در این نوشتار احادیث روایت گردیده از بزرگان معصوم علیهم السلام درباره ورزش، اهمیت آن برای داشتن جسم و روحی سالم و ورزش‌های توصیه شده توسط آن‌ها، برای استفاده و بهره‌مندی شما عزیزان جمع آوری و نگاشته شده‌اند.
اسلام دین جامع و کاملی است که به تمام ابعاد زندگی انسان پرداخته و تمام آنان را مهم دانسته است و بها دادن و رسیدگی به همه‌ی آن‌ها را لازمه سعادت و خوشبختی معرفی کرده است. در حقیقت اسلام هیچ‌گاه تک بُعدی نبوده و تنها به انجام امور معنوی و رها کردن کامل دنیا و لذت نبردن از آن سفارش نکرده است بلکه آن را مذموم می‌داند و افرادی که به این نوع حیات روی می‌آورند را سرزنش نموده است زیرا برای نائل آمدن به مقام و جایگاهی که خداوند برای انسان در نظر گرفته است به کار گیری و استفاده درست از تمام ابعاد و اهمیت دادن به آن‌ها الزامی است. بعد جسمانی انسان را می‌توان از ابعاد بسیار مهم برای رشد و تعالی بر شمرد زیرا تندرستی جسم نقش به سزایی در سلامت روح آدمی دارد. به همین سبب در قرآن کریم و روایات منقول به غذای خوب خوردن، درست استراحت کردن، ورزش کردن و تمیزی و آراستگی توصیه شده است.
احادیث رسول الله (ص) درباره ورزش
- عَلِّمُوا بَنیکُم الرَّمی فَإنَّهُ نِکایَهُ العَدُوِّ [1].
به فرزندان خویش تیر اندازی را بیاموزید زیرا که آن باعث شکست دشمن می‌شود.
- عَلَیکُم بِالرَّمی فَإنَّهُ مِن خَیرِ لَهوِکُم [2].
بر شما باد بر تیر اندازی (به تیر اندازی روی آورید – تیر اندازی را یاد بگیرید) که یکی از برترین سرگرمی‌هاست.
- كُلُّ لَهوِ المؤمنِ باطِلٌ إلاّ في ثلاثٍ: في تأديبِهِ الفَرَسَ، و رَميِهِ عَن قَوسِهِ، و مُلاعَبَتِهِ امرأتَهُ، فإنّهُنَّ حَقٌّ [3]
تمامی سرگرمی‌ها مومن باطل و نادرست می‌باشند جز در سه چیز: در تربیت اسب، تیراندازی کردن با کمان و شوخی و بازی با همسر خود، این سه حق هستند.
- أحَبُّ اللَّهوِ إلى اللّهِ تعالى إجراءُ الخَيلِ و الرَّميُ [4].
دوست داشتنی‌ترین سرگرمی (بندگان) در نزد خداوند عز و جل، اسب سواری و تیر اندازی است.
- ارْكَبُوا و ارمُوا و إن تَرمُوا أحَبُّ إلَيَّ مِن أن تَركَبُوا … ألاَ إنَّ اللّهَ عزّ و جلّ لَيُدخِلُ في السَّهمِ الواحِدِ الثلاثَةَ الجَنَّةَ: عامِلَ الخَشَبَةِ، و المُقَوّيَ بهِ في سَبِيلِ اللّهِ، و الرامِيَ بهِ فِي سبيلِ اللّه.
سوارکاری و تیر اندازی کنید و اگر که تیر اندازی نمایید برای من دوست داشتنی‌تر و محبوب‌تر از سوارکاری است … آگاه باشید همانا خداوند عز و جل با پرتاب یک تیر از کمان سه نفر را به بهشت خواهد برد: سازنده چوبه تیر، پرداخت کننده آن در راه خدا و پرتاب کننده آن در راه خدا (کسی که آن را فی سبیل الله پرتاب نماید).
- عَلِّمُوا أولادَکُم السِّباحَهَ و الرِّمایَهَ [5].
به فرزندان خویش شنا کردن و تیر اندازی را بیاموزید.
- اِلهَوا وَ العَبوا فَإِنِي أكرَهُ أن يُرى في دينِكُم غِلظَةً [6].
سرگرم باشید و تفریح نمایید، زیرا که من خوش ندارم که در دینتان درشتی مشاهده گردد.
- خَيرُ لَهوِ المُؤمِنِ السِّباحَةُ [7].
بهترین سرگرمی مومن شنا کردن است.
