از مواردی که اغلب درباره آن سوال می شود این است که “چگونه در نماز جواب سلام بدیم؟” و “آیا جواب سلام دادن واجب است” و “اگر پاسخی به سلام داده نشود نماز باطل خواهد بود یا خیر”؟ به همین دلیل در این مطلب قرار است پاسخی کافی به این سوالات بدهیم.
اما پیش از آن مختصری به سلام و اهمیت آن اشاره می کنیم.
سلام و اهمیت آن
سلامتی، صلح و امنیت از معانی سلام هستند. این واژه برای تحیت و درود گفتن مورد استفاده قرار می گیرد چرا که به معنی دعا نمودن برای سلامتی از آفات مختلف جسمی و دینی است. سلام جزو مستحبات موکد است و در میان مسلمان ها به عهدی می ماند که میان هم برای حفاظت از جان، مال و آبرو بسته اند. سلام را بر اساس آنچه که فقها بیان کرده اند به چهار صورت “سلام علیک”،”السلام علیک”،”سلام علیکم” و”السلام علیکم” می توان شروع کرد. البته برخی فقها تنها این چهار عبارت را برای تحقق سلام معتبر می داند و برخی دیگر هر عبارت دیگری را که عنوانی بر تحیت و سلام است را نیز صادق دانسته و گفته اند که با عباراتی دیگر نیز سلام محقق می گردد.
سلام اهمیت بالایی دارد و در قرآن و احادیث روایت شده از بزرگان دین به آن اشاره شده است. در آیه 61 سوره نور الله تعالی سلام گفتن را تحیتی با برکت بسیار و پاکیزه از سوی خود به اهل ایمان گفته است. همچنین در روایات و احادیث یکی از سنت های پیامبر (ص) دانسته شده است به گونه ای که در یکی از احادیث منقول از نبی خدا در باب اهمیت سلام آمده که به آن کس که بدون سلام سخنی بر زبان می آورد جواب ندهید.
در ارتباط با سلام احادیث بسیار آمده که برخی از آن ها را در مطلب «سلام در احادیث روایت شده از ائمه اطهار(ع)» آورده ایم.

چگونه در نماز جواب سلام را بدهیم؟
پیش از پاسخ به این سوال باید بگوییم که گفتن سلام و تحیت مستحب تاکید شده است اما پاسخ به آن واجب فوری است. پس چون واجب است در نماز که واجبی دیگر است نیز باید در وقت مناسب، نه با تاخیر (تاخیر در پاسخ به گونه ای که جواب سلام بر آن صدق نکند سبب باطل شدن نماز می شود) انجام شود. به این معنا که اگر شما در حال نماز هستید و شخصی بر شما وارد شده و بگوید سلام علیکم، شما لازم است واجب نماز را توقف کرده و جواب آن را به شکل مناسب و دقیقا مثلل آنچه گفته شد، داده و سپس نماز خود را ادامه دهید.
البته عدم انجام این واجب سبب بطلان نماز نمی شود. اما شخص نماز گزار گناه مرتکب شده است. همچنین لازم به ذکر است که سلام مستحب کفایی است پس اگر که گروهی در یک جا جمع بودید و شما نماز می خواندید و در همان حین فردی وارد شد و به تمام آن گروه سلام کلی کرد، اگر که بقیه جواب دادن، پاسخ آن را نیازی نیست بدهید.
نکات و شرایطی که درباره جواب سلام دادن در نماز باید بدانید
- در بخش قبلی اشاره شد که جواب سلام باید مثل عبارتی باشد که شخص سلام دهنده می گوید. در ادامه باید گفت: نمازگزار در پاسخ باید واژه سلام را مقدم بر دیگر کلمات بداند. مثلا فردی به نمازگزار می گوید: علیکم السلام؛ در پاسخ نمازگزار باید عبارت «سلام علیکم» را به کار ببرد. البته در این باره مراجع نظرات متفاوتی دارند و بهتر است نظر مرجع تقلید خود را جویا شوید.
- پاسخ باید به صورتی باشد که شخص سلام دهنده آن را بشنود. البته اگر که شخص ناشنوا است معمولی سلام دادن کافی است.
- در پاسخ بچه ممیز یا مرد و زن نامحرم تفاوتی ندارند و باید جواب داد.
- اگر که فردی به شکل اشتباه سلام دهد که از لحاظ عرف سلام به شمار نرود، جواب واجب نمی باشد.
- پاسخ به سلام شخصی که به شوخی سلام کند یا از روی مسخره بازی واجب نیست.