سوره عبس 42 آیه کوتاه دارد. این سوره در شهر مکه نازل شده است و نام آن نیز بر گرفته از آیه نخست سوره و در معنای در هم کشیدن صورت است. در این سوره همانند دیگر سور مکی معاد و رخدادهای تکان دهنده قیامت و فرجام کار تمامی افراد مومن و کافر محور است. در مطالب پیشین تفسیر 24 آیه ابتدایی مستند و منطبق بر تفسیر نمونه ذکر شد. حال نیز و در ادامه، آیات دیگر تفسیر می شوند.
تفسیر آیاتی دیگر از سوره عبس
در آیه 24 سوره خداوند به غذای آدمی و تدبر در آن برای ثابت شدن معاد به کمک قدرت الهی اشاره کرد. حال و در آیه های مورد بحث شرحی تفصیلی از این مواد غذایی و منابع آن بیان می کند. خداوند در آیه 25 می فرماید: ما آب بسیاری را از آسمان فرو ریختیم.
واژه «صب» در معنا فرو ریختن آب از سمت بالا است. در این آیه نیز منظور نزول باران است. تعبیر «صبا» در آخر آیه نیز بیانی تاکیدی است و اشاره دارد به اینکه آن آب فراوان است. درست است؛ آب به عنوان مایه حیات به لطف خداوند همواره به میزان بالا از آسمان نازل می شود. همچنین ما به این موضوع آگاه هستیم که تمامی رودخانه ها، چشمه ها، قنات ها و … ذخائر آبی خود را از آب باران دریافت می کنند و مایه اصلی تمامی آن ها باران است.
پس قبل از هر چیزی در زمان مطالعه در ارتباط با مواد غذایی آدمی متوجه نظام بارش باران خواهد بود و اینکه چگونه همواره خورشید بر سطح دریا می تابد و ابرها ایجاد شده و با حرکت باد از سطح زمین دور می گردند و در جوی سرد دوباره به آب تبدیل شده و به شکل قطرات کوچک فرو می ریزد و جذب آنچه بر روی زمین است نظیر گیاهان می شود.
در ادامه خداوند به رکن دیگری اشاره می کند. حق تعالی در آیه 26 سوره میفرماید: سپس زمین را از هم شکاف دادیم.
بسیاری از مفسران بیان کردند که مقصود از شکافتن، شکافته شدن زمین توسط جوانه های گیاهان است. این مورد یکی از عجایب است چرا که جوانه ای با آن ظرافت و لطافت خاک ها و حتی گاهی سنگ های سخت را شکافته و از لا به لای آنان عبور می کند. این چه قدرتی است که خداوند در جوانه ی گیاه قرار داده است.
البته برخی نیز مقصود از شکافتن را شکافته شدن زمین به وسیله شخم زدن توسط انسان ها و یا زیر و رو کردن زمین توسط کرم هایی که اعمال حیاتی مختلفی را در زمین انجام می دهند، گفته اند.
نکته: اگر چه شخم زدن کار آدمی است اما به سبب آن که تمامی وسائل آن را خداوند در اختیار آدمی قرار داده است به خداوند نسبت داده شده است.
در کنار دو تفسیری که بیان شد تفسیر سومی برای این تعبیر ذکر شده و آن این است که شکافتن در آیه 26 به معنای خرد شدن سنگ های سطح آن است. در آغاز سطح زمین را قشر بزرگی از سنگ ها پوشانده بود. پس باران های سیلابی متعدد و پی در پی باریدند و سنگ ها شکافته شدند. ذرات آن جدا شده و در بخش های گود زمین گستردند و به این صورت توده خاکی که قابل زراعت بود ایجاد شد. الان نیز سیلاب ها بخشی از آن ها را در خود حل نموده به دریا می برند و خاک های جدیدی که توسط برف و باران مجدد تشکیل می شود جای آن قرار می گیرد. و در واقع به این شکل است که آدمی دچار کمبود در خاک زراعتی نمی شود (این تفسیر با توجه به موضوع آیه بعدی ترجیح داده می شود و مناسب تر است).
در نظر داشته باشید که جمع سه تفسیر گفته شده برای آیه 26 نیز دور از ذهن نیست.
- تلاوت تحقیق مجودّ سوره عبس با نوای مرحوم محمد محمود طبلاوی