ورزش در کلام امامان معصوم علیهم السلام
امام زین العابدین (ع)
- اجرى الخيل و جعل سبقها اواقي من فضة [8].
پیامبر اکرم (ص) در مسابقه اسب دوانی، اسبی دوانید و جایزه آن را چندین آق (یک دوازدهم رطل – نوعی واحد سنجش) از نقره تعیین کرد.
امام محمد باقر (ع)
- إنَّ رَسولَ اللَّهِ سابَقَ بَینَ الخَیلِ و أعطَی السَّوابِقَ مِن عندِهِ [9].
همانا پیامبر (ص) مسابقه اسب دوانی ترتیب داد و جایزه‌‌های آن را از مال خویش پرداخت نمودند.
امام صادق (ع)
- و لاتسمنوا تسمُّن الخنازیر للذبح [10].
به مانند خوک‌هایی که برای ذبح چاق می‌شوند، چاق و فربه نشوید.
- النُشرَةُ في عَشَرَةِ أشياءَ: المَشيِ، وَالرُّكوبِ، وَ الاِرتِماسِ فِي الماءِ، وَالنَّظَرِ إلَى الخُضرَةِ، وَالأَكلِ وَالشُّربِ، وَالنَّظَرِ إلَى المَرأَةِ الحَسناءِ، وَ الجِماعِ ، وَ السِّواكِ ، و غَسلِ الرَّأسِ بِالخَطمِيِّ فِي الحَمّامِ و غَيرِهِ، و مُحادَثَةِ الرِّجالِ [11].
نشاط و شادابی در ده چیز است: پیاده‌روی و سوارکاری، فرو رفتن در آب، نگاه کردن به سبزه (سر سبزی)، خوردن و آشامیدن، نگاه حلال به زنان نیک صورت، همبستری، مسواک نمودن، شستن سر با گُل ختمی در حمام و جاهای دیگر، گفتگو با مردان بزرگ.
- دَخل النبي ذات ليلة بيت فاطمة (ع) و مَعه الحسن و الحسين (ع) فقال لهما النبي (ص): قوما فاصطرعا. فقاما ليصطرعا، وقد خرجت فاطمة (صلوات الله عليها) في بعض خدمتها فدخلت فسمعت النبي (ص) و هو يقول: ايّهنْ ياحسن! شدّ على الحسين فاصرعه. فقالت له: يا ابه و اعجباه، اتشجع هذا على هذا؟ تشجع الكبير على الصغير؟فقال لها: يابنية، اما ترضين ان اقول انا: ياحسن شد على الحسين فاصرعه، و هذا حبيبي جبرئيل يقول: ياحسين شدّ على الحسن فاصرعه؟
شبی حضرت رسول (ص) به خانه فاطمه (س) وارد شد در حالی که حسن و حسین علیهم السلام به همراه ایشان بودند. رسول الله (ص) خطاب به آنان فرمود: بلند شوید و با هم کُشتی بگیرید. آنان نیز برخاسته و با یکدیگر کُشتی گرفتند. حضرت فاطمه (س) که برای انجام کاری از اتاق بیرون رفته بود وارد اتاق شد و متوجه شد که حضرت رسول (ص) امام حسن (ع) را تشویق می‌کند و می‌فرماید: حسن بپر، حسین را محکم بگیر و به زمین بزن.
حضرت فاطمه (س) با تعجب فرمود: پدر جان این بسیار عجیب است که شما حسن را تشویق می‌کنید تا حسین را شکست بدهد! چطور شما پسر بزرگتر را تشویق می‌نمایید تا پسر کوچک‌تر را شکست دهد؟
حضرت (ص) در جواب دخترش فرمود: دختر جان آیا تو راضی نمی‌شوی که من بگویم: حسن، حسین را یه زمین بزن در حالی که دوست من (جبرئیل) ایستاده (در اینجا حضور دارد) و می‌گوید: ای حسین! حسن را محکم گرفته و بر زمین بزن.
منابع:
[1] کنز الاعمال، ح 45341
[2] وسائل الشیعه، ج 19، ص 252
[3] الکافی: 13/50/5
[4] کنز الاعمال: 10812
[5] کافی، ج 6، ص 7
[6] شُعب الایمان: ج 5، ص 247، ح 6542
[7] کنز الاعمال، ح 40611
[8] وسائل الشیعه، ج 19، ص 255
[9] وسائل الشیعه، ج 19، ص 225
[10] کافی: 6/270
[11] الخصال، ص ۴۴۳