مفهوم انتظار ظهور امام مهدی (عج)، آخرین امام از دوازده امام شیعه، جزء لاینفک اسلام شیعه است و قرن‌هاست که مورد استقبال پیروان آن قرار گرفته است. متأسفانه تصورات غلطی در خصوص این اعتقاد اساسی به وجود آمده است که منجر به برداشت‌های نادرست از مفهوم انتظار از امام مهدی (عج) شده است. در این بخش، فهرستی از برداشت‌های نادرست از مفهوم انتظار ظهور امام زمان (عج) را بررسی خواهیم کرد.
10 برداشت نادرست از مفهوم انتظار ظهور امام زمان (عج)
همان‌گونه که میدانید در جوامع مسلمان اغلب افراد خودشان را منتظر ظهور نشان می‌دهند ولی در اصل کارهایی را که مطابق با این عقیده باشد انجام نمی‌دهند. برخی از باورهای غلطی که مردم از دوره غیبت امام دارند عبارت‌اند از:
- انتظار منفعل
یکی از باورهای غلط در مورد انتظار امام زمان (عج)، انتظار انفعالی برای ظهور اوست. این درست نیست؛ زیرا انتظار از امام مستلزم مشارکت فعال در امر و رسالت اوست. تلاش فعال در جهت استقرار جامعه عادلانه، ترویج حق‌خواهی و مقاومت در برابر ظلم از راه‌های آمادگی برای بازگشت امام است.
- نادیده گرفتن مسئولیت‌های دنیوی
یکی دیگر از تصورات نادرست در مورد انتظار از امام این است که می‌توان از وظایف دنیوی خود اعم از انجام واجبات دینی، سخت‌کوشی و کمک به جامعه چشم‌پوشی کرد. این تصور کاملاً اشتباه است، زیرا اسلام بر اهمیت انجام مسئولیت در دنیا و آمادگی برای آخرت تأکید می‌کند. این افراد این‌گونه تصور می‌کنند که تنها دعا برای ظهور کافی است. این منتظران برای نمونه کسانی هستند که یک شمشیر و اسب تهیه کرده و بدون هیچ عمل صالحی فقط به دنبال ظهور امام و یاری کردن ایشان‌اند.
- تأکید بیش از حد بر ابزارهای مادی
گاهی افراد انتظار از امام را با یافتن وسایل مادی گرایانه مرتبط می‌دانند و معتقدند مال و دارایی، آن‌ها را به امام نزدیک می‌کند. این نادرست است و می‌تواند آسیب معنوی و بی‌توجهی به رسالت و پیام امام را در پی داشته باشد.
- به تعویق انداختن عمل
بسیاری از افراد تا ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به تأخیر انداختن کارهای نیک و اخلاقی روی آورده و معتقدند که حضور امام باعث کاهش گناهانشان و آمرزش آن‌ها می‌شود. این‌گونه باورها نادرست هستند و اهمیت تلاش‌ها و مسئولیت‌های شخصی را در ایجاد جامعه‌ای عادلانه و اخلاقی تضعیف می‌کنند.
- وابستگی به معجزه
برخی از اشخاص با بی‌توجهی به نقش اساسی تلاش برای اعتلای جامعه و ایجاد عدالت اجتماعی و اقتصادی، بر معجزاتی که انتظار دارند در ظهور امام رخ دهد، تکیه می‌کنند. معجزه در عین حال که جلوه‌های قابل‌توجهی از معنویت و حمایت الهی امام است، به‌تنهایی نمی‌تواند مشکلات جامعه را حل کرده یا خلأهای تلاش ما را پر کند.
- انحصار در اعتقادات
برخی از پیروان مهدی (عج) رویکردی انحصاری و عدم مدارا نسبت به کسانی دارند که عقاید متفاوتی دارند یا در مورد ظهور امام تفسیر یکسانی ندارند. این عقیده می‌تواند منجر به اختلاف و تفرقه در میان جوامع شیعه شود و تلاش‌های آن‌ها را از دستیابی به اهدافی که اسلام به آن‌ها خواسته است منحرف کند.
- جبرگرایی
برداشت نادرست دیگر از مفهوم انتظار و ظهور شامل این باور است که بدون ظهور امام هیچ چیز در جامعه تغییر نمی‌کند و همه تلاش‌های بشر بیهوده است. این رویکرد می‌تواند افراد را ناتوان کرده و آن‌ها را به تسلیم در برابر ستمگران و ظالمان سوق دهد.
- پر کردن دنیا از گناه و ستم
برخی افراد با تکیه‌بر این باور که امام، زمانی ظهور خواهد کرد که دنیا پر از ستم و گناه و بی‌عدالتی شود، در زمان انتظار بر دامن زدن بر این‌گونه موارد تلاش می‌کنند؛ یعنی با دعوت کردن مردم به سمت گناه، عدم امربه‌معروف و نهی از منکر و انجام سایر کارهای غیراخلاقی، سعی در مهیا کردن شرایط برای ظهور دارند.
- انتظارات پوچ
گاهی افراد می‌خواهند در اثر ظهور امام معجزاتی رخ دهد، مانند تصرف مناطق غیر اسلامی بدون مبارزه. این توقعات غیرواقعی است و رسالت امام در برقراری عدالت، برابری و انصاف را در چارچوب ارزش‌های اسلامی نادرست، نشان می‌دهد.
- طاغوت بودن هر حکومتی قبل از ظهور
منتظران ظهور با طرفداری از این دیدگاه که برپایی هر حکومتی قبل از امام (عج) طاغوت است، با نفی همه حکومت‌ها، در زمان غیبت تمام احکام اجتماعی اسلام را تعطیل می‌کنند.
نتیجه‌گیری
در خاتمه باید بگوییم، انتظار برای ظهور امام مهدی (عج) جزء حیاتی اسلام شیعه است. با این حال، اطمینان از درستی تفسیر ما از این باور ضروری است؛ زیرا درک نادرست می‌تواند منجر به سردرگمی، بی‌عملی و عدم اتحاد در جوامع ما شود. با حفظ اصول شیعه، عمل به فضیلت و تلاش خستگی‌ناپذیر برای ایجاد جامعه‌ای عادلانه، می‌توانیم فعالانه در تدارک ظهور امام زمان (عج) مشارکت داشته باشیم و به مسئولیت‌های خود به عنوان مسلمانان شیعه احترام بگذاریم.