در این مطلب و در ادامه دو مطلب پیشین که شرحی از فرازهای دعای نهم صحیفه سجادیه بیان شد، به شرح و تفسیر فراز آخر دعای نهم صحیفه سجادیه امام سجاد علیه السلام پرداخته می‌شود. در این دعا که یکی از ادعیه مأثوره حضرت به شمار می رود، ایشان از حق تعالی طلب یاری نموده تا مسیر درست را در دو راهی‌های زندگی انتخاب نماید، زیرا نفس اماره انسان او را به انتخاب آن‌چه که باطل است تشویق می‌کند. علاوه بر این امام سجاد (ع) از خداوند می‌خواهد که برای بسته شدن راه گناه و معصیت انسان را که ضعیف و سست می‌باشد کمک نماید. در واقع حضرت از خداوند متعال برای توبه نمودن و انجام کار نیک و ترک معصیت کمک خواسته است. برخی از آموزه‌های این دعا عبارتند از:
- توفیق خواستن برای انجام اعمالی که رضایت خدا را در پی دارند و ترک کارهایی که خشم خداوند را به دنبال دارند در دو راهی های زندگی
- دعا نمودن برای توفیق انجام اعمال نیک
- طلب یاری از خداوند متعال در امر توبه
- درخواست یاری از حق تعالی برای انتخاب زیان دنیوی به جای ضرر اخروی
فراز چهارم دعای نهم صحیفه سجادیه
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا، وَ حَرَكَاتِ أَعْضَائِنَا وَ لَمحَاتِ أَعْيُنِنَا، وَ لَهَجَاتِ أَلْسِنَتِنَا فِي مُوجِبَاتِ ثَوَابِكَ حَتَّى لَا تَفُوتَنَا حَسَنَةٌ نَسْتَحِقُّ بِهَا جَزَاءَكَ، وَ لَا تَبْقَى لَنَا سَيِّئةٌ نَسْتَوْجِبُ بِهَا عِقَابَكَ.
خداوندا بر محمد و خاندان او درود و سلام فرست و خاطرات قلبی‌مان (رازهای دلمان)، حرکات اعضای‌مان و به هم خوردن چشم‌هایمان (لمحات) و گفتارهای زبان‌هایمان را (حرکات زبان – لهجات) در مسیری قرار ده که موجب ثواب تو می‌گردد تا آن‌جا که هیچ کار نیکی را که به سبب آن مستحق جزای نیک تو می‌گردیم را از دست ندهیم. و برایمان کار زشت و گناهی که بدان مستوجب عذاب و عِقاب تو می‌شویم باقی نماند.
تفسیر و شرح فراز پایانی دعای نهم
خاطرات قلبی (رازهای دل)، آثار و پیامدهای سرنوشت سازی را برای آدمی به بار خواهد آورد که می‌بایست بسیار مراقب آن بود که این صحیفه‌ی شفاف قلب که به عنوان مرکز حرم الهی شناخته می‌شود تاریک و ظلمانی نشود.
در روایتی از حضرت صادق (ع) این‌چنین بیان شده است که خاطره‌های ذهنی فاسد، همچون قصر بسیار زیبایی هستند که میزان فراوانی در آن دود قیر و نفت متراکم گشته است و همه‌ی دیوارهای آن کثیف و چرک می‌گردد به این معنا که این خاطره‌ها ذهن را تاریک و ظلمانی می‌کنند، در حالی که می‌شود به واسطه آن به تقرب الهی رسید.
و امام سجاد (ع)، گرفتن کامل ثواب‌ها و دوری از ظلمات را مشروط بر آن دانست که تنها شخصی قادر خواهد بود به کنترل خاطرات قلبی، حرکت اعضای بدن و نگاه‌های حرام و همچنین لغزش زبان دست پیدا کند که خود را از حمله‌های شیطانی در امان نگاه دارد و تمامی آن‌ها را به استخدام اوامر پرودگار در آورد به گونه‌ای که جملگی اعضا همه به یک باره در مسیر فرمانبرداری از خداوند متعال قرار گیرند چرا که درب‌های ورودی که از آن‌ها ابلیس حمله نموده و دل را به تسخیر خود در خواهد آورد حواس ظاهری می‌باشند و اگر که این درها به روی شیطان بسته شوند راه ورود به مرکز حرم الهی که همان دل است مسدود می‌شود.
بیان شده که در روایت آمده است: درهای جهنم هفت درب می‌باشند و این درب‌ها اشاره به حواس پنج‌گانه ظاهری، خیال و وهم دارند.
همچنین درب‌های هشتگانه بهشت به هفت قوه و حواسی که پیش‌تر گفته شد به علاوه حاکمیت و فرمانروایی عقل اشاره دارد که در مجموع هشت درب را تشکیل می‌دهند. پس زمانی که عقل بر مسند حکومت نشست، تمامی حواس در اختیار او خواهند بود و لذا آن می‌شود که حضرت بیان فرمود: و کار بد و نکوهش شده‌ای که به موجب آن شایسته مجازاتت می‌گردیم، برایمان نخواهد ماند …