خوردن و آشامیدن از نیازهای اصلی بَشر می باشد که بدون پاسخ به آن نمی توان حیات و زندگی مادی خود را ادامه داد و توانایی لازم برای عمل به تکالیف خویش برای رسیدن به کمال که هدف و غایت آدمی است را کسب کرد. در واقع جسم و بدن آدمی مرکبی است که روح انسان بر آن سوار است و قطعا اگر که در مرکب اختلالی ایجاد گردد روند رسیدن به هدف نیز کند خواهد شد. در حقیقت هیچ یک از انسان ها حقیقت نیاز به تغذیه را کتمان نکرده است و همه ی افراد خورد و خوراک (تغذیه) را از نیازهای اساسی دانسته اند.
در دین مبین و جامع اسلام درباره این بخش از زندگی انسان سخن گفته شده است و بزرگان دینی (رسول خدا (ص)، ائمه اطهار (ع)) در این باره توصیه و سفارش هایی کرده اند.
در این مطلب احادیث و روایات نقل شده از امامان معصوم (ع) درباره آداب درست خوردن، آشامیدن و تغذیه گردآوری شده اند.
نکته قابل ذکر این است که اعمال گفته شده تماما مستحب بوده و مهم ترین اصل در تغذیه خوردن نان حلال است.
- پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:
إذا دَخَلْتُمْ بِلاداً فَكُلُوا مِنْ بَصَلِها يَطْرُدُ عَنْكُمْ وَباها. [1]
هنگامی که به شهر و دیاری رفتید از پیاز آن شهر بخورید، این کار بیماری های عمومی آنجا را از شما دور می سازد.
- در حدیثی دیگر رسول خدا (ص) فرموده است:
کُلُوا الرُّمّانَ بِشَحْمِهِ فَإنَّهُ دَبّاغٍ لِلْمعْدَةِ [2]
انار را به همراه پوست سفیدش (پیه و پرده های نازک) تناول کنید زیرا این بخش های انار کار ضدعفونی معده را انجام می دهند.
- در کتاب مکارم اخلاق به نقل از پیامبر (ص) آمده است:
کُلُوا التَّمْرَ عَلَی الرّیق فَإنَّهُ یَقْتُلُ الدُّودَ [3].
خرما را در حالی که ناشتا هستید بخورید زیرا با این کار کرم و انگل روده را از بین خواهد برد.
- امیر مومنان (ع) می فرمایند:
لا تَطلُبِ الحَیاةَ لِتأکُلَ، بَل اُطلُبِ الاَکلَ لِتَحیا [4] .
حیات و زندگی را برای خوردن نخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه.
- امام علی (ع) در حدیثی دیگر در رابطه با پرخوری می فرمایند:
ايّاكم و البطنة فانّها مقساة للقلب، مكسلة عن الصّلوة، مفسدة للجسد [5].
از پرخوری بپرهیزید زیرا پرخوری قلب را قَسی و سخت می کند، سبب کاهلی، سستی و بی حالی در نماز می گردد و باعث زایل و تباه شدن جسم می شود.
- امام محمد باقر (ع) می فرمایند:
إذا أرَدتَ أكلَ التُّفّاحِ فَشُمَّهُ ثُمَّ كُلهُ؛ فَإِنَّكَ إذا فَعَلتَ ذلِكَ أخرَجَ مِن جَسَدِكَ كُلَّ داءٍ وغائِلَةٍ، ويُسَكِّنُ ما يوجَدُ مِن قِبَلِ الأَرواحِ كُلِّها [6]
اگر که خواستی سیب تناول کنی ابتدا آن را بو کن سپس بخور، زیرا این کار موجب می شود درد و عارضه ها از جسم تو بیرون روند و هر چه که از سمت و سوی ارواح در آدمی ایجاد می گردد، آرام شود.
- امام محمد باقر (ع) فرموده است:
إنّا لَنَأكُلُ الثُّومَ وَ الْبَصَلَ وَ الْكُرّاثَ [7]
ما سیر، پیاز و تره را با هم می خوریم.
- امام جعفر صادق (ع) می فرمایند:
اَكْلُ السَّلَقِ یُؤْمِنُ مِنَ الْجُذامِ [8]
خوردن چغندر آدمی را از ابتلا به جذام در امان نگاه می دارد.
- در حدیثی دیگر از امام صادق (ع) آمده است:
کُلُوا البِطّیخَ ؛ فَإِنَّ فیهِ عَشرَ خِصالٍ مُجتَمِعَةً : هُوَ شَحمَةُ الأَرضِ لا داءَ فیهِ ولا غائِلَةَ ، وهُوَ طَعامٌ، وهُوَ شَرابٌ، وهُوَ فاکِهَةٌ، وهُوَ رَیحانٌ، وهُوَ اُشنانٌ، وهو اُدمٌ، ویَزیدُ فِی الباهِ، ویَغسِلُ المَثانَةَ، ویُدِرُّ البَولَ [9]
خربزه بخورید که در آن ده خاصیت جمع است،خربزه قارچ زمین است که در آن هیچ درد و عارضه ای نیست، خربزه هم خوردنی و نوشیدنی است هم میوه و سبزی، همچنین خربزه اصلاح کننده و پاک کننده است، قوای جنسی را افزایش، مثانه را شستشو و ادرار را زیاد می کند.
- امام موسی کاظم (ع) می فرمایند:
لَو أنَّ النّاسَ قَصَدُوا فِی المَطْعَمِ لَاسْتَقامَتْ أبْدانُهُمْ [10].
اگر که انسان ها در خورد و خوراک خود اعتدال داشته باشند، بدن هایشان سالم و تندرست خواهند ماند.
- امام رضا (ع) می فرمایند:
مَن أرادَ أن لايُؤذِيَهُ مِعدَتُهُ فَلا يَشرَب بَينَ طَعامِهِ ماءً. [11]
هر کس که می خواهد از درد معده در امان باشد و معده اش اذیتش نکند، پس از نوشیدن آب در میان غذا خوداری کند.
- امام هادی (ع) می فرمایند:
اسْتَكْثِرُوا لَنا مِنَ الْباذِنْجانِ، فَإنَّهُ حارٌّ في وَقْتِ الْحَرارَةِ، بارِدٌ في وَقْتِ الْبُرُودَةِ، مُعْتَدِلٌ فِي الاْوقاتِ كُلِّها، جَيِّدٌ عَلي كلِّ حال[12].
امام هادی (ع) به برخی از غلامان خود فرموده بود: برای ما بادمجان زیاد درست کنید چون که بادمجان در فصل گرم، گرم و در فصل سرد سرد می باشد و در تمام اوقات سال معتدل است و در کل مفید می باشد.
منابع:
[1] وسائل الشيعه، جلد 17، حدیث 1
[2] وسائل الشیعه، ج 17، ح 39
[3] مکارم الاخلاق، ص 188
[4] شرح نهج البلاغه، ج 20، ص 333
[5] غرر الحکم
[6] بحار الانوار، ج 66، ص 175
[7] مکارم الاخلاق، ص 185
[8] مکارم الاخلاق، ص 188
[9] وسائل الشیعه، ج 17، حدیث 10
[10] بحار الانوار، ج 66، ص 334
[11] بحار الانوار، ج 62، ص 323
[12] الکافی، ج 6، ص 373، حدیث 2
- تلاوت ترتیل آیه 172 سوره بقره – شیخ حذیفی علی عبدالرحمن
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از نعمتهای پاکیزه‌ای که به شما روزی داده‌ایم، بخورید و شکر خدا را بجا آورید؛ اگر او را پرستش می‌کنید!