احادیث روایت شده از پیامبر اکرم (ص) درباره حسد
- اِستَعينوا عَلى قَضاءِ حَوائِجِكُم بِالكِتمانِ، فَإِنَّ كُلَّ ذى نِعمَةٍ مَحسودٌ [1]
در قضای حاجات خود و بر آورده نمودن آن ها از نهان کاری یاری بجوید (خواسته های خود را از دیگران پنهان دارید)، زیرا هر دارای نعمتی مورد حسد و رشک قرار می گیرد.
- إِيَّاكُمْ وَ الْحَسَدَ فَإِنَّهُ يَأْكُلُ الْحَسَنَاتِ كَمَا تَأْكُلُ النَّارُ الْحَطَب [2]
از حسد بپرهیزید، زیرا حسادت و رشک بردن نیکی ها رو می خورد (از بین می برد) همان گونه که آتش هیزم را می خورد.
- أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِأَبْعَدِكُمْ مِنِّي شَبَهاً قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ الْفَاحِشُ الْمُتَفَحِّشُ الْبَذِيءُ الْبَخِيلُ الْمُخْتَالُ الْحَقُودُ الْحَسُودُ الْقَاسِي الْقَلْبِ الْبَعِيدُ مِنْ كُلِّ خَيْرٍ يُرْجَى غَيْرُ الْمَأْمُونِ مِنْ كُلِّ شَرٍّ يُتَّقَى [3]
آیا شما را به دورترین تان از نظر شباهت به خودم با خبر نکنم؟ گفتند: آری ای پیامبر خدا (ص). حضرت فرمود: فاحش بی آبروی زشت گفتار، بخیل، خود پسند، بدخواه، حسود، تیره دلِ بی رحم، شخصی که هیچ گونه امیدی به خیر و خوبی او و اَمانی از شَر او نیست.
- لایَجتَمِعُ الحَسَدُ وَ الایمانُ فی قَلبِ امْرِیءٍ [4]
حسادت و ایمان هیچ گاه در دل یک شخص جمع نمی گردند (منظور این است که شخصی که ایمان داشته باشد از حسادت به دور است).
- اَقَلُّ النّاسِ لَذّةً اَلحَسود [5]
کم‌ترین خوشی و لذت را شخص حسود در زندگی دارد.
- أَعداءُ نِعَمِ اللهِ اَلّذینَ یَحسُدونَ النّاسَ علی ما آتاهُمُ اللهُ مِن فَضلِهِ [6]
دشمنان نعمت های الهی افرادی هستند که به مردم در آنچه که خداوند از فضل خویش عطا نموده است رشک می ورزند.
سخنان و احادیث نقل شده از ائمه اطهار (ع)
امام علی (ع)
- الحَسَدُ مَرضٌ لا يُؤْسى [7]
رشک و حسادت دردی است که درمان ندارد.
- الثَّنَاءُ بِأَكْثَرَ مِنَ الِاسْتِحْقَاقِ مَلَقٌ وَ التَّقْصِيرُ عَنِ الِاسْتِحْقَاقِ عِيٌّ أَوْ حَسَد [8]
تعریف و تمجید بیش از حد (بیشتر از استحقاق)، تملق و چاپلوسی است و کم‌تر از آنچه که سزاوار است از ناتوانی در سخن و یا رشک و حسادت است.
- مَنِ اتّقی قَلبُهُ لَم یَدخُلْهُ الحَسَدُ [9]
هر کس که از دلش مراقبت کند (تقوا و پرهیزکاری پیشه می دارد)، حسادت به آن وارد نمی شود.
- الَحسودُ كثیرُ الحَسَراتِ مَتضاعَفُ السَّیِّئاتِ [10]
شخص حسود همواره حسرت های او زیاد و بدی ها و گناهانش مضاعف می باشد.
- إذا أمْطَرَ التَّحاسُدُ نَبَتَ التَّفاسُدُ [11]
اگر که حسادت فرو بِبارد، گیاه تبهکاری و فساد برُوید.
- الحاسِدُ يَفْرَحُ بالشُّرورِ، و يَغْتَمُّ بالسُّرورِ [12]
شخص حسود از بدی ها و شرور (ناراحتی هایی که برای دیگران پیش می آید) شاد و با شادی های مردم ناراحت و غمگین می گردد.
امام حسن مجتبی (ع)
- ما رَأَیتُ ظالمِاً أَشبَهُ بِمظلومٍ مِن حاسِدٍ [13]
هیچ ظالمی را ندیدم که همانند فرد حسود تا به این حد به مظلوم شباهت داشته باش.
- الحسدُ رائدُ السُّوءِ و مِنهُ قَتَل قابیلُ هابیلَ [14]
رشک و حسد پیغام آور بدی هاست، به سبب همین حسد بود که قابیل، هابیل را به قتل رساند.
امام محمد باقر (ع)
- إنَّ الحَسَد لَيَأكُلُ الإيمانَ كما تَأكُلُ النّارُ الحَطَبَ [15]
همانا حسادت ایمان را می خورد همان‌طور که آتش هیزم را می خورد.
امام صادق (ع)
- يَقُولُ إِبْلِيسُ لِجُنُودِهِ أَلْقُوا بَيْنَهُمُ الْحَسَدَ وَ الْبَغْيَ فَإِنَّهُمَا يَعْدِلَانِ عِنْدَ اللَّهِ الشِّرْك [16]
ابلیس به سپاهیان خود می گوید در میان مردم حسادت و تبهکاری بیاندازید، زیرا این دو در نزد خدا معادل با شرک است.
- اَلنَّصيحَةُ مِنَ الحاسِدِ مُحالٌ [17]
نصیحت و خیر خواهی از شخص حسود محال و ناممکن است.
- مَن حَسَدَ مؤمناً اِنماثَ الایمانُ فی قَلبِهِ كما یَنماثُ المِلحُ فی‌الماءِ [18]
هر کس که به مومنی حسادت ورزد، ایمان خود را همانند نمکی که در آب حل می گردد، از دست داده است.
- لِلحاسِد ثلاثُ علاماتٍ: یَغتابُ اِذا غابَ وَ یَتَمَلَّقُ اِذا شَهِدَ وَ یَشمَتُ بِالمُصیبَة [19]
برای فرد حسود سه نشانه است: پشت سر غیبت می نماید، رو در رو تملق می کند و در هنگام بلا و مصیبت، زبان به شماتت باز می کند.
- اَلحَسدُ أصلُهُ مِن عَمَی القَلبِ وَالجْحودِ بِفَضِل اللهِ تَعالی و هُما جَناحان لِلكُفرِ [20]
اصل و منشأ حسادت از کور دلی و ناشُکری الطاف و فضل خداوند متعال است و این دو (کور دلی و ناشُکری)، بال های برای کفر می باشند.
- إنَّ المُؤمِنَ یَغبِطُ وَ لایَحسُدُ و المُنافِقُ یحسُدُ ولایَغبِطُ [21]
همانا فرد مومن غبطه می خورد اما حسادت نمی ورزد و شخص منافق حسادت می کند و غبطه نمی خورد.
امام هادی (ع)
- ایّاكَ وَ الحَسَدَ فِإِنَّه یَبینُ فیكَ و لایَعمَلُ فی عَدُوِّكَ [22]
از حسادت اجتناب کن، زیرا اثر آن در تو هویدا می گردد و بر دشمن تو کارگر نیست و تاثیری ندارد.
- اَلحَسَدُ ما حی‌الحَسَناتِ جالِبُ المَقتِ [23]
حسادت و رشک حسنات را محو و نابود می سازد و بغض و عداوت ها را سبب می شود.
منابع:
[1] شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید) ج 1 ، ص 316
[2] جامع الأخبار (شعیری) ص 159
[3] كافى (ط-الاسلامیه) ج 2، ص 291، ح 9
[4] مستدرک، ج ١٢، ص ١٨
[5] بحار، ج ٧٧، ص ١١٢
[6] جامع الاخبار، ص ١٨٦
[7] غرر الحكم : ۱۳۷۸
[8] نهج البلاغه (صبحی صالح) ص 535 ، ح 347
[9] فهرست غرر، ص ٦٨
[10] مستدرك، ج ١٢، ص ١٢
[11] غرر الحكم : ۴۱۳۱
[12] غرر الحكم : ۱۴۷۴
[13] کشف‌الغُمَّة ج ٢، ص ١٩٦
[14] بحار، ج ٧٨، ص ١١١
[15] الكافي : ۲/۳۰۶/۱
[16] كافى (ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 327، ح 2
[17] من لا یحضره الفقیه ج 4 ، ص 58 ، ح 5092
[18] تحف‌العقول، ص ٣١٣
[19] خصال، ج ١، ص ٦٠
[20] مصباح الشریعة، ص ٢٨٥
[21] اصول کافی، ج ٣، ص ٤١٨
[22] بحار، ج ٧٨، ص ٣٧٠
[23] اعیان الشیعة، ج ٢، ص ٣٩
- تلاوت ترتیل آیه 120 سوره آل عمران – شیخ سعود الشريم
إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا ۖ وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا ۗ إِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ
اگر نیکی به شما برسد، آنها را ناراحت می‌کند؛ و اگر حادثه ناگواری برای شما رخ دهد، خوشحال می‌شوند. (امّا) اگر (در برابرشان) استقامت و پرهیزگاری پیشه کنید، نقشه‌های (خائنانه) آنان، به شما زیانی نمی‌رساند؛ خداوند به آنچه انجام می‌دهند، احاطه دارد.