حرم امام حسین مکان قابل‌توجهی برای میلیون‌ها مسلمان شیعه در سراسر جهان است. این مکان مقدس که در شهر کربلای عراق واقع شده، سالانه میلیون‌ها زائر را به خود جذب می‌کند. یکی از جنبه‌های جذاب حرم، طراحی معماری منحصربه‌فرد آن است که دارای شش گوشه است. در این مقاله به بررسی دلایل ساخت ضریح امام حسین علیه السلام به شکل شش گوشه می‌پردازیم و روایت‌های گوناگونی که برای این موضوع وجود دارد را مورد بحث قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
روایات مختلف جهت بررسی چرایی شش گوشه بودن مرقد امام حسین علیه اسلام
برای درک کامل اهمیت طراحی حرم، درک اهمیت امام حسین در اسلام شیعه ضروری است. امام حسین (ع) به‌عنوان نماد مقاومت در برابر بی‌عدالتی مورد احترام است؛ زیرا او در نبرد کربلا جان خود را برای ایستادگی در برابر حکومت ظالمانه خلافت اموی فدا کرد. شهادت ایشان به رکن مرکزی مذهب شیعه و منبع الهام مؤمنان جهان تبدیل شده است.
حال سؤالی که مطرح است این می‌باشد که چرا ضریح مرقد مطهر سیدالشهدا (ع) برخلاف ضریح و مرقد امامان دیگر، شش گوشه ساخته شده است؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم هر یک از شش گوشه حرم مطهر معنای نمادین عمیقی دارند. روایت‌های گوناگونی نیز دراین‌باره وجود دارند، ولی از میان همه این روایت‌ها آن چیزی است که شیخ مفید (ره) در کتاب «الارشادات» آورده منطقی به نظر می‌رسد.
ما در ادامه ضمن بررسی روایت این عالم بزرگ، سایر روایت‌های مطرح در این زمینه را نیز آورده‌ایم.
روایت شیخ مفید (ره)
شیخ در بخشی از کتاب «الارشادات» اسامی ۱۷ نفر که در روز عاشورا از قبیله بنی‌هاشم شهید شده‌اند را آورده و ذکر کرده است: این 17 نفر در یک گودی بزرگ، پایین پای امام حسین علیه اسلام دفن شدند. گفتنی است که از قبر این 17 نفر هیچ اثری نیست و زائران تنها با اشاره به‌طرف پای امام (ع) به زیارت این اشخاص بزرگ‌مرتبه می‌پردازند. یکی از این 17 شهدای اسلام، حضرت علی‌اکبر (ع) پسر امام حسین است. برخی از علما میگویند، نزدیک‌ترین محل نسبت به مرقد امام حسین (ع)، محل دفن حضرت علی‌اکبر (ع) است.
روایت جعفر بن محمد قمی در کتاب «کامل الزیارات»
در بعضی از روایات دیگر مثل روایت جعفر بن محمد قمی در کتاب «کامل الزیارات» هم آمده است: هنگامی‌که امام سجاد (ع) به کربلا آمد، بنی‌اسد را سرگردان یافت؛ زیرا میان سرهای بریده شده اصحاب امام حسین و بدن‌ها جدایی افتاده بود و هیچ‌کس قادر به شناخت این اصحاب نبود. در این حین برای دفن شهدا، امام زین‌العابدین (ع) تصمیمی گرفته و آن را به حضار اعلام کردند. ایشان ابتدا به سمت جسم پدر رفتن و با تن بی‌جان وی معانقه کرده و با صدای بلند گریستند.
بعد از دردودل با پدر، امام سجاد به سویی رفتند و با پس زدن مقداری خاک، قبری آماده‌ای را در آنجا یافتند. ایشان پس از یافتن قبر، به‌تنهایی جسم بی‌جان پدر را در قبر گذاشته و فرمودند: ای کسانی که نظاره‌گر هستید، آیا کسی هست که در دفن کردن این بزرگواران مرا کمک کند؟ بعد از سخن ایشان، چند نفر به کمک آمده و قبر را هموار کردند. این حضرت بعد از هموار شدن قبر، روی آن نوشت:”این قبر حسین بن علی بن ابیطالب (ع) است، کسی که او را غریبانه و با لب تشنه به شهادت رساندند.”
بعد از این واقع و دفن پدر، امام سجاد به سراغ دفن بقیه شهدا رفتند. ایشان در ابتدا به‌تنهایی عمویش عباس (ع) را به خاک سپرد و سپس دستور به آماده‌سازی دو حفر داد. در یکی از حفره‌ها اعضای بنی‌هاشم و در دیگر حفره سایر شهدای کربلا دفن شدند. بعد از این واقع امام سجاد فرمودند که نزدیک‌ترین شخص به قبر امام حسین علیه اسلام، فرزندشان علی‌اکبر است.
دراین‌باره امام صادق (ع) به عبدالله بن حمّاد بصری فرموده است که: امام حسین (ع) غریبانه به قتل رسید، کسی که او را زیارت کند بر او غمگین شده و می‌گرید و اگر کسی هم نمی‌تواند ایشان را زیارت کند، برای کسی که قبر پسرش در پایین پایش است، دلش می‌سوزد.
بنابراین از هر دو این روایات استناد می‌شود که گوشه‌های اضافی قرار گرفته شده در ضریح مطهر امام حسین (ع)، محل به خاک سپردن پسر بزرگ آن حضرت یعنی علی‌اکبر (ع) است. همچنین نوزاد شش‌ماهه اباعبدالله الحسین (ع) یعنی علی‌اصغر (ع) نیز بر روی سینه پیکر مطهر امام حسین (ع) دفن شده است.
سایر بحث‌های پیرامون قبر امام حسین علیه اسلام و شش گوشه بودن آن
برخی‌ها شش گوشه حرم را یادآور بافت تاریخی می دانند که شهادت امام حسین در آن رخ داده است. نبرد کربلا در روز دهم محرم معروف به عاشورا در سال 680 میلادی رخ داد. در این روز امام حسین در کنار خانواده و گروه کوچکی از یاران با وفا با مخالفت شدید نیروهای اموی مواجه شدند. شش گوشه حرم بیانگر شش حادثه تلخی است که برای امام حسین و یارانش در آن روز سرنوشت‌ساز رخ داد، از جمله شهادت پسران و برادرزاده‌اش.
تفسیر دیگر از شش گوشه حرم مربوط به شش اصل اعتقادی در اسلام شیعه است. این اصول اعتقادی عبارت‌اند از: اعتقاد به توحید، نبوت، عدل الهی، امامت، معاد و اعتقاد به روز قیامت. گنجاندن شش گوشه در حرم نشان‌دهنده اهمیت این اصول است.
کلام آخر
در خاتمه، حرم شش گوشه امام حسین (ع) دارای لایه‌های نمادین و اهمیت متعددی است. از بازنمایی شش امام معصوم تا نمایش وقایع تاریخی کربلا، هر گوشه روایتی است که عمیقاً ریشه در اعتقادات مذهبی شیعه دارد. علاوه بر این، نمادهای معماری و ریاضی شش‌ضلعی بر عظمت و منحصربه‌فرد بودن حرم می‌افزاید. در نتیجه درک این عناصر مختلف به ما امکان می‌دهد تا از هوش و درک موردنیاز برای درک اهمیت پشت طراحی حرم قدردانی کنیم.