دعای پانزدهم صحیفه سجادیه دعایی با موضوعیت دریافت حسنه و نیکی در برابر تحمل مریضی و ثبت شدن آن توسط ملائکه الهی است. این دعا مشتمل بر هفت فراز است که شرح فرازهای اول تا چهارم در سه مطلب پیشین با همین عنوان بیان شدند. حال و در این مطلب شرح و تفسیر فراز پنجم را بر اساس شرح نگاشته شده توسط حسن ممدوحی کرمانشاهی بیان خواهیم کرد. در فراز پنجم دعا امام سجاد علیه السلام این چنین می فرماید: و در این بین، آن دو فرشته که مسئول نوشتن و کتابت هستند، برایم آن چنان عمل نیکی نوشتند که نه دلی در اندیشه آن بود و نه لسانی به آن مترنمشده بود و نه هیچ یک از اندام هایم، محنتی برای آن عمل متحمل شدند، بلکه صرفا تفضلی از جانب تو به من و احسانی از ساخته تو به سمت من بود.
و اما تفسیر فراز پنجم دعای پانزدهم صحیفه
دین اسلام به ملائکه ای که مراقب آدمی هستند تاکید فراوان دارد به گونه ای که در قرآن کریم ماموریت آن ها فراگیر و وسیع گفته شده است. به عنوان نمونه در آیه 18 سوره مبارکه ق خداوند می فرماید: هیچ سخن و قولی را بر زبان نمی آورد جز آنکه مراقبی تیزبین در کنارش قرار دارد.
یا در آیه 21 سوره یونس آمده: بگو الله تعالی سریع تدبیر می نماید، همانا که فرستادگانمان آنچه را که نیرنگ و مکر می کنید، ثبت می نمایند.
در واقع این گروه از ملائکه آن چنان در حفظ پرونده عمر آدمی دقت دارند که بر اساس گزارش صریح قرآن، آدمی در روز رستاخیز با مشاهده نامه عمل خویش شگفت زده می گردد و با حالت تعجب می گوید: (آیه 49 سوره کهف) ای وای بر ما! این چه کتابی است که هیچ کوچک و بزرگی را فرو نگذارده و همه را شمارش و ثبت کرده است.
از جمله مسائلی که فرشته های ثبت کننده اعمال در ضبط آن تلاش می کنند، حالت های روحی نظیر ناخشنودی، رضایتمندی، تسلیم، تردید، کینه، حسادت، محبت و … است و البته که یکی از این موارد مریضی و کسالت در کنار ناگواری های زندگی است که در خودسازی نقشی تاثیر گذار دارد.
و اما نقشی که بیماری ها و رخدادهای ناگوار در سازندگی انسان دارند عبارتند از:
- نخستین تاثیر تاثیر قهری این رخدادها است. در واقع به سبب بیماری افراد بسیاری دست از عصیان و نافرمانی کشیده اند. این تاثیر از منظر ملائکه ای که مامور کتابت و ثبت هستند، به دور نخواهد ماند. در واقع از این شخص عملی صادر نگشته است و او با اختیار خود کاری را انجام نداده است اما خداوند با تفضل خویش و بر اساس عدالت موجبات بخشش بسیاری از اعمال گذشته اش را فراهم می نماید (بیماری و رخداد بد باعث ریزش گناهان می شوند).
- و اما دومین تاثیر، اثر اختیاری یا همان غیر قهری است. آدمی زمانی که در چنین اوقاتی رضایت و خشنودی و تسلیم محض بودن خود را از خداوند به نمایش می گذارد و نگرانی درباره آنچه که خداوند برایش مقدر دانسته، نداشته باشد، بندگی اش را به بهترین نحو نشان می دهد که می تواند از بسیاری از عبادات با ارزش تر باشد.
- تلاوت ترتیل آیه 21 سوره یونس – معتز آقایی
وَإِذَا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُمْ إِذَا لَهُمْ مَكْرٌ فِي آيَاتِنَا ۚ قُلِ اللَّهُ أَسْرَعُ مَكْرًا ۚ إِنَّ رُسُلَنَا يَكْتُبُونَ مَا تَمْكُرُونَ
هنگامی که به مردم، پس از ناراحتی که به آنها رسیده است، رحمتی بچشانیم، در آیات ما نیرنگ می‌کنند (، و برای آن نعمت و رحمت توجیهات ناروا می‌کنند)؛ بگو: «خداوند سریعتر از شما مکر [= چاره‌جویی] می‌کند؛ و رسولان [= فرشتگان] ما، آنچه نیرنگ می‌کنید (و نقشه می‌کشید)، می‌نویسند!»