در این نوشتار و در راستای بهره برداری از سیره ائمه اطهار علیهم السلام در جهت قدم برداشتن در راه مستقیم برای نائل آمدن به سعادت دنیوی و اخروی به سلوک و سیره امام باقر علیه السلام در اجتماع به صورت احادیث و کلام منقول و روایی خواهیم پرداخت.
روایاتی از اخلاق و رفتار امام باقر علیه السلام در اجتماع
- فردی به نام «ابو عبیده حذاء» که از یاران امام محمد باقر (ع) بود نقل می کند: با امام در مسیری همسفر بودم. هر وقت امام نیازی داشت و پیاده می شدند، به زمان سوار شدن با من دست می داد. گفتم گویی در این دست دادن چیزی از فضیلت سراغ داری؟ حضرت فرمود: آری، زیرا مومنی با مومن دیگر دست ندهد مگر اینکه بدون گناه از هم جدا گردند (حق تعالی گناهانشان را می بخشد)[1].
پی نوشت: از جمله آداب معاشرت در دین مبین اسلام دست دادن در زمان دیدار یکدیگر است . این امر صمیمیت را بیش تر می کند.
- شخصی به نام سلیمان بن قرم که از یاران امام محمد باقر علیه السلام است درارتباط با کرامت و بخشش امام می گوید: او هیچ گاه از نیکی نمودن به برادران خود و به آن هایی که به او روی می آورند و به او امید می بندند و از او انتظار نیکی دارند، ملول نمی گشت[2].
- کنیز امام محمد باقر علیه السلام که سلمی نام داشت نقل می کند: برادران امام به نزد او می آمدند و از محضر او بیرون نمی آمدند جز اینکه آن ها را غذای گوارا می خوراند و لباس نیکو می پوشاند و به آن ها درهم های نقره می بخشید. در این باره با ایشان حرف زدم تا از این رفتار خود کم کند اما ایشان فرمودند: ای سلمی! خوبی دنیا جز نیکی نمودن با برادران و آشناها چیزی نیست[3].
- از امام صادق (ع) روایت شده که فرمودند: پدرم در بین خویشان خود از تمامی ثروتش کمتر اما هزینه اش (مقصود بخشش حضرت است) بیشتر بود. ایشان هر جمعه یک دینار طلا صدقه می دادند[4].
- در کتاب الارشاد صفحه 164 آمده که میزان بخشندگی امام باقر علیه السلام به نزدیکان و عموم مردم آشکار بود و بخشش مشهور آفاق و نیکی اش معرف همه بود . با اینکه ایشان نانخور زیاد داشت و از وضعیت (اقتصادی) متوسطی برخوردار بود.
- در جلد چهارم المناقب آمده: امام باقر (ع) راستگوترین مردم و زیباترینشان و بخشنده ترین آن ها نسبت به وسایل گرانبها بود.
- در جلد دوم کتاب «کشف الغمه» صفحه 363 آمده است: هرگز در خانه امام شنیده نشد که به مستمندی گفته شود: ای فقیر! خدای تو برکت دهد یا گفته شود: ای فقیر این را بگیر، بلکه حضرت همواره می فرمود: فقیران را با بهترین اسم های آنان صدا بزنید.
- امام جعفر صادق (ع) می فرمود: پدر من چون که صدقه ای می داد آن را در دست شخص مستمند قرار می داد. سپس آن را باز می گرفت، می بوسید، بو می کرد و به شخص فقیر بر می گرداند. زیرا صدقه پیش از آن که به دست فقیر برسد در دست خداوند جای می گیرد (مقصود این است که خداوند آن را قبول می کند)[5].
در کتاب «من لا یحضره الفقیه» جلد دوم نقل شده که در روز عرفه امام باقر (ع) هیچ شخص مستمندی را (دست خالی) باز نمی گرداند.
منابع:
[1] مشکاة الانوار، ص 203
[2] بحار الانوار، ج46، ص 288
[3] همان، ص 290
[4] همان، ج89، ص 350
[5] وسائل الشیعه، ج6، ص 303