سوره نبأ با چهل آیه کوتاه هفتاد و هشتمین سوره از سوره های قرآن کریم بر اساس ترتیب کنونی است. این سوره در مکه مکرمه بعد از سوره نازعات و قبل از سوره معارج بر وجود نازنین پیامبر اکرم (ص) نازل شده است. درباره فضیلت این سوره آمده که هر که در تلاوت این سوره به اندازه یک سال تداوم داشته باشد، آن یک سال نمی گذرد مگر آنکه فرد به زیارت خانه خدا موفق گردد. ناگفته نماند که این سوره نیز همچون دیگر سور مکی در ارتباط با روز قیامت است. خداوند درباره تردید ناپذیر بودن این واقعه سخن به میان آورده و علاوه بر ذکر صفات، استدلال هایی مبنی بر حقیقی بودن آن بیان کرده است …
تفسیر آیه هایی دیگر از سوره نبأ
آیات مورد بحث در این محتوا در واقع پاسخی هستند برای پرسش های انکارکنندگان معاد و آنان که در خبر عظیم اختلاف دارند. چرا که در این آیه ها الله تعالی به بخشی از نظام حکیمانه این جهان و موهبت های حساب شده ای که نقش ویژه و بسیار موثری در زندگی آدمیان داشته اند، اشاره کرده است. این اشارات از یک جهت دلیلی آشکار بر قدرت لایزال الهی است، قدرتی بر انجام همه چیز از جمله تجدید حیات مردگان و از سویی دیگر به این اشاره دارد که این نظام حکیمانه عبث و بیهوده نخواهد بود. اگر که با اتمام زندگی مادی همه آنچه که هست پایان می یابد، بدون شک امر و طرحی بس بیهوده است.
و به این شکل از دو سو – برهان قدرت و برهان حکمت، برای موضوع معاد، استدلال به شمار می رود. در آیه های مورد بحث خداوند با تعبیراتی مختلف که در آمیخته با لطف و محبت و توأمان با استدال و تحریک عاطفه است از نعماتی مهم سخن به میان آورده و به آن ها اشاره می کند. زیرا اگر که در کنار ادله عقلانی، نشاط و احساس روحی نباشد کارایی اش کم تر می گردد.
خداوند در ابتدا از زمین سخن می گوید؛ در آیه ششم آمده است: آیا زمین را برای شما گهواره و محل آرامش قرار ندادیم؟! (أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَادًا).
واژه «مهاد» بر اساس آنچه که در مفردات راغب آمده در معنای مکانی آماده، صاف و مرتب است و در واقع از مهد به معنی محلی است که برای استراحت کودک مهیا می کنند گرفته شده است. گروهی از اربابان لغت و همچنین مفسران اما آن را به فراش که در معنای بستر است معنا کرده اند چرا که هم صاف است و هم راحت و هم نرم.
انتخاب چنین تعبیری برای زمین بسیار پُر معنا است. زیرا از یک طرف بخش های کثیری از زمین آنچنان نرم و صاف و مرتب می باشند که آدمی به آسانی می تواند در آن ها خانه سازی کرده، باغ احداث نموده و به کشاورزی مشغول شود. همچنین تمامی نیازهای انسان بر سطح زمین یا در اعماق آن به شکل مواد اولیه و معادن مهم نهان است.
علاوه بر این دو زمین مواد اضافی را به خود جذب می کند. اجساد مرده ها نیز در آن دفن گشته و تجزیه می شوند و انواع میکروب ها به کمک اثر مرموزی که خداوند در خاک قرار داده است نابود می شوند. حرکت نرم و سریع زمین به دور خورشید و خود نیز بسیار موثر بوده و خالق شب و روز و فصول مختلف است که نقش بسزائی در زندگی آدمی دارند.
اضافه بر آنچه که بیان شد، بخش عمده ای از آب هایی که بر سطح زمین می بارند در درون آن ذخیره می شوند و به شکل قنات و چشمه بیرون می آیند.
در هر حال، در زمین این بستر آرام و نرم تمامی وسائل آسایش و راحتی انسان ها فراهم است و زمانی اهمیت این نعمت گرانبها آشکار می گردد که مقداری دگرگونی و تزلزل در آن ایجاد شود.
در آیه بعد خداوند از دومین نعمت یعنی کوه ها سخن به میان می آورد. نقش کوه ها حیاتی است و نباید در کنار نعمتی چون زمین نادیده گرفته شود. خداوند در آیه هفتم می فرماید: و کوه ها را میخ هایی؟! (برای استواری آن) (وَالْجِبَالَ أَوْتَادًا).
کو ه ها ریشه های عمیقی در زمین دارند. آن ها در زیر زمین به هم پیوسته هستند و همانند زره عمل می کنند تا پوسته زمین در مقابل فشار ناشی از مواد مذاب داخل و تاثیرات ایجاد کننده جزر و مد ماه از بیرون حفظ شود. کوه ها همچنین دیوارهایی بلند در مقابل طوفان هایی سخت و سنگین به شمار می روند. دیوارهایی که آسایش را برای آدمی به ارمغان می آورند. علاوه بر این ها کوه نیز همچون زمین منبعی از آب و انواع مواد معدنی گرانبها است.
در کنار این موارد اشاره به این موضوع خالی از لطف نیست که در اطراف کوه ها قشر عظیم و گسترده ای از هوا وجود دارد که در اثر وجود کوه ها که به شکل دنده های یک چرخ، پنجه در این قشر افکنده اند همراه با گردش زمین حرکت می کنند. دانشمندان گفته اند که اگر سطح زمین صاف می بود. قشر هوای موجود در هنگام گردش زمین روی آن می لغزید. لغزشی که منجر به ایجاد طوفان های شدید می شود. علاوه بر این عدم وجود کوه ها ممکن بود بدلیل اصطکاک دائمی زمین آن را داغ نموده و غیر قابل سکونت نماید.
- تلاوت ترتیل سوره مبارکه «نبأ» با قرائت استاد «کریم منصوری»