در حدیث ثقلین از رسول خدا (ص) آمده است که می فرماید: همانا من در میان شما دو چیز گران بها را به جای می گذارم؛ یکی کتاب خداوند قرآن و دیگری عترتم، اهل بیتم را؛ تا آن هنگام که به آن ها تمسک نمایید گمراه نمی گردید و این دو یادگار از هم جدا نمی شوند تا زمانی که در کنار حوض کوثر به من ملحق شوند. بر اساس این حدیث و احادیث مهم دیگری که از پیامبر (ص) در راستای جایگاه اهل بیت (ع) بیان نموده است می توان به جایگاه اهل بیت علیهم السلام و لزوم تمسک به آن ها در کنار قرآن کریم پی بُرد. تمسکی که با توجه به سیره اهل بیت علیهم السلام و عمل به آنچه که انجام می دادند یا بیان نموده اند، امکان پذیر است. از این رو و در راستای این سخن بر آن شدیم تا طی این مطلب و مطلب بعدی (در حوزه حدیث) به احادیثی که در ارتباط با سیرۀ این بزرگواران روایت شده اند بپردازیم. امید اینکه با تمسک و توجه به آنان و پیاده سازی آموزه ها در زندگی خویش از گمراهی و ضلالت نجات یافته و به سعادت برسیم.
در ادامه به طور ویژه احادیث مرتبط با خصائل ظاهری و باطنی را ذکر خواهیم کرد.
سیره اهل بیت علیهم السلام در حدیث
- عَنْ حَكيمَةَ قالَتْ: دَخَلْتُ يَوْما عَلى أَبى مُحَمَّدٍ عليه السلام بَعْدَ أَرْبَعينَ يَوْما مِنْ وِلادَةِ نَرْجِس، فاِذا مَوْلانا صاحِبُ الزَّمانِ عليه السلام يَمْشى فِى الدّارِ وَ هُوَ يُحـَدَّثُ فَلَمْ أَرَ لُغَةً أَفْصَحَ مِنْ لُغَتِهِ فَتَبَسَّمَ أبُومُحَمَّدٍ عليه السلام وَ قالَ: إنّا مَعاشِر الأئَمَّةَ نَنْشَأُ فى كُلِّ يَوْمٍ كَما يَنْشَأُ غَيْرُنا فى جُمْعَةٍ[1].
از حکیمه خاتون نقل شده که می گفت: در روزی از روزها، چهل روز پس از زایمان نرجس بانو (س) به نزد ابا محمد (امام حسن عسکری (ع)) رفتم؛ پس دیدم که مولایمان صاحب الزمان (ع) در اتاق حرکت می کرد و به لغت بسیار فصیحی سخن می گفت. پس امام حسن عسکری (ع) لبخندی زد و گفت: همانا ما ائمه در هر روز به اندازه یک هفته رشد می کنیم.
- عَنْ أبى الْحَسنِ الثانى عليه السلام فى حَديثٍ: إنَّ النَبىَّ صلي الله عليه و آله وَ أميَرالمُؤْمِنينَ عليه السلام وَالْأئمَّةَ عليهم السلام كانُوا يَتَخَتـَّمُونَ فى الْيَدِ الْيُمْنى[2].
در حدیثی از امام رضا علیه السلام آمده است که میفرماید: همانا رسول خدا (ص)، امیر مومنان (ع) و امامان انگشتری را در دست راست خویش قرار می دادند.
- قالَ أميْرُالْمُؤْمِنينَ عليه السلام: ألْبِـسُوا ثيـابَ الْقـُطْنِ فَإنَّهُ لِباسُ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله وَ هُوَ لِباسُنا[3].
امام علی (ع): لباس پنبه ای بپوشید چرا که لباس پیامبر (ص) و لباس ما است.
- عَنْ أبى بَكْرِ بْنِ عَبْدِ اللّه ِ الْأشْعَرى قالَ: سَألتُ أباعَبْدِاللّه ِ عليه السلام عَنِ المِسْكِ (هَلْ يَجوُزُ إشْمامُهُ؟) فَقالَ عليه السلام : إنّا لَنَشُمُّهُ[4].
از ابی بکر بن عبدالله اشعری نقل شده که می گوید: از امام صادق (ع) درباره مشک سوال کردم که آیا بو کردنش جایز می باشد؟ ایشان فرمودند: ما آن را بو می کنیم.
- قالَ الصّادِقُ عليه السلام: لَيْسَ مِنّا مَنْ تَرَكَ دُنْياهُ لاِخِرَتِهِ وَ لاآخِـرَتَهُ لِدُنيـاهُ[5]
امام صادق علیه السلام فرمود: از ما نیست آن که دنیا را به سبب آخرت و آخرتش را به خاطر دنیا ترک نمود.
- قالَ الصّـادِقُ عليه السلام: إنّا أَهْلَ بَيْتٍ نَجْزَعُ قَبْلَ الْمُصيبَةِ، فَإذا نَزَلَ أمْرُ اللّه ِ رَضينا بِقَضائِهِ وَ سَلَّمْنا لِأمْرِهِ، وَ لَيْسَ لَنا أنْ نَكْرَهَ ما أحَبَّ اللّه ُ لَنا[6]
امام صادق (ع) می فرماید: همانا ما اهل بیت پیش از مصیبت جزع می کنیم؛ سپس هنگامی که امر خداوند فرود آمد به حکم خداوند راضی و تسلیم امر او می شویم. سزاوار ما نیست که آنچه را خدای متعال برای ما دوست دارد آن را نخواهیم.
