وضو طهارتی مستحب است که با آدابی ویژه و به نیت قربت انجام می‌گیرد. این طهارت شرط درستی برخی از اعمال واجب از جمله نماز، طواف به دور خانه خدا و مس قرآن کریم است. دستور وضو در ابتدای بعثت و در شهر مکه توسط رسول خدا (ص) به مسلمانان ابلاغ شد. در قرآن کریم، آیه ششم سوره مائده به وضو اختصاص دارد (بر اساس این آیه اختلافی در میان وضوی اهل سنت و تشیع وجود دارد[1]). همچنین درباره وضو در احادیث بی شماری از ائمه اطهار علیهم السلام سخن گفته شده است. در آن‌ها به کیفیت وضو، زمان تجدید وضو و فضائل دائم الوضو بودن که پاکی از خطا و گناه تنها یکی از آن‌ها است، اشاره شده است …
جهت بهره‌مندی از کلام بزرگان دین در نظر داریم در این مطلب به نگارش احادیث وارده از سوی رسول خدا (ص) در ارتباط با وضو را به نگارش در آوریم.
وضو در احادیث رسول خدا (ص) 354
- الوُضوءُ نِصفُ الإيمانِ[2]
وضو نیمی از ایمان است.
- عنه صلى الله عليه و آله ـ في وصيَّتِهِ لعليٍّ عليه السلام ـ : يا عليُّ ، ثَلاثٌ دَرَجاتٌ ، و ثَلاثٌ كفّاراتٌ ، و ثَلاثٌ مُهلِكاتٌ ، و ثَلاثٌ مُنجِياتٌ،فأمّا الدَّرَجاتُ فإسباغُ الوُضوءِ في السَّبَراتِ .حديث ، و انتِظارُ الصَّلاةِ بَعدَ الصَّلاةِ ، و المَشيُ بِاللَّيلِ و النَّهارِ إلَى الجَماعاتِ[3]
در سفارش رسول خدا (ص) به امام علی علیه السلام آمده است: ای علی! سه چیز درجه هستند و سه چیز کفاره، سه چیز هلاک کننده هستند و سه مورد نجات بخش. آن سه چیز که درجه به شمار می‌روند: یکی خوب و به طور کامل وضو ساختن در هوای بسیار سرد است و (دوم) انتظار کشیدن برای نماز پس از نماز و (سوم) شرکت در نمازهایی که به جماعت خوانده می‌شوند در طول شبانه روز …
- مَن أسبَغَ الوُضوءَ في البَردِ الشَّديدِ كانَ لَهُ مِن الأجرِ كِفلانِ ، و مَن أسبَغَ الوُضوءَ في الحَرِّ الشَّديدِ كانَ لَهُ أجرُ كِفلٍ[4]
هر کس در سرمای بسیار خوب وضو بگیرد برای او دو سهم اجر است و هر کس در گرمای شدید وضوی کامل بسازد برای او یک سهم اجر است.
- إسباغُ الوُضوءِ في المَكارِهِ ، و إعمالُ الأقدامِ إلَى المَساجِدِ ، و انتِظارُ الصَّلاةِ بَعدَ الصَّلاةِ ، يَغسِلُ الخَطايا غَسلاً[5]
کامل ساختن وضو در موقعیت‌های سخت و گام برداشتن به سوی مساجد و منتظر ماندن برای نماز پس از نماز خطاها را یکسره می‌شوید.
- إذا تَوَضَّأَ الرّجُلُ المُسلِمُ خَرَجَتْ خَطاياهُ مِن سَمعِهِ و بَصَرِهِ و يَدَيهِ و رِجلَيهِ ، فإن قَعَدَ قَعَدَ مَغفورا لَهُ[6].
هر زمان که مرد مسلمان وضو بسازد، گناهانش از گوش، چشم، دستان و پاهای او بیرون می‌روند و چون بنشیند در حالی که مورد بخشش خدا قرار گرفته، نشسته است.
- إذا تَوَضّأَ العَبدُ تَحاطُّ عَنهُ ذُنوبُهُ كما تَحاطُّ وَرَقُ هذهِ الشَّجَرَةِ [7]
هر گاه بنده وضو سازد، گناهان او همانند برگ‌های این درخت فرو می‌ریزد.
- يَحشُرُ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ اُمَّتي يَومَ القِيامَةِ بَينَ الاُمَمِ غُرّا مُحَجَّلِينَ مِن آثارِ الوُضوءِ[8]
خدای متعال امتم را در روز جزاء بر اثر وضو، با چهره‌های زیبا و دست و پای سفید محشور می‌سازد.
- مَن أحدَثَ و لَم يَتَوَضّأْ فَقَد جَفاني ، و مَن أحدَثَ و تَوَضّأَ و لَم يُصَلِّ رَكعَتَينِ فَقَد جَفاني ، و مَن أحدَثَ و تَوَضّأَ و صلّى رَكعَتَينِ و دَعاني و لَم اُجِبْهُ فيما سَألَني مِن اُمُورِ دِينِهِ و دُنياهُ فَقَد جَفَوتُهُ ؛ و لَستُ بِرَبٍّ جافٍ[9]
پیامبر فرموده که خداوند می‌فرماید:هر که حدثی از او سر بزند و وضو نسازد به من بی مهری نموده است . هر که حدثی از او سر بزند، وضو کند و دو رکعت نماز نخواند به من بی مهری کرده است و آنکس که حدثی از او سر زند، وضو گرفته و دو رکعت نماز به جای آورد و من را بخواند و من آن‌چه که از امور دین و دنیایی از او طلب کرده است بر آورده نسازم، بدون شک به او بی مهری کرده‌ام و البته من خداوند بی مهری نیستم.
- أكثِرْ مِن الطَّهورِ يَزِدِ اللّه ُ في عُمرِكَ ، و إنِ استَطَعتَ أن تَكونَ بِاللَّيلِ و النَّهارِ على طَهارَةٍ فافعَلْ ؛ فإنَّكَ تَكونُ إذا مُتَّ علَى الطَّهارَةِ شَهيدا[10]
فراوان وضو ساز تا خداوند متعال عمر تو را زیاد گرداند. اگر که توانستی شب و روز را با طهارت باشی، پس آن کار را بکن چرا که اگر در حال طهارت بمیری، شهید خواهی بود.
- الطّاهِرُ النّائمُ كالصّائمِ القائمِ[11]
آن‌که با وضو بخوابد، همانند روزه‌دار شب زنده دار است.
- مَن تَوَضّأ على طُهرٍ كُتِبَ لَهُ عَشرُ حَسَناتٍ
هر که طهارت داشته باشد و بر آن طهارت وضو گیرد، ده ثواب برای او نوشته می‌شود.
منابع:
[1] در مطلب «وضوی شیعه خلاف دستور خدا!» به آن پرداخته شد.
[2] بحار الأنوار : 80/238/12
[3] بحار الأنوار : 77/52/3.
[4] كنز العمّال : 26059.
[5] کنزالعمال: 26027
[6] كنز العمّال : 26031
[7] كنز العمّال : 26030
[8] بحار الأنوار : 80/237/11
[9] میزان الحکمه، ج13
[10] الامالی المفید:5/60
[11] كنز العمّال : ۲۵۹۹۹
- تلاوت تحقیق آیه 6 سوره مائده – استاد منشاوی
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ ۚ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَٰكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که به نماز می‌ایستید، صورت و دستها را تا آرنج بشویید! و سر و پاها را تا مفصل [= برآمدگی پشت پا] مسح کنید! و اگر جنب باشید، خود را بشویید (و غسل کنید)! و اگر بیمار یا مسافر باشید، یا یکی از شما از محل پستی آمده [= قضای حاجت کرده]، یا با زنان تماس گرفته (و آمیزش جنسی کرده‌اید)، و آب (برای غسل یا وضو) نیابید، با خاک پاکی تیمم کنید! و از آن، بر صورت [= پیشانی] و دستها بکشید! خداوند نمی‌خواهد مشکلی برای شما ایجاد کند؛ بلکه می‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نماید؛ شاید شکر او را بجا آورید!