درباره امام زمان (عج) به عنوان آخرین ولی خدا بر روی زمین و منجی عالم بشریت که مدتی نامعلوم را به اذن پروردگار در غیبت به سر می‌برد تا آن‌که وقت ظهورش برسد و عدل و داد را در زمینی که مملو از ظلم و ستم گشته، می‌گستراند، از رسول خدا (ص) و ائمه اطهار علیهم السلام احادیث بسیاری روایت شده است. احادیثی که در ارتباط با خود حضرت، آخر الزمان و وقایعی که در آن دوران رخ می‌دهند بیان شده‌اند، از این رو خواندن و پرداختن به آنها برای کسب معرفت و در امان ماندن از فتنه‌های آن دوران و افتادن در دام مدعیان دروغین مهدویت امری لازم به شمار می‌رود. از این رو بر آن شدیم تا در این مطلب به بیان احادیثی از امام رضا (ع) که در ارتباط با امام زمان (عج) و مهدویت نقل شده‌اند، بپردازیم.
احادیثی درباره امام زمان (عج) ار امام رضا علیه السلام
- الإمام المهدي هو الحجة بن الحسن بن علي بن محمد بن علي بن موسى بن جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب عليه السلام قال الإمام علي بن موسى الرضا عليه السلام : الخلف الصالح من ولد أبي محمد الحسن بن علي وهو صاحب الزمان و هو المهدي عليه السلام[1]
امام مهدی (عج) او حجه بن الحسن بن علی بن محمد بن علی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام است. امام رضا (ع) فرمودند: خلف صالح از فرزندان ابا محمد بن الحسن بن علی است و او صاحب زمان و دوران و او مهدی علیه السلام است.
- عن أيوب بن نوح قال قلت لأبي الحسن الرضا عليه‌السلام : إني أرجو أن تكون صاحب هذا الأمر وأن يسوقه الله إليك بغير سيف فقد بويع لك وضربت الدراهم بإسمك. فقال : ما منّا أحد اختلف إليه الكتب وأشير إليه بالأصابع وسئل المسائل و حملت إليه الأموال إلاّ اغتيل أو مات على فراشه حتى يبعث الله لهذا الأمر غلاماً منّا خفي الولادة والمنشأ غير خفي في نسبه[2]
ایوب بن نوح می‌گوید: به امام رضا (ع) عرض کردم: من امیدوارم که شما صاحب امر باشید و خداوند بدون شمشیر و خونریزی امامت ظاهره را به شما عا نماید چرا که با شما بیعت انجام شده و به نامتان سکه زده شد. حضرت فرمود: هیچ یک از ما نیست که نام‌ها به سمتش آیند و بروند و اشار گردد به سمت او به انگشتان (که معروف شود) و از او درباره مسائل سوال کنند و اموال به سویش ببرند، مگر آن‌که ناگاه کشته شود و از روی فریب یا در رخت خواب خویش بمیرد، تا آن‌که خداوند بر انگیزد از برای این امر (امامت)، کودکی از خاندانمان را مبعوث نماید که ولادت و وطنش پنهان است اما نسبت و دودمان او پنهان نیست.
- عن الريان بن الصلت قال : سمعت الرضا عليه‌السلام يقول : القائم المهدي بن الحسن لا يرى جسمه ولا يسمى باسمه أحد بعد غيبته حتى يراه و يعلن باسمه ويسمعه كل الخلق. فقلنا له يا سيدنا وإن قلنا صاحب الغيبة وصاحب الزمان و المهدي قال : هو كلّه جايز مطلقاً ، وإنما نهيتكم عن التصريح باسمه ليخفي إسمه عن أعدائنا فلا يعرفوه[3]
از ریان بن صلت نقل شد که می‌گوید: شنیدم امام رضا (ع) می‌فرمود: قائم المهدی بن الحسن (امام زمان (عج)) پس از غیبت، جسمش دیده نمی‌شود و به نام (اصلی) خوانده نمی‌شود تا وقتی که ظهور کند (دیده شود) و نامش آشکار شود و تمامی خلق آن را بشنوند. پس گفتیم: ای سید و مولای ما، اگر که به صاحب غیبت، صاحب زمان و مهدی بخوانیم چطور؟ حضرت پاسخ داد: گفتن تمام این‌ها جایز است و نهی شما از آشکارا گفتن نامش است تا نام او از دشمنانمان پنهان بماند و او را نشناسند.
- عن أبان أنه دخل علي أبي الحسن الرضا عليه السلام قال : فسألته عن قول الله : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ فقال : ذلك علي بن أبي طالب عليه السلام ثم سكت، قال فلمّا طال سكوته قلت : ثم من ؟ قال ثم الحسن ، ثم سكت ، فلما طال سكوته قلت ثم من ؟ قال : الحسين. قلت ثم من ؟ قال علي بن الحسين وسكت فلم يزل يسكت عند كلّ واحد حتى اعيد المسألة فيقول حتى سماهم إلى آخرهم عليهم السلام[4]
از ابان نقل شده که می‌گوید: بر امام رضا علیه السلام (ابو الحسن الرضا) وارد شدم و درباره آیه «ای کسانی‌که ایمان آوردید خداوند، پیامبر و اولی الامر از خودتان را پیروی کنید» سوال کردم. پس ایشان فرمودند: آن (اولی الامر) علی بن ابی طالب (ع) است، سپس ساکت شد. زمانی که سکوت ایشان طولانی شد، گفتم: سپس چه کسی؟ حضرت فرمود: سپس حسن (ع)، دوباره ساکت شد، هنگامی که دوباره سکوتشان طولانی شد، عرض کردم: سپس چه کسی؟ فرمود: حسین (ع)، گفتم: سپس کی؟ فرمودند: علی بن حسین (ع) و سپس سکوت نمود و ساکت می‌ماند تا دوباره سوال را بپرسم و ایشان جواب دهند. ابان گفت: از اولین تا آخرین آنها را که درود خدا بر آنان باد را نام برد.
- عن سليمان الجعفري قال : سألت أبا الحسن الرضا عليه السلام قلت تخلو الأرض من حجة الله ( لله ) قال : لو خليت الأرض طرفة عين من حجة لساخت بأهلها.[5]
از سلیمان جعفری نقل شده که می‌گوید: از ابا الحسن رضا علیه السلام سوال کردم که آیا زمین از حجت خدا خالی می‌شود؟ حضرت فرمود: اگر که به اندازه چشم بر هم زدنی زمین از حجت خدا خالی شود، ساکنان خود را فرو می‌برد.
- عن أحمد بن محمد بن أبي نصر عن الرضا عليه السلام وكان جعفر يقول : والله لا يكون الذي تمدون إليه اعناقكم حتى تميزوا وتمحّصوا ثم يذهب من كل عشرة شيء ولا يبقى إلّا الأندر ثم تلا هذه الآية أم حسبتم أن تدخلوا الجنة لمّا يعلم الله الذين جاهدوا منكم ويعلم الصابرين[6]
احمد بن محمد بن ابی نصر از امام رضا (ع) نقل می‌کند که ایشان به نقل از امام صادق فرمودند: به خداوند سوگند آن‌چه را که به سوی آن گردن می‌کشید (مقصود ظهور است) پدیدار نمی‌گردد تا از هم مشخص شوید و مورد آزمایش قرار بگیرید؛ سپس از هر ده نفر بعضی از میان می‌روند و جز تعداد قلیلی از شما باقی نمی‌ماند. سپس حضرت این آیه را قرائت کرد: آیا گمان کردید که داخل بهشت می‌شوید بدون آن‌که خدای متعال افراد مجاهد و صابران از میان شما را معلوم سازد؟!
- عن محمد بن الفضيل عن أبي الحسن الرضا عليه السلام قال : سألته عن شيء في الفرج فقال : أوليس تعلم أن انتظار الفرج من الفرج ان الله يقول : انتظروا إني معكم من المنتظرين[7]
از محمد بن فضیل نقل شده که می‌گوید از امام رضا (ع) در ارتباط با فرج پرسیدم؛ ایشان فرمودند: آیا می‌دانی که انتظار فرج از فرج است، همانا خداوند می‌فرماید: منتظر باشید همانا من نیز در کنار شما از منتظران هستم.
- وعن الرضا عليه السلام عن آبائه عن علي عليه السلام : ان النبي صلى الله عليه وآله قيل له يا رسول الله متى يخرج القائم من ذريتك ؟ فقال : مثله مثل الساعة لا يجلّيها لوقتها إلاّ هو ، ثقلت في السموات والأرض لايأتيكم إلاّ بغتة[8]
از امام رضا (ع)، از پدران او، از امام علی (ع) نقل شده که فرمودند: همانا به رسول خدا (ص) عرض شد که ای رسول خدا (ص) چه وقت قائم از ذریه تو خروج (قیام) می‌کند؟ حضرت فرمود: مثل قیام او همچون قیامت است، آشکار نمی‌کند آن را جز خداوند، گران است بر اهل آسمان‌ها و زمین و نمی‌آید مگر به شکل ناگهانی.
- تلاوت آیه 59 سوره نساء-عباس امام جمعه
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [= اوصیای پیامبر] را! و هرگاه در چیزی نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید (و از آنها داوری بطلبید) اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این (کار) برای شما بهتر، و عاقبت و پایانش نیکوتر است.
منابع:
[1] تاريخ مواليد الأئمة ص ٢٠٠ ، كشف الغمة ج ٣ ص ٢٦٥
[2] كشف الغمة ج ٢ ص ٣١٤
[3] الهداية الكبرى ص ٣٦٤ ، مستدرك الوسائل ج ١٢ ص ٢٨٥
[4] بحار الأنوار ٢٣ / ٢٩٢
[5] الكافي ج ١ ، ص ١٧٩
[6] بحار الأنوار ج ٥٤ ، ص ١١٣
[7] البرهان ٢ / ١٨١
[8] عيون أخبار الرضا ج ٢