در ادامه دو مطلب پیشین که تفسیری از آیات اول تا هفتم سوره تکویر بر اساس تفسیر آیت الله مکارم شیرازی نگاشته شد به تفسیر آیات بعدی خواهیم پرداخت به این امید که با نشر معارف اسلامی در فراگیری آن به عنوان یک مسلمان سهیم بوده باشیم.
آیات هشتم تا یازدهم سوره تکویر
إِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ ﴿٨﴾ بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ ﴿٩﴾ وَ إِذَا الصُّحُفُ نُشِرَ‌تْ ﴿١٠﴾ و إِذَا السَّماءُ كُشِطَتْ (11)
شرح آیات هشتم تا یازدهم سوره
در آیه های هشتم و نهم و در ادامۀ آیات قبلی آن که خداوند از برخی حوادث و رخدادهای پایان دنیا و آغاز رستاخیز سخن به میان آورد، به پرسش دربارۀ زنده به گور کردن دختران اشاره می کند. حق تعالی در این آیه می فرماید: و در آن زمان از دختران زنده به گور شده سوال می شود، به کدامین گناه کشته شدند؟
واژه «مؤده» از ماده «واءد» که بر وزن وعد می باشد در معنای دختری است که به صورت زنده در زیر خاک مدفون می شود. برخی بیان داشتند که ریشه این واژه به معنی ثقل است و به جهت آنکه دختران را در گور دفن کرده و بر آنان خاک می ریزند این واژه و تعبیر استفاده شده است.
در برخی از روایات مرتبط با این آیه، تفسیر این آیه توسعه داده شده تا جایی که شامل هر نوع قطع رحم و مودت اهل بیت علیهم السلام می شود. در حدیثی که از امام پنجم نقل شده آمده: زمانی که از ایشان درباره تفسیر این آیه پرسش شد فرمودند: مقصود افرادی هستند که در راه محبت و دوستی ما کشته می شوند.
در حدیثی دیگر ذکر شده که شاهد این کلام آیه قربی (بگو: من از شما اجری در مقابل دعوت نبوت از شما درخواست نمی کنم جز محبت اهل بیتم). الببته که ظاهر آیه همان تفسیر اولی است که بیان شد اما ملاک و مفهوم آن را می توان چنین گسترش داد.
تا آیه نهم از رخدادهای مرحله نخست رستاخیر که همان ویرانی جهان است سخن گفته شد. حال و در آیه های پیش رو خداوند از اتفاقات مرحله دوم پرده بر می دارد. مرحله دوم مرحله ظهور جهانی دیگر و حسابرسی اعمال است.
برای شروع خداوند می فرماید: و در آن وقت که نامه های اعمال گشوده شود (شوند).
واژه «صحف» جمع صحیفه است و در اصل به معنای چیز گسترده است نظیر صفحه صورت و در ادامه به الواح و کاغذهایی که بر روی آن ها می نویسند اشاره دارد. گشوده شدن نامه های عمل در روز رستاخیز و در مقابل چشم صاحبان آن نامه ها انجام می شود. آن ها نامه ها را می خوانند و خودشان به حساب خویش می رسند (در آیه 14 سوره اسراء به این موضوع اشاره شده است). البته در برابر چشم دیگران نیز گشوده خواهند شد تا تشویقی برای نیکوکاران و رنج و تنبیهی برای بدکاران باشد.
در آیه یازدهم خداوند می افزاید: و در آن هنگام که پرده از روی آسمان برگرفته شود.
کلمه «کشطت» از ماده «کشط» است که بر وزن کشف می باشد. این واژه در معنای کندن پوست حیوان است و بر اساس نظر «ابن منظور» در لسان العرب این واژه در معنای برداشتن پرده از روی چیزی است و به همین دلیل است که زمان متفرق شدن ابرها این تعبیر استفاده می شود.
منظور از این واژه در آیه یازدهم سوره تکویر این است که پرده هایی که در این جهان بر روی عالم ماده و عالم بالا قرار داده شده است و مانعی برای مشاهده فرشته ها، بهشت و جهنم است کنار می رود و آدمیان حقایق جهان هستی را مشاهده می کنند و همانطور که در آیات بعدی به آن اشاره شده است جهنم سوزان و بهشت برین به انسان ها نزدیک می شود. در واقع باید به یاد داشت که روز رستاخیز «یوم البروز» است و حقیقت اشیاء در آن روز آشکار شده و پرده از آسمان برگرفته می شود.
بر اساس تفسیری که بیان شد، آیه یازدهم بر رخدادهای مرحله دوم رستاخیز یعنی مرحله بازگشت انسان و حیات نوین نظارت دارد و آیات بعدی نیز بر این موضوع ناظر هستند و به آن مرتبط می باشند.
ناگفته نماند که برخی آن را مرتبط با درهم پیچیده شدن آسمان ها و مرحله نخست قیامت دانسته اند که بسیار دور به نظر می رسد چرا که نه موافق معنای ریشه ای واژه «کشطت» است و نه با نظمی که در آیات قبلی وجود داشت و آیات پس از آن سازگاری دارد.
- تلاوت ترتیل سوره مبارکه «تکویر» با صدای استاد «عبدالمنعم عبدالمبدی»