- قالَ زَيْنُ الْعابِدينَ عليه السلام: … إنّا أَهْلَ بَيْتٍ نُطيعُ اللّه َ فيما نُحِبُّ وَ نَحْـمَدُهُ فيما نَـكْرَهُ[7]
گروهی در خدمت امام سجاد (ع) بودند که صدای ناله ای بلند شد. حضرت به داخل رفت و بازگشت. پس از او پرسیدند: آیا اتفاق بدی رخ داده است؟ امام فرمود: آری. آنان تسلیت گفته و از صبر و متانت حضرت تعجب کردند. حضرت فرمودند: ما خاندانی هستیم که در اتفاق های مور علاقه مان فرمانبردار خدا هستیم و در بدی ها و ناگواری ها او را حمد کرده و ستایش می کنیم.
- عَنْ زُرارَةَ قالَ: سَمِعْتُ أبا عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام يَقُولُ: إنّا أَهْلَ بَيْتٍ مُرُوَّتُنا أَلْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَنا[8]
از زراره نقل شده که می گفت: شنیدم امام صادق (ع) فرمود: همانا مروت ما اهل بیت عفو کردن و گذشت نمودن از شخصی که به ما ظلم نموده است.
- عَنْ أميرالْمُؤْمنينَ عليه السلام قالَ: إِنَّ اللّه َ طَهَّرَنا وَ عَصَمَنا وَ جَعَلَنا شُهَداءَ عَلى خَلْقِهِ، وَ حُجَتـَّـهُ فى أرْضِـهِ، وَ جَعَلَنا مَعَ الْقُرْآنِ، وَ الْقُرْآنَ مَعَنا، لانُفارِقُهُ وَ لا يُفارِقُنا[9].
از امام علی (ع) نقل شده که فرمودند: همانا خداوند ما را پاکیزه گردانید و ما را معصوم نمود و از شهدای بر خلق و حجتش بر روی زمین قرار داد و ما را با قرآن و قرآن را با ما همراه نمود. نه ما از او جدا می شویم و نه او از ما جدا می گرد.
- عَنِ الْحُسَيْنِ عليه السلام فى خُطْبَتِهِ: نَحْنُ حِزْبُ اللّه ِ الْغالِبُونَ، وَ عِتْرَةُ نَبيِّهِ الْأقْرَبُونَ، وَ أحَدُ الثَّقـَلَيْنِ[ الثِّقْـلَيْنِ ] اللَّذَيْنِ جَعَلَنا رَسُولُ اللّه ُ ثانِىَ كِتابِ اللّه ِ فيهِ تَفصيلٌ لِكُلِّ شَى ءٍ، لايأتيهِ الْباطِلْ مِنْ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ لامِنْ خَلْفِهِ وَ الْمُعَوَّلُ عَلَيْنا فى تَفسِيرِهِ…[10] .
از امام حسین علیه السلام در خطبۀ شریفۀ ایشان آمده است: ما حزب الله پیروز هستیم، ما عترت مقرب به درگاه الهی هستیم و یکی از دو وزنه گرانبها که خدای متعال ما را پس از کتاب خویش قرار داد که همه چیز در آن به شکل کامل گفته شد و باطل از جلو و پشت سر در آن راه ندارد و در تفسیر آن به ما تکیه می گردد.
- عَنْ جَعْفَرٍ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّهُ يَقُولُ: إنَّ اللّه َ فَرَضَ وَ لايَتَنا، وَ أوْجَبَ مَوَّدَتَنا، وَ اللّه ِ ما نَقُولُ بِأهْوائِنا، وَ لانَعْمَلُ بِآرائِنا، وَ لانَقُولُ إلاّ ما قالَ رَبُّنا عَزَوِّجَلِّ[11]
از امام صادق (ع): همانا خداوند ولایتمان را واجب نمود و دوستیمان را لازم دانست، سوگند به پروردگار که ما از روی هوا و هوس خود سخنی به زبان نیاوریم و به نر شخصی خویش عمل نمی نماییم و به جز آنچه خداوند عزیز و بزرگ ما گفته را نمی گوییم.
- عَنْ أبى عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام يَقُولُ: إنَّ الْقُرآنَ فيهِ مُحْكَمٌ وَ مُتَشابَهٌ، فَأمّا الْمُحْكَمُ فَنُؤْمِنُ بِهِ وَ نَعْمَلُ بِهِ وَ نُدينُ اللّه َ بِهِ وَ أمَّا الْمُتَشابَهُ فَنؤُمِنُ بِهِ وَ لا نَعْمَلُ بِهِ[12].
امام صادق (ع): قرآن کریم دارای محکم و متشابه است. ما به محکماتش ایمان داشته و به آنان عمل می کنیم و به متشابه آن باور داریم اما عمل نمی کنیم.
منابع:
[1] اثبات الهداه ج 7 : 344 ح 117
[2] بحارالانوارج 11 ص 62
[3] وسائل الشيعه 3 : 357 ح 1
[4] كافى 6 : 515 ح 5
[5] وسائل الشيعه 12 : 49 ح 1
[6] وسائل الشيعه 2 : 919 ح4
[7] كشف الغمة 2 : 103
[8] وسائل الشيعه 8 : 522 ح 8
[9] وسائل الشيعة 18 : 132 ح 4
[10] وسائل الشيعه 18 : 144 ح 45
[11] امالى مفيد : 59 ح 4
[12]وسائل الشيعه 18 : 146 ح 52