قرن ها ازشروع غیبت کبری امام مهدی (عج) میگذرد. بسیاری با چشم انتظاری، از این دنیا رفتند و بسیاری دیگر همچنان چشم انتظار ظهور و دیدار امام زمان ارواحنا له الفداء هستند. در این میان تلاش برای درک این دوره با پرسش هایی همراه بوده است. پرسش درباره حوادث آخر الزمان، چگونگی زندگی بدون امام یا نائب خاص او برای تبیین احکام دینی، نحوه رسیدن به کمال روحی در این دورۀ طولانی و بسیاری دیگر از این پرسشها. محققان و اندیشمندان اسلامی که به طور ویژه در حوزه مهدویت فعالیت دارند به این پرسشها با استناد به آیات، روایات، احادیث و با تدبر و بهرهگیری از عقل پاسخهایی دادهاند. در راستای نشر مفاهیم مهدوی و کمک به درک این دوره بر آن شدیم تا در این مطلب برخی از این پرسشها را به همراه پاسخ به نگارش در آوریم.

در دوره غیبت کبری امام مهدی (عج) نائبی از سمت ایشان وجود دارد؟ آن نائب یا نائبان که هستند؟
در دورۀ غیبت صغری حضرت، چهار نائب خاص وجود داشتند. این نواب که نواب اربعه حضرت مهدی (عج) به شمار میرفتند با امام ارتباط مستقیم داشتند و مسائل و موضوعات مردم را به امام و سخنان امام را به مردم میرساندند. این در حالی است که در دوره غیبت کبری هیچ شخصی به طور مستقیم با امام ارتباط ندارد و هر که بگوید امری از طرف امام آورده است، دروغ گفته است. در این میان بر اساس احادیث و روایاتی که از اهل بیت علیهم السلام به جای مانده است، افراد برای امور و احکام دینی میبایست به فقهایی که دارای تقوا هستند، مطیع امر الهی میباشند و از هوای نفس تبعیت نمی کنند، پیروی کنند. این افراد نائبان عام حضرت هستند.
در احادیث و روایات ویژگی های دوران غیبت ذکر شدهاند؟
درباره امام مهدی (عج)، دوره غیبت کبری و رخدادهایی که در این دوره اتفاق میافتند. همچنین در ارتباط با وظایف و حتی ویژگی های افراد منتظر احادیث و روایات فراوانی وجود دارد.
این امکان وجود دارد که امام زمان (عج) به شکل زن دیده شود؟!
تشرفات به محضر امام مهدی (عج) کم نبودهاند. تشرفاتی که اکثرا پس از مرگ شخص، توسط شخص یا اشخاصی مطمئن از جانب آن فرد نقل میشوند. در تمامی این تشرفات حضرت زیبا رو، جوان و متین معرفی شده است که جلوهای از مهر و محبت ایشان است. گاه نیز حضرت هم زبان با فرد یا با لباس هایی مشابه با لباس های آن محل دیده شده است. اما تا به الان کسی نگفته است که حضرت به شکل زن رویت شده است. در واقع این امر ناممکن است.
به چه دلیل امام مهدی دو بار غیبت کردند؟ آیا این امکان وجود نداشت که از ابتدا غیبت کبری صورت بگیرد؟
به دلایلی این امر ممکن نبود که مهمترین آن فراهم ساختن شرایط در جهت آماده شدن شیعیان به غیبت امام است. شیعه از زمانی که پیامبر (ص) رحلت کردند تا دوران امام حسن عسکری (ع) ولی و امام داشتند. حال پس از این دوران به یک باره امام در پس پرده غیبت قرار گیرد؟ این احتمال وجود داشت که با غیبت یکباره حضرت بسیاری ادعای امامت می کردند و یا شیعه با تزلزل در عقاید رو به رو میشد.
از مهم ترین مشخصه های دوران غیبت کبری میتوان به چه مواردی اشاره کرد؟
مشخصههای بسیاری برای دوران غیبت کبری و آخر الزمان در احادیث و روایات ذکر شدهاند که مهمترین آنها، عدم وجود ارتباط رسمی و آشکار با امام (هر کس علنی بگوید با امام در ارتباط است دروغ گفته است)، طولانی بودن دوران غیبت، عدم شناخت امام از روی چهره، نامحدود بودن نواب عام بر خلاف نواب خاص دوره غیبت صغری و مشخص نبودن مکان زندگی ایشان هستند.

آیا می توان لیستی از افرادی که در حال حاضر در قید حیات هستند و با امام ارتباط دارند را به دست آورد؟
خیر این امر غیر ممکن است. از مهم ترین شاخصههای دوره غیبت کبری امام مهدی (عج) عدم وجود نائب خاص و ارتباط گیری مستقیم و آشکار با ایشان و اقرار علنی به این امر در زمان حیات است.
شیعه در دوره غیبت کبری امام مهدی (عج) با چه چالش هایی رو به رو است؟
تلاش و اهتمام برای تحقق اوامر امام، حفظ همدلی و ثبات بر عقاید از چالش های مهم دوره غیبت برای شیعیان به شمار می روند.