آفات و گناهان زبان

آفات و گناهان زبان

آفات و گناهان زبان چه هستند؟ هر یک از اعضای بدن انسان در کنار آثار سازنده‌ای که دارد می‌تواند وسیله‌ای برای انجام گناهان باشد و نه تنها آثار مخرب فردی بلکه آثار سوء اجتماعی را به دنبال داشته باشد. زبان نیز از این امر مستثنی نبوده و در کنار هزاران هزار فایده ای که دارد آثار بد فراوانی نیز خواهد داشت. از امام علی علیه السلام در حکمت 60 نهج البلاغه نقل شده که فرمودند: زبان درنده‌ای است که اگر به حال خویش رها گردد، می‌دَرد. در واقع زبان یکی از نعمات بسیار بزرگ الهی برای انسان است. نعمتی است که به کمک آن آدمی ناطق می‌گردد و بر دیگر خلایق ارجح شناخته می‌شود. اما این نعمت بسیار بزرگ آفاتش نیز بزرگ و خطرناک می‌باشند چرا که نسبت به دیگر اعضا قید و بند مشخصی ندارد و با یک عبارت می‌تواند آتش بزرگی را شعله ور سازد و امنیت جوامع را از بین ببرد، پس لازمه رها نکردن آن و در قید و بند درست قرار دادنش، شناخت این آفات است. در دو کتاب «احیاء علوم الدین» از غزالی و «محجه البیضاء» فیض کاشانی به آفات و گناهان این عضو مهم بدن مشروح پرداخته شده است که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد.

آفات و گناهان زبان
آفات و گناهان زبان

آفات و گناهان زبان

  • سخن گفتن درباره چیزی که به آدمی ارتباطی ندارد.

اثر مادی یا معنوی برای انسان ندارد و به گونه‌ای وقت تلف کردن به شمار می‌رود و موجب می‌شود تا در نهایت آدمی در برابر سخن نامربوطی که بر زبان آورده پاسخگو باشد.

  • بیهوده گویی و زیاده گویی

نویسنده از این آفت به عنوان «فضول الکلام» یاد کرده است.

  • سخن باطل گفتن (در باطل فرو رفتن)

سخن از معاصی، مجالس گناه و مواردی از این دست منظور است.

  • اظهار فضل و تحقیر دیگران

نویسنده از دو واژه «مراء» و «مجادله» استفاده کرده است. مراء به گفتگوهایی که با قصد برتری جویی و اظهار فضل بیان می‌شوند، اطلاق می‌گردد و مجادله به بحث‌هایی گفته می‌شود که در راستای تحقیر دیگران صورت می‌گیرند.

  • سخن خصمانه گفتن (لجاجت و نزاع در بحث)
  • تکلف در حرف زدن، قافیه پردازی و یا تصنع در سجع
  • فحاشی، توهین کردن و یا به کار بردن الفا رکیک
  • لعن کردن حیوان، جماد و یا انسان (در واقع مقصود لعن کردن شخص یا اشخاصی است که مستحق لعن نیستند[1])
  • غِنا و شعر

آن چه مذموم و نکوهیده است شعر و آهنگی است که محتوای باطل (لهوی) داشته باشد.

آفت ها و گناهان زبان
آفت ها و گناهان زبان
  • شوخی

البته که اسلام با شوخی درست و مزاح سنجیده مخالف نیست. آن چه که مد نظر است شوخی های زشت و رکیک و بدون چارچوب است.

  • استهزاء (مسخره کردن دیگران با کلام)
  • افشا نمودن راز
  • وعده دروغ دادن
  • دروغ گفتن و اخبار خلاف واقع را بیان نمودن
  • غیبت کردن
  • سخن چینی نمودن
  • دو زبان داشتن یا همان نفاق پیشه کردن در سخن (جلو رو چیزی را گفتن و پشت سر حرفی بر خلاف آن را بر زبان جاری ساختن )
  • مدح و ستایش نا به جا و نادرست
  • نسنجیده و بدون مطالعه صحبت کردن که معمولا با خطا و خلاف همراه می‌گردد.
  • پرسش از موضوعات و مطالب پیچیده که درک آن برای شخصی پرسش کننده سخت است.

و در آخر باید گفت که آفات زبان قطعا محدود به این موارد نبوده و نخواهد بود چرا که استفاده از زبان برای شهادت دادن دروغ، خشونت در کلام، مذمت شخصی که شایسته مذمت نیست، اصرار و الحاح بی جا، کفران نعمت و خود ستایی کردن را نیز می‌توان برخی از آفات برشمرد.

منبع:

[1] در سایت آیت ا… مکارم شیرازی این چنین بیان گردیده (نقل به مضمون)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *