در مطالب پیشین به شرح و تفسیر فرازهایی از دعای پنجم صحیفه سجادیه پرداختیم و در این مطلب قرار است به تفسیر بخش های آخر (فرازهای انتهایی) این دعای پر مضمون از سید الساجدین (ع) بپردازیم.
فراز هفتم دعای پنجم صحیفه سجادیه
اللَّهُمَّ إِنَّک مَنْ وَالَیتَ لَمْ یضْرُرْهُ خِذْلَانُ الْخَاذِلِینَ، وَ مَنْ أَعْطَیتَ لَمْ ینْقُصْهُ مَنْعُ الْمَانِعِینَ، وَ مَنْ هَدَیتَ لَمْ یغْوِهِ إِضْلَالُ الْمُضِلِّینَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ امْنَعْنَا بِعِزِّک مِنْ عِبَادِک، وَ أَغْنِنَا عَنْ غَیرِک بِإِرْفَادِک، وَ اسْلُک بِنَا سَبِیلَ الْحَقِّ بِإِرْشَادِک.
خداوندا آن که تو سرپرستی اش را بر عهده گیری و یاری اش دهی خذلان و خوار کردن هیچ خوار کننده ای به او ضرر نمی رساند و هر که را تو بخشی و عطا نمایی منع و عطا نکردن هیچ بازدارنده ای سبب نقصان و کمبود در او نمی گردد و هر آن کس که تو رهنمون نمودی گمراهی افراد گمراه کننده او را گمراه نمی کند، پس بر محمد و خاندان او درود و سلام فرست و به عزت خود ما را از شر بندگانت در امان دار و ما را با بخشش و عطای خود از غیر خود بی نیاز گردان و با راهنمایی و ارشاد خویش ما را در مسیر حق قرار ده (ما را به راه حق ببر).
شرح فراز هفتم
در جهان بینی اسلامی هیچ کس جز خداوند باری تعالی، پیامبر و جانشینان او به شکل خود به خودی حق ولایت، سرپرستی و فرمان دادن یا همان امر و نهی به دیگری را ندارد. در این جا دو موضوع را می توان مطرح نمود.
موضوع و مسئله اول: ولایت در نظام اجتماعی و مدیریت، که پروردگار جهانیان در این زمینه انبیاء و امامان معصوم علیهم السلام را فرستاده که با دریافت های وحیانی، اوامر و دستورات را از خدای متعال گرفته و به مردم می رسانند و در صورتی که حضور نداشته باشند (همانند دوره غیبت صاحب الامر و الزمان (عج)) با رساندن و ابلاغ به عالمان صالح و درستکار در هر دوره از زمان آن ها را برای اشاعه و ترویج دستورات الهی منصوب کنند که همچون ستون دین حافظ گستره دین خدا باشند و کاملا آشکار است که اگر سرپرست منصوب از سمت پروردگار وجود نداشته باشد به سبب نبودن ستون، خیمه دین بر پا نمی گردد.
مسئله دوم: سرپرستی در نظام آفرینش، حفاظت و پاسداری از بنده ها و عطا نمودن به آن ها، بر طرف کردن نیازهای آنان و برآورده ساختن ملزومات آدمی است که تنها از جانب پروردگار امکان پذیر است و هر فردی که در این امر توانا باشد تماما از جانب خدا به وی عطا شده است. در حقیقت هیچ شخصی در این جریان بزرگ استقلالی از خود نخواهد داشت و همه عاجز و درمانده و مغلوب سلسله اتفاقاتی در این عالم اند و تنها خدای بزرگ، نگهدار و ولی می باشد و با سرپرستی اوست که هیچ ناکامی و محرومیتی باقی نمی ماند و هیچ کس نخواهد توانست ضرری وارد نماید.
علاوه بر آن چه بیان شد شخصی که کَرَم الهی شامل حالش شود اگر که تمام عالم هستی هم دست و هم صدا شده تا نعمتی را از او بگیرند هیچ گاه نخواهند توانست بلکه همانطور که همیشه گفته می شود عَدو شود سبب خیر گر خدا خواهد. پس می توان گفت هر آنچه را که خدا اراده نماید از سرپرستی و اعطا گرفته تا هدایت و بی نیازی از غیر را هیچ کس نمی تواند مانع گردد و با آن مقابله کند بلکه خود موانع ناخودآگاه به کمک آیند.
فراز هشتم دعای پنجم صحیفه سجادیه
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ سَلَامَةَ قُلُوبِنَا فِی ذِکرِ عَظَمَتِک، وَ فَرَاغَ أَبْدَانِنَا فِی شُکرِ نِعْمَتِک، وَ انْطِلَاقَ أَلْسِنَتِنَا فِی وَصْفِ مِنَّتِک. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْنَا مِنْ دُعَاتِک الدَّاعِینَ إِلَیک، وَ هُدَاتِک الدَّالِّینَ عَلَیک، وَ مِنْ خَاصَّتِک الْخَاصِّینَ لَدَیک، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست و سلامت قلب هایمان را در ذکر عظمت و بزرگیت و راحتی تن هایمان را در شُکر گذاری نعمت هایت و روانی زبان های ما را در توصیف عطا و داده هایت قرار ده. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و ما را جزو افرادی قرار ده که دیگران را به سوی تو دعوت نماید و از جمله راهنمایانی که به سوی تو هدایت می کنند و ما را از خاصان درگاهت قرار بده ای مهربانترین مهربانان.
شرح فراز هشتم
سلامت همواره در برابر مرض یا همان مریضی قرار دارد و این اتفاق امری کاملا طبیعی و فطری است و سلامت هر چیزی بر اساس خود آن چیز در نظر گرفته می شود. مریضی جسم، تب یا بیرون آمدن حرارت از بدن است و مریضی روح و روان دور شدن از فطرت اولیه می باشد چون که فطرت آدمی توحیدی است که هیچ گاه نمی تواند بپذیرد، پدیده و مخلوقی بدون خالق و آفریننده باشد. پس اگر که بت پرستی به دنبال پرستش بت خود است از روی هوا و هوس نیست بلکه تنها او به دنبال موثر است به گونه ای که اگر آگاه شود در برآوردن نیاز و حاجت بی تاثیر است هیچ وقت به بت خانه نگاه هم نخواهد کرد، پس بر اساس فطرت زیستن، سلامت دل و جان را می طلبد. به همین سبب امام سجاد علیه السلام سلامت دل را در ذکر خدا دیده و در راحتی تن و جسم رو به شُکر گذاری دارد و به طور قطع اگر که دل با خدا باشد و جسم فرو رفته در شُکر الهی، هیچ گاه زبان از ذکر خالق که خدای بی همتاست تهی نمی گردد.
حضرت سجاد (ع) در بخش دیگری می فرمایند: پروردگارا این افتخار بزرگ را نصیبمان گردان تا بتوانیم راهنما و هدایت کننده به سمت و سوی تو باشیم. در واقع هیچ مقامی بالاتر از این مقام نیست که فردی دیگران را به سمت و سوی خدا رهنمون کند. شخصی که بتواند صادقانه در مسیر معرفت الهی خالصانه گام بردارد و رابط میان خلق و مبدئیت و آغاز وجود باشد و هر محدودی را به وجود نامتناهی پروردگار رساند و به بالاترین درجات بکشاند. این ویژگی و خصلت برای پیامبران و انسان های کامل است و هر فردی نمی تواند به این حریم راه پیدا کند و تنها افرادی که از خاصان خداوند می باشند بر این سفره می توانند مهمان باشند.
