چرا باید با گریه از خداوند چیزی بخواهیم؟

از جمله سوالاتی که به شکل شائبه بیان می شود و همواره پرسیده می شود این است که چرا باید با گریه از خداوند چیزی بخواهیم؟ مگر خداوند غمگین بودنمان را بیش تر از خوشحالی می پسندد؟ مگر دین اسلام دین گریه و زاری است و شادی، خنده و نشاط در آن راه ندارد؟! خب اگر که اینطور است اسلام دین افسردگی است. این حرف ها اینگونه بیان می شوند تا انسان ها نگاهی نادرست به دین مبین اسلام داشته باشند. حال بیایید تا پاسخی درخور به این گونه سوالات بدهیم.

اول اینکه دین اسلام دین ماتم و گریه نیست و این از احادیث، سیره ائمه علیهم السلام و کلام بزرگان و علما کاملا مشهود است. اسلام به تفریح و نشاط بها داده و آن را جزو نیازهای فطری و غریزی آدمی می داند. پس نه تنها تفریح و شادی را مذمت نکرده بلکه به آن تشویق هم کرده است. البته در اسلام هر نوع تفریح و نشاطی قابل قبول نیست و آنچه که پذیرفته شده است نشاطی است که به جسم و روح آسیب وارد نکند بلکه به آرامش و رشد شخصیتی فرد کمک نماید. امام باقر علیه السلام فرموده اند: لبخند مرد به چهره برادرش حسنه است[1] …

یا در کلامی از امام علی علیه السلام که در «بحار الانوار»، جلد 75، صفحه 40 نقل شده و در ارتباط با تقسیم ساعات روز است، بخشی از ساعات به سرگرمی و تفریح اختصاص داده شده اند. همچنین در توصیفاتی که از پیامبر و ائمه اطهار علیهم السلام بیان شده خوش رویی و خوش رفتاری ذکر شده است. برای وقت نماز نیز به داشتن لباس تمیز و خوش بو، رفتن به مسجد و خوش رویی و خوش صحبتی با افراد توصیه شده است که تمامی این ها خود نوعی نشاط است نه اندوه. علاوه بر این برخی بزرگان با اشاره به اینکه در وقت اذان گفتن فرشتگانی به صف می شوند آن ها را مایه سرور و بهجت معرفی می کنند نه گریه و اندوه. علاوه بر این گاه اندوه و غم و حزن نشان از ناشُکری است که مسئله ای نکوهش شده است. آن وقت که آدمی بداند خداوند بهترین ها را برای او خواهد خواند و اگر که رخدادهایی به وقوع بپیوندند که از عهده کنترل آدمی خارج هستند به منعت انسان وابسته هستند چرا که خداوند خیر خواه است و بد انسان را نمی خواد. پس این موارد به جای ناسپاسی، سپاس حق تعالی را لازم است به همراه داشته باشد.

پس به طور کلی دین اسلام دین گریه، حزن و زاری نیست و هر آنچه در آن بیان شده به اندازه و متناسب با مسیری است که برای اعتلا و رشد طی می شود.

دوم اما درباره گریه و حزن در دعا است. هیچ بایدی برای گریه و حزن در زمان دعا و راز و نیاز وجود ندارد. آدمی هر جور که بخواهد می تواندبه درگاه خداوند متعال درخواست خود را عرضه نماید. در این میان نیز آدابی برای دعا وجود دارد که می توان هنگام راز و نیاز با الله تعالی آن ها را به جا آورد که از جمله آن ها می توان به تضرع به درگاه باری تعالی اشاره کرد. آدم زمانی که درخواستی از خداوند دارد یعنی نیازمند به او، کَرم و لطف بی حدش می باشد. او نیازی دارد که به دست خداوند که قادر مطلق است برآورده می شود. آدم زمانی که نیازی دارد با خنده درخواستش را به ولی خود عرضه می دارد یا با حالت نیاز درخواستش را بیان می کند. بدون شک انسان زمانی که نیاز بزرگی دارد خود با حالت خشوع رو به سوی خدا نموده و به درگاهش دعا می کند.

و اما در آخر اشاره به حزن و ماتم برای اهل بیت علیهم السلام است. دوستی معتقد بود که روضه درمان است. شاید این حرف کمی اغراق آمیز به نظر آید اما روضه برای اهل بیت (ع) اگر که درست و اصولی باشد نشاط می آورد نه افسردگی. در ضمن هر یک از این بزرگان به طور خاصی شهید شده اند و به یاد آوردن مصائبی که متحمل شدند خود ناراحت کننده است. اما در این میان به ولادت ها و مناسبات شاد همچون اعیاد و میلاد امامان توجه شده است و در آن روزها نیز نشاط و شادی زیبا برقرار است. پس دین همیشه مردم را به گریه و زاری فرا نمی خواند و این شائبه نامناسبی است که بیان می دارند تا انسان ها اسلام را از دور دین افسردگی ببینند. دین اسلام دین بهترین ها است و به هر چیزی در اندازه خود و به شکل مناسب سفارش شده است. شادی به جای خود و از راه های مناسب، تضرع به درگاه الهی در جای خود.

ناگفته نماند که خداوند نیازمند گریه آدمی نیست اما آدمی برای اعتلا شخصیتی خود؛ در مقابل خالق و رَب خویش دست نیاز را با تضرع بلند می کند تا به جلای روح خود کمک کرده باشد و زنگارها را از روح خود پاک سازد.

منبع:

[1] الکافی:2/188/2

 

• تلاوت ترتیل آیه 55 سوره اعراف – عبدالرحمن سدیس