در این نوشتار و در جهت بهره‌مند شدن از کلام اولیا الهی به عنوان چراغ راهی برای طی نمودن مسیر سعادت بر آن شدیم تا سی حدیث کوتاه از امام علی (ع) را که در کتب معتبر بیان شده‌اند و در کتاب هزار حدیث از امیر مومنان جمع آوری شده‌اند را به نگارش در آوریم.
سی حدیث کوتاه از امام علی (ع)[1]
- وَ لا تَجْعَلْ عِرْضَكَ غَرَضاً لِنِبالِ الْقَوْلِ
آبروی خویش را آماج تیرهای سخن قرار نده.
- اعْلَمْ انّ حِسابَ اللَّهِ اعْظَمُ مِنْ حِسابِ النَّاسِ
آگاه باش که حساب خدا از حساب مردم سخت‌تر است.
- وَ انَّ الْيَوْمَ عَمَلٌ وَ لا حِسابَ وَ غَداً حِسابٌ وَ لا عَمَلَ
و همانا امروز روز عمل است و روز حساب نیست و فردا روز حساب است و روز عمل نمی‌باشد.
- طُوبى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسابِ وَ قَنِعَ بِالْكَفافِ وَ رَضِىَ عَنِ اللَّهِ
خوشا به حال آن‌که به یاد معاد باشد و برای روز حساب کار کند و به میزان روزی خود قناعت کرده و از خداوند راضی باشد.
- وَاذْكُرْ قَبْرَك فَانَّ عَلَيْهِ مَمَرَّكَ
و قبر خویش را به یاد آر زیرا گذر تو به آن می‌خورد (باید از آن عبور کنی)
- اشْرَفُ الْغِنى، تَرْكُ الْمُنى
شرافتمندانه‌ترین غِناها، ترک و وانهادن آرزوها است.
- الْامانِىُّ شيمَةُ الحُمْقى
آمال و آرزوهای بسیار داشتن خصلت کم خردان می‌باشد.
- الْجُوعُ خَيْرٌ مِنَ الْخُضُوعِ
گرسنگی از خضوع (در مقابل دیگر افراد) بهتر است. این حدیث نشان دهنده ارزش آزادگی است.
- اذا رَأَيْتَ اللَّهَ سُبْحانَهُ يُتابِعُ عَلَيْكَ النِّعَمَ مَعَ الْمَعاصى فَهُوَ اسْتِدْراجٌ لَكَ
اگر که دیدی خدای سبحان با وجود معاصی پیوسته به تو نعمت ارزانی می‌دارد به هوش باش چرا که آن‌ها به نوعی برای تو استدراج است. در اصلاحات دینی استدراج آن است که خدای متعال اهل معصیت را به سرعت گرفتار عقوبت نمی‌کند بلکه به آن‌ها نعمت ارزانی می‌دارد؛ این نعمت یا هدایتشان کرده یا بر غرور آنان خواهد افزود که در این صورت عقوبت سخت تر می‌شود.
- عِنْدَ تَعاقُبِ الشَّدائِدِ تَظْهَرُ فَضائِلُ الْأِنْسانِ
ارزش آدمی در رو به رو شدن با مشکلات ظاهر می‌شود.
- انّ عَظيمَ الْأَجْرِ مُقارِنٌ عَظيمَ الْبَلاءِ
اجر و پاداش عظیم با بلا بزرگ همراه است.
- الْحَريصُ عَبْدُ الْمَطامِعِ
آدم حریص برده آزمندی‌ها است.
- مَنْ راقَبَ الْعَواقِبَ سَلُمَ مِنَ النَّوائِب
هر آن‌که در عاقبت امور دقیق گردد از گرفتاری‌ها در امان خواهد ماند.
- احْسِنُوا فى عَقَبِ غَيْرِكُمْ تُحْفَظُوا فى عَقَبِكُمْ
در حق بازمانده‌های دیگران نیکی و احسان کنید تا شما را در نسل‌های آینده‌تان پاس بدارند.
- اذْكُرُوا انْقِطَاعَ اللَّذَّاتِ وَ بَقَاءَ التَّبِعَاتِ
زودگذر بودن لذت‌ها (از نوع نامشروع) و ماندگاری بازتاب آن را همیشه یاد کنید.
- الْحَزْمُ بِضاعَةٌ
دور اندیشی سرمایه می‌باشد. (ارزش دور اندیشی در این کلام از حضرت علی (ع) به خوبی بیان شده است)
- امْسِكْ عَنْ طَريقٍ اذا خِفْتَ ضَلالَتَهُ فَإِنَّ الْكَفَّ عِنْدَ حَيْرَةِ الضَّلالِ خَيْرٌ مِنْ رُكُوبِ الْأَهْوالِ
از گام نهادن در مسیری که بیم گمراهی و ضلالت در آن است، خودداری کن، قطعا خودداری کردن در زمان حیرت گمراهی، بهتر از اقدام ترس آمیز است.
- الُمحْسِنُ مَنْ عَمَّ النَّاسَ بِالْاحْسانِ
نیکوکار واقعی شخصی است که به تمامی مردم احسان کند.
- افْضَلُ الْمَعْرُوفِ اغاثَةُ الْمَكْهُوفِ
برترین کارهای نیک، فریادرسی ستمدیده است.
- بِئْسَ السَّعْىُ التَّفْرِقَةُ بَيْنَ الْاليفَيْنِ
بدترین تلاش، تفرقه انداختن بین دو دوست است.
- اكْرَمُ الْحَسَبِ حُسْنُ الْخُلْقِ
گرامی‌ترین اصالت، خوش خُلقی است.
- الطَّلاقَةُ شيمَةُ الْحُرِّ
گشاده رویی ویژگی آزاد مرد می‌باشد.
- الْحِدَّةُ ضَرْبٌ مِنَ الْجُنُونِ، لِأَنَّ صاحِبَها يَنْدَمُ، فَإِنْ لَمْ يَنْدَمْ فَجُنُونُهُ، مُسْتَحْكَمٌ
تندخویی نوعی جنون است زیرا که فرد تندخو پشیمان می‌شود و اگر که نادم نگشت، جنونش استوار است.
- مَنْ لَمْ يُصْلِحْ اخْلاقَهُ كَثُرَتْ بَوائِقُهُ
آن‌که اخلاق خویش را اصلاح ننماید، گرفتاری‌های او فراوان گردد.
- خَيْرُ ما وَرَّثَ الْآباءُ الْأَبْناءَ الْأَدَبُ
بهترین ارث پدران برای بچه ها، ادب می‌باشد.
- اسْتَقْبِحْ مِنْ نَفْسِكَ ما تَسْتَقْبِحُ مِنْ غَيْرِكَ
آن‌چه که برای دیگران زشت می‌دانی برای خویشتن نیز زشت بدان.
- مِنْ أَفْحَشِ الْخِيانَةِ خِيانَةُ الْوَدائِعِ
بدترین نوع خیانت، خیانت کردن در امانت‌ها می‌باشد.
- مَنْ امَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ الْمُؤْمِنينَ
هر آن‌که امر به معروف نماید پشت اهل ایمان را مستحکم می‌سازد.
- رِفاهِيَّةُ الْعَيْشِ فِى الْامْنِ
آسایش و رفاه زندگی در امنیت می‌باشد.
- دِرْهَمُ الْفَقيرِ ازْكى عِنْدَ اللَّهِ مِنْ دينارِالْغَنىِّ
درهم فرد تهیدست در نزد خدای متعال، پاک‌تر از دینار شخص توانگر است.
منبع:
[1] برگرفته از کتاب هزار حدیث از امیر مومنان (ع)