کتاب مستدرک الوسائل از منابع حدیثی شیعی است. این کتاب با بیش از بیست هزار روایت و حدیث در موضوعات مختلف (اجتهاد و استنباط احکام شرعی) از ائمه معصوم علیهم السلام توسط میرزا حسین نوری در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری جمع آوری و نگاشته شد. کتاب مستدرک الوسائل در جهت کامل کردن کتاب وسائل الشیعه تالیف شد. در واقع میرزای نوری مبنای نوشتن این کتاب را سه بخش عنوان کرد. اول اینکه روایت هایی در کتب قدیمی و معتبر وجود دارند که به دست شیخ حُر عاملی نرسیده است. دوم اینکه روایت هایی از ائمه در کتبی موجود بودند که حُِر عاملی به جهت آنکه مولفان را نمی شناخت از کتابت آن ها اعراض کرده است. پس محدث نوری تحقیق کرده و به نام و اعتبار مولفان پی برده است. برخی روایات در کتب معتبری که در اختیار ایشان بودند، وجود داشت که به دلایلی همچون اطلاع پیدا نکردن بر آن ها یا غفلت از آن ها اعراض نموده است.
منتخبی از احادیث مستدرک الوسائل
رسول خدا (ص)
- انّه نظرٌ في النارِ ليلةَ الإسراءِ فاذا قومٌ يأكلون الجِيَف، فقال: يا جبرئيل مَن هؤلاء؟ قال: هؤلاء الذين يأكلونَ لحمَ الناسِ[1]
حضرت رسول (ص) در شب معراج گروهی را دید که در آتش بوده و به خوردن مردار مشغول هستند. پس از جبرئیل سوال کرد این افراد که هستند؟ جبرئیل پاسخ داد: این ها افرادی می باشند که با (غیبت کردن) گوشت مردم را می خورند.
- مَن أَمَرَ بِالمَعرُوفِ وَنَهى عَنِ المُنكَرِ فَهُوَ خَليفَةُ اللّهِ فِى الرضِ وَخَليفَةُ رَسُولِهِ[2]
هر که امر به معروف نماید و نهی از منکر کند پس او خلیفه خداوند بر روی زمین و خلیفه پیامبر خدا (ص) است.
امام علی (ع)
- اِنَّهُ كانَ يَسْتَحِبُّ الْوَصيَّةَ بِالْخُمْسِ
همانا خداوند سفارش کردن به خمس را دوست دارد.
امام حسن (ع)
- مَنْ أدامَ الاْخْتِلافَ إلَى الْمَسْجِدِ أصابَ إحْدى ثَمان: آیَهً مُحْكَمَهً، أَخاً مُسْتَفاداً، وَعِلْماً مُسْتَطْرَفاً، وَرَحْمَهً مُنْتَظِرَهً، وَكَلِمَهً تَدُلُّهُ عَلَى الْهُدى، اَوْ تَرُدُّهُ عَنْ الرَّدى، وَتَرْكَ الذُّنُوبِ حَیاءً اَوْ خَشْیَهً[3]
هر که جایگاه عباداتش را در مسجد قرار دهد یکی از هشت فایده شامل او می شود: برهانی برای معرفت، دوست و برادری سودمند، اطلاعات و دانشی جامع، رحمت عمومی، کلامی که او را هادی است، توفیقی اجباری در ترک معصیت به سبب حیا از مردم و یا به جهت خوف از عقاب.
امام حسین (ع)
- الرّكْنُ الْيَماني بابٌ مِنْ أبْوابِ الْجَنَّةِ، لَمْ يَمْنَعْهُ مُنْذُ فَتَحَهُ، وَ إنَّ ما بَيْنَ الرُّكْنَيْنِ ـ الأسْوَد وَ الْيَماني ـ مَلَكٌ يُدْعي هُجَيْرٌ، يُؤَمِّنُ عَلي دُعاءِالْمُؤْمِنينَ[4]
رکن یمانی خانه کعبه دربی از درب های جنت الهی است و در میان رکن یمانی و حجر الاسود فرشته ای قرار دارد که برای استجابت دعای اهل ایمان آمین می گوید.
امام سجاد (ع)
- مَنْ أطْعَمَ مُؤْمِناً مِنْ جُوع أطْعَمَهُ اللّهُ مِنْ ثِمارِ الْجَنَّةِ، وَمَنْ سَقي مُؤْمِناً مِنْ ظَمَأ سَقاهُ اللّهُ مِنَ الرَّحيقِ الْمَخْتُومِ، وَمَنْ كَسا مُؤْمِناً كَساهُ اللّهُ مِنَ الثّيابِ الْخُضْرِ[5]
هر که مومن گرسنه ای را اطعام کند، خدای متعال او را از میوه های بهشت طعام دهد و هر کس تشنه ای را سیرآب نماید خداوند از چشمه گوارای بهشتی به او آب داده و سیرابش گرداند و هر آن که برهنه ای را لباس پوشاند خدای متعال او را از لباس سبز بهشتی می پوشاند.
