باور معاد ، زنده شدن و زندگانی پس از مرگ از اعتقادات و اصول اساسی است که یک مسلمان می بایست به آن اعتقاد قلبی داشته باشد و در صورت انکار و نفی این موضوع به طور کامل از اسلام و مسلمانی به دور است. درباره این موضوع و اهمیت آن بزرگان دینی ما سخن های فراوان گفته اند.
در این مطلب و در ادامه مبحث احادیث موضوعی، احادیثی از پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) را در ارتباط با معاد و روز قیامت، باور و اعتقاد به آن برای شما قرار داده ایم.
احادیثی از رسول خدا (ص) درباره موضوع معاد
- شَرُّ النّاسِ مَن باعَ آخِرَتَهُ بِدُنیاهُ وَ شرٌّ مِن ذلِكَ مَن باعَ آخِرَتَهُ بِدُنیا غَیرهِ! [1]
بدترین مردم کسی است که آخرتش را به دنیای خود می فروشد و بدتر از آن شخصی است که آخرت خود را به دنیای فردی دیگر بفروشد.
- وَالّذی بَعَثَنی بالحقِّ لتَموُتُنَّ كَما تنامُونَ ولَتُبْعَثُنَ كَما تَستَیقِظونَ وَ ما بَعدَ المَوتِ اِلاّ جَنَّةٌ أَونارٌ [2]
قسم به کسی که مرا مبعوث گردانید، می میرید همانگونه که به خواب می روید و دوباره زنده خواهید شد همانطور که از خواب بیدار می شوید و بعد از مرگ چیزی جز بهشت و جهنم نخواهد بود.
- وَالدّوابُّ وَالطّیرُ وَ كلُّ شَیءٍ … فَیَبلُغُ مِن عَدلِ اللهِ یؤمَئِذٍ أَنْ یأخُذَ لِلجَمّاءِ مِنَ القَرناءِ [3]
در روز قیامت پروردگار جهانیان همه مخلوقات را از چهارپایان، پرندگان و همه چیز محشور می سازد … عدل خدا در آن روز چنان است که داد حیوان بی شاخی که توسط حیوان شاخ دار آسیب دیده است را از آن حیوان می گیرد.
- ما مِنْ مَخلوقٍ یَومَ القیامَةِ اِلاّ وَیندَمُ وَ لكِن لایَنفَعُهُ النَّدامَةُ [4]
مخلوقی در روز قیامت نیست مگر اینکه نادم و پشیمان گردد، ولی این ندامت و پشیمانی سودی نخواهد داشت.
احادیثی از ائمه اطهار علیهم السلام درباره روز جزا و معاد
- امام علی (ع) می فرمایند: لَیسَ بِمُؤمِنٍ مَن لَم یَهتَمَّ بِاِصلاحِ مَعادِهِ [5].
مومن نیست کسی که برای اصلاح و درست کردن آخرتش تلاش نکند.
- مولای متقیان در سخنی دیگر فرموده است: اِنَّما الدُّنیا مُنتَهی بَصَرِالأَعمی لایُبْصِرُ مِمّا وَراءَهَا شَیئاً، والبَصیرُ یُنفِذُها بَصَرُهُ وَ یَعلَمُ أَنَّ الدّارَ وَراءَها [6].
دنیا منتهای چیزی است که یک آدم کوردل می بیند و او هر آنچه که در ماوراء آن قرار دارد را نمی بیند، و انسان بصیر و آگاه با بصیرت خود می بیند و می داند که سرای باقی و جاویدان چیزی ماورای این دنیا است.
- امام جعفر صادق (ع) در این باره فرموده است: مَثَلُ النّاسِ يَومَ القِيامَةِ إذا قاموا لِرَبِّ العالَمينَ مَثَلُ السَّهمِ فِي القُربِ لَيسَ لَهُ مِنَ الأرضِ إلاّ مَوضِعُ قَدَمِهِ، كالسَّهمِ فِي الكِنانَةِ لا يَقدِرُ أن يَزولَ ههُنا و لا ههُنا [7].
مردم در روز قیامت، زمانی که در پیشگاه پروردگار جهانیان حاضر می شوند، سهم و اندازه آن ها از زمین تنها به اندازه قدم هایشان است (انقدر ازدحام است که نمی توان از جای خود تکان خورد)، همانند جای یک تیر در تیر دان که نمی تواند از جای خود تکان بخورد.
