شرح و تفسیر دعای اول صحیفه سجادیه (بخش سوم)

دعای اول صحیفه سجادیه

امام سجاد علیه السلام در دعای اول صحیفه سجادیه که از سی فراز تشکیل شده است به حمد و ستایش پروردگار قادر و متعال پرداخته است. در این مطلب بخش سوم از شرح و تفسیر دعای اول صحیفه سجادیه را برای شما قرار داده شده است.

بخش دهم دعای اول صحیفه

حَمْداً نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللَّهِ إِلَی کرِیمِ جِوَارِ اللَّهِ. حَمْداً نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکتَهُ الْمُقَرَّبِینَ، وَ نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ، وَ مَحَلِّ کرَامَتِهِ الَّتِی لَا تَحُولُ.

حمد و ستایشی که ما را از آتش دردناک جهنم آزاد و در جوار جود و کَرم الهی جای دهد. سپاس و ستایشی که ما را همنشین فرشتگان مقرب الهی می کند و در آن سرای جاویدان که جایگاه کرامت غیر قابل زوال و همیشگی خداوند است در قُرب و نزدیکی انبیاء و مرسلین قرار دهد.

دعای اول صحیفه سجادیه
شرح و تفسیر دعای اول صحیفه سجادیه
  • شرح بخش دهم

در این بخش از دعا امام زین العابدین علیه السلام آثار مختلفی را برای حمد و سپاس پروردگار بیان کرده است و حمد و سپاسی را روا دانسته است که آدمی به وسیله آن از عذاب الهی آزاد و رها گشته و در کنار انبیاء و فرشتگان مقرب قرار گیرد.

همانطور که می دانید جزاء عمل از جنس خود عمل می باشد به همین دلیل می بایست هر یک از انواع آن حمد، مشابه به ستایش صنف و گروهی از اصناف فرشتگان و مرسلین باشد. خدای بزرگ و بلند مرتبه در سوره شوری آیه پنجم فرموده است: وَالْمَلَائِکَةُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ و در برخی دیگر از آیات قرآن به رسول اکرم (ص) امر کرد که تو خدا را حمد و ستایش کن، زیرا اکثر انسان ها آگاه و دانا به حمد و ستایش خداوند نیستند.

براساس این آیات می توان متوجه شد حقیقت ستایش و حمد عملی است سزای مقام و منزلت پیامبری، و مشخص است که هدف از ستایش و سپاس خداوند متعال صرفاً آوردن کلمه الحمدلله بر زبان نیست. پس هر یک از انبیاء و اولیاء الهی بر حسب اندازه (حد)، شعور و ظرفیتی که دارند حمد خدا را می گویند.

بخش یازدهم دعای اول صحیفه

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ، وَ أَجْرَی عَلَینَا طَیبَاتِ الرِّزْقِ. وَ جَعَلَ لَنَا الْفَضِیلَةَ بِالْمَلَکةِ عَلَی جَمِیعِ الْخَلْقِ، فَکلُّ خَلِیقَتِهِ مُنْقَادَةٌ لَنَا بِقُدْرَتِهِ، وَ صَائِرَةٌ إِلَی طَاعَتِنَا بِعِزَّتِهِ.

و سپاس خدایی را که برای ما انسان ها بهترین خلقت ها را در نظر گرفت (نیکو آفرید) و پاکیزه ترین روزی ها را روزی مان گردانید و با فرمانروایی و سُلطه بر تمام مخلوقات فضیلت و برتری را به ما عنایت فرمود پس تمام خلق او به قدرتش فرمان بردار ما هستند و به عزت و بزرگی اش در تسخیر و اطاعت ما.

  • شرح بخش یازدهم

در قرآن کریم آمده است که ما انسان را در بهترین و نیکوترین صورت آفریدیم [1].

نظام فیزیکی آدمی از آشکارترین و بارزترین شئونات او می باشد که بسیار دقیق، هنرمندانه و کامل توسط آفریدگار یکتا و مقتدر خلق شده است. آدمی در میان دیگر مخلوقات تنها موجودی می باشد که سر به سوی آسمان دارد، تمام قامت ایستاده، چشمانش بر افق باز بینا، گوشهایش در بهترین مکان از بدن قرار گرفته به طوری که قدرت و توانایی جهت یابی صوت را دارد. تمام غذاها، سبزیجات و میوه جات نیز در اختیار او هستند. اگر که به درستی به جهان هستی نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که هر آنچه آدمی به آن محتاج است طوری آفریده شده است که تحت سیطره او باشد و آن چنان خلق شده اند که او می خواهد. به طور کلی مخلوقات دیگر در جهت بر آورده ساختن حاجات آدمی ایجاد و نهادینه شده اند.

کمک به دیگران
کمک به دیگران

بخش دوازدهم دعای اول صحیفه

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَيْهِ، فَكَيْفَ نُطِيقُ حَمْدَهُ أَمْ مَتَى نُؤَدِّي شُكْرَهُ لَا، مَتَى.