امام محمد باقر (ع)
- مَنْ أفْتَي النّاسَ بِغَيْرِ عِلْم وَ لا هُدي، لَعَنَتْهُ مَلائِكَةُ الرَّحْمَةِ وَ مَلائِكَةُ الْعَذابِ، وَ لَحِقَهُ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِفَتْياهُ[6]
هر که در ارتباط با مسائل دین فتوا و نظریه ای دهد که بدون علم باشد، فرشته های رحمت و فرشتگان عذاب او را نفرین و لعن می کنند و معصیت عمل کننده، اگر که خلاف است، بر عهدۀ شخص گوینده است.
امام صادق (ع)
- طَلَبْتُ حبَّ الله عزّوجلّ فَوَجدتُهُ في بُغضِ اهلِ المعاصيِ[7]
در طلب دوستی خدای عز و جل بودم؛ پس آن را در دشمنی و بغض داشتن نسبت به اهل گناه یافتم.
امام موسی کاظم (ع)
- إنَّما أمِرْتُمْ أنْ تَسْئَلُوا، وَ لَيْسَ عَلَيْنَا الْجَوابُ، إنَّما ذلِكَ إلَيْنا[8]
همانا شما مامور شدید که (از ما اهل بیت) بپرسید، اما جواب آنان بر ما واجب نیست، بلکه اگر که صلاح باشد پاسخ می دهیم و گر نه سکوت می کنیم
امام رضا (ع)
- لسَّخيُّ يَأكُلُ طعام النّاس لِيَأكلوا مِن طعامِهِ و البَخيلُ لا يَأكُلُ طعام النّاس لِكَيلا يَأكلوا مِن طعامِهِ[9]
شخص سخاوتمند از غذای مردم می خورد تا آنان نیز از غذای او میل کنند اما شخصی که بخیل است از غذای دیگران نمی خورد تا آنان نیز از غذایش نخورند.
امام جواد (ع)
- مَنْ أصْغي إلي ناطِق فَقَدْ عَبَدَهُ، فَإنْ كانَ النّاطِقُ عَنِ اللهِ فَقَدْ عَبَدَاللهَ، وَ إنْ كانَ النّاطِقُ يَنْطِقُ عَنْ لِسانِ إبليس فَقَدْ عَبَدَ إبليسَ[10]
هر که به شخص سخنرانی علاقمند بوده و به او متمایل باشد بندۀ او خواهد بود. پس اگر که سخنور برای خدای متعال و از احکام و معارفش سخن بگوید، بنده خداوند است و اگر از شیطان، هوا و هوس و امور مادی حرف بزند، بندۀ شیطان است.
امام هادی (ع)
- مُخالَطَةُ الاْشْرارِ تَدُلُّ عَلي شِرارِ مَنْ يُخالِطُهُمْ[11]
اختلاط و معاشرت با اشخاص شرور نشانۀ شرارت و پستی کسی است که با آنان معاشرت دارد.
امام حسن عسکری (ع)
- اللِّحاقُ بِمَنْ تَرْجُو خَيْرٌ مِنَ المُقامِ مَعَ مَنْ لا تَأْمَّنُ شَرَّهُ[12]
تداوم معاشرت و رفاقت با شخصی که احتمال می رود برای تو منفعتی داشته باشد، بهتر از کسی است که احتمال می رود شر برایت داشته باشد.
امام مهدی (عج)
- مَنْ كانَتْ لَهُ إلَي اللهِ حاجَةٌ فَلْيَغْتَسِلْ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ بَعْدَ نِصْفِ اللَّيْلِ وَ يَأْتِ مُصَلاّهُ[13]
اگر که طلب آمرزش برخی از شما برای هم نبود، هر که روی زمین بود هلاک می شد جز آن شیعیان ویژه ای که گفتار آنان با کردارشان یکی است.
منابع:
[1] ج 9، ص 125
[2] ج 12، ص 179
[3] ج3، ص 259
[4] ج 9، ص 391
[5] ج7، ص 252
[6] ج 17، صص 244
[7] ج 12، ح 13810
[8] ج 17، ص 278، ح 35
[9] ج 15، ص258
[10] ج 17، ص 308
[11] ج 12، ص 308، ح14162
[12] ج8، ص 351
[13] ج2، ص 517