فرماید: خداوندا بر محمد و آل او درود فرست و آنچه که برایم پسندیده ای را محبوب من ساز (برای من دوست داشتنی کن) و آنچه را که بر من وارد نمودی برایم سهل و آسان نما و از آلودگی کارهای ناپسندی که در گذشته به آن ها مبتلا بودم من را پاک کن و شر آنچه که پیش از این به آن مرتکب گشته ام را از صفحه وجودی ام محو نما و از حلاوت عافیت کامیابم نما و گوارایی تندرستی را بر من بچشان، و مسیر بیرون رفتن از مریضی ام را به سمت عفو خود و جا به جا شدنم را از بستر بیماری به سوی گذشت تو و رهایم را از اندوه به عرصه رحمت خویش و تندرستی من را از این سختی به دایره گشایش خویش قرار ده.

و اما شرح فراز

امام علیه السلام در این فراز و فراز قبلی به منشأ اثر بودن روحیات آدمی در تصمیم گیری ها اشاره کرده است.اگر چه حضرت در فراز قبلی بیان کرد که برای رخدادهای ناگوار چاره ای نیست و آثار قهری آن ها از دست ما خارج هستند اما در فراز ششم با اشاره به نیروی عاطفی و احساسی آدمی بیان می کند که اگر این نیرو تحت نظر قوای عقلانی عمل ننماید و حکمت آمیز نباشد طبیعی خواهد بود که از بُعد علوی انسان روی برگردانده و هیچ گاه برای اهداف والا به کار گرفته نشود و نتیجه ای جز محرومیت از تمامی آن حقایق نصیبش نگردد همانند مریضی که در حال مرگ است و حاضر به جراحی نیست مگر اینکه بتوان بر ذهنیت او اثر گذاشت و باعث پذیرفتن مداوا توسط او شد.پس محبت نقش پُر رنگی در فعالیت های آدمی دارد. به همین جهت امام عرض می کند: بارالها! آن چه را که صلاح من است مورد محبت و علاقه من قرار ده تا نظام عاطفی ام با حکم عقل هماهنگ شود و بتوانم از آن در پیش آمدها به بهترین صورت بهره ببرم.

آنچه مشکلات را برای آدمی سهل و آسان می گرداند، صلابت روحی و توانمندی جسمی توأمان با هم هستند. در واقع انسان در برابر مشکلات باید صبر پیشه کند تا ثبات شخصیتی اش آسیب نبیند. همچنین باید سیستم ایمنی قوی داشته باشد تا در زمان بیماری بتواند بحران پیش آمده را مدیریت نماید.

حضرت زین العابدین علیه السلام در ادامه از الله تعالی می خواهد که آثار آلودگی ها و کارهای ناپسندی که سابقا از آدمی سر زده و آثار خطر آمیز آن ها را پاک کند. این موضوع از مسائل بزرگ علم النفس است که حقایق نغز و تکان دهنده ای درباره آن توسط محققان بیان شده اند. در کل باید به این امر توجه کرد که نادیده انگاشتن بهداشت روحی و پیامد خطرناکش به مراتب از بی توجهی کردن به بهداشت تن و بدن خطرناک تر است.

حضرت در این دعا تمامی درب های بسته را به ما نشان می دهد و این نکته را فرموده که نباید در هیچ حالتی نا امیدی در وجود انسان رخنه کند چرا که هیچ یک از این گرفتاری ها نمی توانند نا امید کننده باشند البته به شرطی که همه به مبدئی دل ببندند که همه چیز در ید قدرت اوست. امام در این فراز انواع گرفتاری ها را بیان نموده و حل هر یک از آن ها را از خدای متعال طلب نموده و توجه امت را به این حقیقت که تا اعتماد به خداوند، توکل به او و توسل به او نباشد هر یک از این پیشامدها می توانند ناامید کننده باشند و باعث سختی و تلخی زندگی و پیامدهای ناگوار شوند، معطوف کرده است. امام در این بخش از دعا مشکلات مهمی را مطرح نمود و برای هر یک از اسم مناسب استفاده کرده است؛ برای پیشامدی متوسل به عفو الهی شد و برای دیگری به گذشت و تجاوز خداوند چنگ زد و در سومین مشکل به تفضل و رحمت الهی و در چهارمی به مشکل گشایی خداوند متوجه گردیده است. بدون شک هر یک از آن ها دارای رمز و رازی هستند که اهل بیت علیهم السلام به آن ها آگاه تر هستند.

در کل ناامیدی از رحمت خداوند از بزرگ ترین گناهان است و اگر که گفته شود هم سنگ با کفر است بی راه نگفته ایم چرا که در آیه 87 سوره یوسف خداوند کافران را ناامید از رحمت حق معرفی کرده است.

در این فراز از دعا امام به افرادی که جرم های سنگین انجام داده اند نیز توبه را توصیه می کند چرا که راه توبه همیشه باز است و خداوند توبه انسان ها را می پذیرد.

 

• تلاوت ترتیل آیه 87 سوره یوسف – یاسر الدوسری