و حمد و سپاس خدایی را که دَرِ حاجت و نیاز را جز به درگاه خویش از همه سو بر ما بست. پس چگونه می توانیم حمد و سپاس او را بگوییم؟ کی و چه زمانی قادر خواهیم بود شُکر او را به جای آوریم؟ نه چه زمانی می توانیم؟

  • شرح بخش دوازدهم

خداوند بزرگ و بلند مرتبه در آیه 41 سوره مبارکه عنکبوت فرموده است: داستان و سرنوشت کسانی که جز خدا را دوست و ولی خود گرفته اند همانند عنکبوتی هستند که خانه ای را برای خود ساخته است و بی شک سست ترین خانه ها، خانه عنکبوت می باشد.

پروردگار عالمیان آن قدر بزرگوار و عزیز است که بندگان خود را به غیر واگذار نمی کند و تمام حوائج و خواسته هایشان را خود برآورده می سازد. امام زین العابدین (ع) در دعای زیبای ابوحمزه ثُمالی فرموده است: حمد و سپاس خدایی را که مرا به مردم واگذار نکرد تا آنان مرا خوار و کوچک کنند. به همین دلیل بنده و عبد درستکار خدای متعال در پناه بندگی و عبودیت پروردگار و خالق یکتا از هر نوع وابستگی به غیر آزاد است.

مگر می شود آفریدگاری که مژه های چشم را برای زیبایی صورت با چنان ظرافتی ابداع نموده و برترین قیافه های موجود در جهان هستی و بهترین لباس، غذا، نوشیدنی را برای بهره وری و استفاده انسان ها قرار داده است هنگامی که گره و مشکلی در زندگی شان بیفتد آن ها را رها کرده و یا به غیر بسپارد؟ خداوندی که همیشه بنده هایش را بیش از حاجتشان بهره مند ساخته است و از عطایای بی شمار خود محروم نکرده است چگونه می تواند زمانی که بنده اش حاجتی را از او بخواهد به او تَفضل ننماید.

امام علی علیه السلام می فرمایند: اگر که تمام روزهای عمر را روزه و تمام شب ها را به نماز و راز و نیاز باشید و تمامی دَهر را با این حال سپری کنید، شُکر یکی از نعمت هایی که خداوند بزرگ و متعال برای شما تدارک دیده است را ادا نخواهید کرد.

بخش سیزدهم دعای اول صحیفه

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي رَكَّبَ فِينَا آلَاتِ الْبَسْطِ، وَ جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ الْقَبْضِ، وَ مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَيَاةِ، وَ أَثْبَتَ فِينَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ، وَ غَذَّانَا بِطَيِّبَاتِ الرِّزْقِ، وَ أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ، وَ أَقْنَانَا بِمَنِّهِ.

حمد و سپاس خدایی را که عضلاتی در بدنمان قرار داد که توان باز و بسته شدن را دارند و ما را از آسایش های زندگی بهره مند نمود و در ما اندامی قرار داد تا به وسیله ی آن ها بتوانیم کارهایمان را انجام دهیم و از خوردنی های پاکیزه روزی مان کرد و به فَضل و کَرمش ما را بی نیاز فرمود و به منت خود سرمایه مان بخشید.

  • شرح بخش سیزدهم

آدمی فراموشکار است و طبیعت و فطرتش آن گونه است که هنگامی که دارا و توانگر است از نداری و فقر بی خبر می باشد و هنگامی که سلامت است از رنج بیماری و مریضی نا آگاه و بی اطلاع.

در حقیقت زمانی که از کسی چیزی که دارد (مانند بینایی، شنوایی و …) گرفته شود تازه به مهم و حیاتی بودن آن چیز و به عطای بی نظیر خداوند پی می برد به گونه ای که حاضر است هر آنچه دارد را صرف دوباره بازیافتن آن قوا و موهبت الهی نماید.

بینایی
بینایی

در واقع تمام نیرو و اعضایی که خداوند متعال برای انجام امور در بدن آدمی قرار داده است آن گونه اند که همه ی آن ها با کرامت انسان سازگار هستند، یکی از این کرامات قدرت انتخاب برترین ها و سلیقه ی بسیار خوب در فراهم و آماده کردن مایحتاج زندگی است نظیر انتخاب لباس مناسب، غذای خوب و روش خوردن غذا که توسط انگشتان دست و با تناسب کامل انجام می شود. در نشستن و بلند شدن و دیگر اعمال نیز آدمی با حرکات دقیق عضلات و خم و راست شدن اندام ها توسط مَفاصل ظریف ترین کارها را انجام می دهد.

به طور کلی می توان این گونه گفت که ساختار بدن آدمی چنان است که همه ی شرایط برای حفظ شئون برتر انسانی در آن رعایت گشته و از این رو، انسان از همه ی موجودات برتر بوده و بر آن ها فضیلت دارد. که همین امر لازم بودن شُکر و حمد از درگاه ایزدی را نمایان می سازد.

[1] سوره تین، آیه 4

  • تلاوت ترتیل آیه 4 سوره تین – شیخ عبدالله مطرود

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ

كه ما انسان را در بهترين صورت و نظام آفريديم،

 

دانلود

شرح و تفسیر دعای اول صحیفه سجادیه (بخش دوم)

منبع: سایت موسسه معراج النبی استان خوزستان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *