در این مطلب تفسیری از آیه های انتهایی سوره مرسلات را که بر گرفته از تفسیر نمونه است را با شما به اشتراک می گذاریم. در این آیات خداوند به عواملی که انکار معاد را سبب می شوند یعنی شهوت پرستی و غرور اشاره کرده و در آخر با لحنی استفهامی می پرسد که اگر مجرمان به این سخن (قرآن) ایمان نیاورند به کدامین سخن پس از آن ایمان خواهند آورد؟!
تفسیر سوره مرسلات – آیات 46 تا 50
از عواملی که باعث انکار معاد می شود ، پرداختن به لذت های زودگذر دنیایی و تمایل داشتن به آزادی بدون قید و شرط برای بهره گیری از این لذت ها است. در آیه 46 سوره مرسلات خداوند مجرمان را مخاطب سخنان خود قرار داده و با لحنی تهدید آمیز می فرماید: بخورید و (در این چند روز کوتاه دنیایی) اندک بهرهای ببرید، همانا شما مجرمان هستید (كُلُوا وَتَمَتَّعُوا قَلِيلًا إِنَّكُمْ مُجْرِمُونَ).
استفاده از تعبیر “قلیلا” می تواند به عمر کوتاه آدمی اشاره داشته باشد. همچنین می تواند تعبیری برای ناچیز بودن موهبت های این دنیا در مقابل نعمات بی نهایت آخرت باشد.
برخی مفسران این خطاب را مختص آخرت و مجرمان گفته اند. اما با دقت به این امر که در سرای آخرت هیچ گونه بهره وری از موهبت های زندگی برای بزهکاران تصور نمی شود، باید پذیرفت که این کلام خطابی به آنان در این دنیا می باشد.
در واقع اهل تقوا با احترام بسیار در روز جزا مورد استقبال و پذیرایی قرار می گیرند و با عبارت “کلوا و اشربوا هنیئا” مخاطب قرار می گیرند. اما آنان که دنیا را می پرسند در همین دنیا مخاطب جمله تهدید آمیزی چون آیه 46 سوره مرسلات خواهند بود.
خداوند به اهل تقوا می فرماید: اینها در مقابل اعمال صالح و نيکی است که انجام میدادید. و در آیه مورد بحث هم خداوند به اهل گناه میگوید که این تهدید بدان سبب است که شما مجرم هستید.
در هر صورت نشان دهنده این موضوع است که سرچشمه عذاب پروردگار گناه و بزهکاری است که خود نشأت گرفته از عدم ایمان یا اسیر شدن در چنگال هوا و هوس است.
حق تعالی این تهدید را دوباره با عبارت “وای در آن روز بر تکذیبکنندگان”. آنان که مغرور به زرق و برق دنیا و شهوات شده و عذاب پروردگار را برای خویش خریدند.
در آیه 48 حق تعالی به یکی دیگر از عوامل بدبختی و انحراف مجرمان اشاره کرده و می فرماید: “وقتی به آنان گفته شود (در مقابل خداوند) رکوع کنید، رکوع نمی کنند” (وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ارْكَعُوا لَا يَرْكَعُونَ).

بسیاری از تفسیر کنندگان بیان نموده اند که این آیه در ارتباط با قبیله ثقیف نازل شده است. در واقع پیامبر اکرم (ص) به آن ها فرمود: نماز بخوانید، و آنان پاسخ دادند که ما در مقابل کسی خم نمی شویم و این برای ما عیب است! پس پیامبر (ص) فرمود: “لا خیر فی دین لیس له رکوع و لا سجود[1]“.
(اهل گناه یا همان مجرمان) نه تنها از رکوع و سجود ابا داشتند بلکه غرور و نخوتی که در آن ها وجود داشت در همه افکار و زندگیشان انعکاس داشت. آن ها نه در مقابل خداوند سر تسلیم فرود می آوردند و نه در مقابل اوامر رسول او. آن ها حق مردم را به رسمیت نمی شناختند و تواضعی در برابر خدا و فروتنی در مقابل خلق خدا در آنها دیده نمی شد.
“غرور و شهوت پرستی دو عامل مهم جرم، گناه، ظلم و طغیان هستند”
برخی مفسران این احتمال را بیان کردند که خطاب “رکوع کنید” در قیامت به مجرمان گفته می شود. این احتمال دور به نظر می رسد به ویژه اگر که آیات قبل و بعد لحاظ شوند.
سپس خداوند برای آخرین بار در طول این آیه می فرماید: وای در آن روز بر تکذیب کنندگان (آیه 49).
و اما در آیه پنجاه که آخرین آیه این سوره مبارکه است، حق تعالی با لحنی که در آن عتاب و سرزنش دیده می شود و به شکل یک عبارت استفهامی آمیخته شده با تعجب است می فرماید: پس به کدامین سخن پس از آن (مقصود قرآن است) ایمان می آورند؟!
اگر که مجرمان به قرآن کریم که دلایل صدق آن از تمامی آیات آن مشخص است به کدام سخن می خواهند ایمان بیاورند؟! آن که در برابر قرآن ایمان نیاورد، در مقابل هیچ یک از کتب آسمانی و هیچ منطقی تسلیم نمی شود و این عدم تسلیم نشانه لجاجت و عناد است …
نکته ای درباره سوره مرسلات
- در این سوره ده بار عبارت “ویل یومئذ للمکذبین” آمده است. این موضوع برای تاکید بر یک واقعیت مهم و تکان دهنده امری طبیعی است . اما برخی مفسران بر این باور هستند که هر یک از این ده تکرار به نکته ای جدید اشاره دارد که به تکذیب مطالب پیش از آن ربط دارد؛ پس تکراری در میان نیست.
منبع:
[1] بحار، ج 17، ص 52.