- امام محمد باقر (ع) درباره معاد و روز جزا فرموده است: يُحشَرُ العَبدُ يَومَ القِيامَةِ و ما نَدِيَ دَما ، فيُدفَعُ إلَيهِ شِبهُ المِحجَمَةِ أو فَوقَ ذلكَ ، فيُقالُ لَهُ : هذا سَهمُكَ مِن دَمِ فُلانٍ فيَقولُ: يا رَبِّ، إنَّكَ لَتَعلَمُ أنَّكَ قَبَضتَني و ما سَفَكتُ دَما !فيَقولُ : بَلى، سَمِعتَ مِن فُلانٍ رِوايَةَ كَذا و كَذا، فرَوَيتَها عَلَيهِ ، فنُقِلَت حَتّى صارَت إلى فُلانٍ الجَبّارِ فقَتَلَهُ عَلَيها، و هذا سَهمُكَ مِن دَمِهِ [8].
بنده در روز قیامت محشور می شود در حالی که خونی را در دنیا نریخته است، پس به او شیشه خونی هم اندازه با خون حجامت و یا کمی بیشتر به او می دهند و به او گفته می شود این مقدار خون سهم تو از خون فلانی است، سپس او می گوید که ای پروردگار من خود می دانی که تا زمانی که جانم را گرفتی خون کسی را نریخته ام، خدا می فرماید: آری، اما از فلان شخص روایت و سخنی شنیدی، پس به ضرر او سخن را بازگو کردی و زبان به زبان چرخید تا به گوش فلان آدم ستمگر رسید و باعث شد که این فرد او را بکشد، حال این مقدار بهره و نصیب تو از خون آن شخص است.
- امام سجاد (ع) می فرماید: اَشَدُّ ساعاتِ ابنِ آدَمَ ثَلاثٌ: السّاعَةُ الّتی یُعایِنُ فیها مَلَكَ المَوتِ وَ السّاعَةَ الّتی یَقومُ فیها مِن قَبرِهِ وَالسّاعَةُ الّتی یَقِفُ فیها بَینَ یَدَیِ اللهِ تَباركَ وَ تَعالی [9].
سه وقت سخت ترین اوقات برای بنی آدم هستند: زمانی که در آن فرشته مرگ (حضرت عزرائیل) را مشاهده می کند، زمانی که از قبر خود بر می خیزد و وقتی که در پیشگاه خدای متعال برای حسابرسی قرار می گیرد.
- امام صادق (ع) در حدیثی دیگر می فرماید: اِنَّ اَوّلَ ما یُبدأُبِهِ یَومَ القیامَةِ صَدَقَةُ الماء [10].
همانا اولین چیزی که در روز قیامت به آن رسیدگی می شود، سیراب کردن (صدقه و خیرات آب) افراد است.
- امام موسی کاظم (ع) درباره معاد فرموده است: لا تَزُولُ قَدَما عَبْدٍ یَوْمَ القِیامَةِ حَتّی یُسْأَلَ عَن اَرَبع: عَنْ عُمِرَهِ فیما أَفْناهُ وَ شَبابِهِ فیما أَبْلاهُ وَ عَنْ مالِهِ مِنْ أَیْنَ كَسَبَهُ وَ فیما أَنفَقَهُ؟ وَ عَنْ حُبِّنا اَهلَ البَیْتِ [11].
آدمی در قیامت و روز جزا قدم از قدم برنمی دارند مگر اینکه درباره چهار چیز از او سوال شود: درباره عمرش که چگونه گذراند، جوانی اش که در کجا سپری کرد، درباره مال و ثروتش که از چه راهی کسب و در چه راهی خرج نموده است و درباره محبت ما اهل بیت پیامبر (ع).
منابع:
[1] لئالی الاخبار، ج 5،ص 95
[2] بحار الانوار، ج 7،ص 179
[3] بحار الانوار، ج 7، ص 256
[4] لئالی الاخبار،ج 5،ص 91
[5] فهرست غرر، ص 6
[6] نهج البلاغه، خطبه 133
[7] الكافي: ۸/۱۴۳/۱۱۰
[8] الكافي: ۲/۳۷۰/۵
[9] بحار الانوار، ج 7،ص 105
[10] سفینه، ج ٢، ص ٥٥٩
[11] بحار الانوار، ج 7، ص 289
-
تلاوت ترتیل آیه 9 سوره آل عمران – استاد پرهیزکار
رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ
پروردگارا! تو مردم را، برای روزی که تردیدی در آن نیست، جمع خواهی کرد؛ زیرا خداوند، از وعده خود، تخلّف نمی‌کند. (ما به تو و رحمت بی‌پایانت، و به وعده رستاخیز و قیامت ایمان داریم.)»