وضو از جمله امور مستحب اما در مواردی لازم است که هر مسلمان روزانه برای ادای نمازهای واجب، مستحب، قرائت قرآن و کارهایی که به طهارت نیاز دارند نظیر طواف خانه خدا و دیگر عبادات، می‌بایست با قصد قربت به خداوند متعال آن را انجام دهد. وضو در واقع شرط درستی اعمال گفته شده است. به عنوان مثال برای آن‌که نماز درست باشد، لازمه‌اش وضو گرفتن پیش از بستن قامت است. وضو که شستن صورت، دستها و مسح سر و پا می‌باشد در ابتدای بعثت حکم آن بر رسول مهربانی حضرت محمد (ص) نازل شده است و آیه ششم سوره مائده به آن اشاره دارد. وضو به سه شکل ارتماسی، ترتیبی و جبیره‌ای قابل انجام است. در وضوی ترتیبی نخست صورت شسته می‌شود و در ادامه دستها به ترتیب اول راست و دوم چپ طبق قاعده‌ای شسته خواهند شد. سپس با دست راست سر مسح شده و در انتها اول پای راست با دست راست و سپس پای چپ با دست چپ مسح می‌شود. وضوی ارتماسی همانند وضوی ترتیبی است با این تفاوت که در وضوی ارتماسی صورت و دستها به نیت وضو داخل آب می‌شوند اما سر و پا مسح می‌شوند. وضوی جبیره اما وضویی است که افراد آن هنگام که دست، پا، سر یا صورت او (آن‌جا که محل وضو است) زخم شده و باز کردن زخم همراه با مشقت است و یا آب ضرر داشته باشد، می‌گیرند، در این وضو بر روی محلی که آب به جهت ضرر نباید به آن برسد، جبیره‌ای (مثلا پارچه‌ای تمیز) قرار داده می‌شود و وضو گرفته می‌شود. به جهت وجود احکام و آدابی برای وضو، سوالات بسیاری در این باره از سوی مسلمانان در جهت انجام دادن درست آن از مراجع تقلید پرسیده شده است که در این مطلب به برخی از آن‌ها به همراه پاسخ‌شان برای بهره‌مندی شما بزرگواران اشاره می‌شود[1].
سوالاتی درباره وضو
- میان وضوی زن و مرد تفاوت است؟
در افعال و کیفیت وضو میان زن و مرد هیچ‌گونه تفاوتی نیست . تنها مستحب است که مردان در هنگام شستن آرنج از بخش بیرونی آن و زنان از بخش داخلی آن شروع کنند.
- برخی از بخش‌های بدن خالکوبی شده است، گفته شده که غسل، وضو و نماز در این صورت باطل است و نمازی پذیرفته نخواهد شد؟!
در صورتی که خالکوبی تنها رنگ باشد و یا در زیر پوست بوده و بر ظاهر آن چیزی که مانع از وصول آب بر آن شود، وجود نداشته باشد؛ وضو، غسل و نماز صحیح خواهد بود.
- آیا در صورتی‌که رطوبت مسح سر به رطوبت صورت متصل گردد، وضو باطل خواهد شد؟
به جهت این‌که مسح دو پا باید با رطوبتی که در کف دو دست باقی مانده انجام شود، پس می‌بایست در زمان مسح سر، دست به بخش فوقانی پیشانی نرسد و به رطوبت صورت برخورد نکند تا هنگام مسح رطوبت مخلوط به رطوبت صورت نباشد.
- آیا جوهر مانعی است که سبب بطلان وضو می‌شود؟
جوهر اگر که دارای جرم بوده باشد و از رسیدن آب به پوست جلوگیری کند، وضو باطل خواهد شد و این موضوع از جمله اموری است که تشخیص آن بر عهده شخص مکلف است.
- شخصی که یکی از اعضای وضوی او دارای زخمی است که اگر جبیره بر روی آن قرار بگیرد نیز به طور دائم از آن خون خارج شود، چطور می‌تواند وضو بگیرد؟
چنین فردی لازم است از جبیره‌ای استفاده کند که مانع از خروج خون شود. به عنوان مثال اگر که بر روی زخم خونی پارچه گذاشته شود و باز خون خارج گردد، بهتر است به جای پارچه نایلون استفاده کند چرا که از نایلون خونی بیرون نمی‌آید.
- شخصی که نداند وضویش باطل است و پس از وضو متوجه آن شود، چه حکمی دارد؟
چنین فردی برای انجام اعمال مشروط به طهارت واجب است دوباره وضو بگیرد و اگر که با وضوی باطل نمازی خوانده باشد، تکرار آن واجب خواهد بود.
- فردی که دست راست او از بالای مفق قطع است، آیا مسح پای راستش ساقط می‌گردد؟
مسح پای راستش ساقط نشده و می‌بایست با دست چپ آن را مسح نماید.
- فردی غسل جنابت کرده و پس از سه تا چهار ساعت می‌خواهد نماز بخواند اما نمی‌داند که آیا غسل او باطل گشته یا نه؟ اگر که احتیاطا وضو بگیرد، دارای اشکال است؟
در فرض گفته شده، وضو واجب نمی‌باشد اما احتیاطا نیز اشکالی ندارد.
- به وجود آمدن فاصله زمانی در شستن اعضا در زمان وضو چه حکمی دارد؟
در وضو اگر که فاصله میان شستن اعضا به اندازه‌ای باشد که اعضای قبلی خشک شده باشند، وضو باطل می‌گردد.
- آن کس که بر سر خود موی مصنوعی دارد مسح سر را به چه صورت باید انجام دهد؟
اگر که موی مصنوعی کاشته شده را نتوان برداشت و یا برداشتن آن مستلزم زیان و یا سختی غیر قابل تحمل است و با وجود مو، قدرت برسان
- آیه شش سوره مائده- مصطفی اسماعیل
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ ۚ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَٰكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که به نماز می‌ایستید، صورت و دستها را تا آرنج بشویید! و سر و پاها را تا مفصل [= برآمدگی پشت پا] مسح کنید! و اگر جنب باشید، خود را بشویید (و غسل کنید)! و اگر بیمار یا مسافر باشید، یا یکی از شما از محل پستی آمده [= قضای حاجت کرده]، یا با زنان تماس گرفته (و آمیزش جنسی کرده‌اید)، و آب (برای غسل یا وضو) نیابید، با خاک پاکی تیمم کنید! و از آن، بر صورت [= پیشانی] و دستها بکشید! خداوند نمی‌خواهد مشکلی برای شما ایجاد کند؛ بلکه می‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نماید؛ شاید شکر او را بجا آورید!
منبع:
[1] سوالات و جواب‌ها برگرفته از بخش وضو استفتائات مقام معظم رهبری است.