گزیده ای از سخنان گهربار امام موسی کاظم (ع)

یا موسی بن جعفر الکاظم

او را به سبب فزونی در عبادت «عبد صالح» نامیده اند و به جهت فرو خوردن خشم، «کاظم». او ابو علی نیز خوانده می‌شود. حضرت موسی بن جعفر (ع)، پدر امام رضا (ع) و هفتمین امام از دوازده امام شیعه اثنی عشری را می‌گویم، کسی که در برابر سختی های زمانه خم به ابرو نیاورد و همچون اجداد طاهر و بزرگوارش بر آنها صبر نمود و بر خداوند متعال توکل کرد. در آستانه سالروز شهادت ایشان که امام ما و پدر ولی نعمتمان، امام رضا (ع) و کریمه اهل بیت حضرت معصومه (س) است تصمیم گرفتیم گزیده ای از سخنان گهربار ایشان را گردآوری نموده و برای بهره مندی شما درج نماییم. امام موسی کاظم (ع) فرزند امام جعفر صادق (ع) و بانو حمیده که کنیزی از اهالی مغرب یا اندلس بوده، می‌باشد که پس از شهادت پدر بزرگوارشان و زمانی که بیست سال داشتند به مقام امامت منصوب شدند و به مدت 35 سال و در دوران حکومت چهار تن از خلفای عباسی امامت و رهبری شیعیان را بر عهده داشتند.

از دوران کودکی و پیش از امامت ایشان اطلاعات زیادی در دست نیست و تنها به علم ایشان و مناظراتی که با برخی از اندیشمندان مشهور نظیر ابو حنیفه داشته است اشاره شده است. درباره دوران امامت نیز گفته شده که امام موسی کاظم (ع) تقیه می کردند و جهت گیری صریح و آشکاری از ایشان در منابع تاریخی ذکر نشده است اما در گفتگوها و مناظراتشان تلاش می نمودند که دیگران را متوجه سازند که خلافت خلفای عباسی نامشروع است.

امام موسی کاظم (ع) پس از سی و پنج سال امامت در تاریخ بیست و پنجم رجب سال 183 هجری قمری در زندانی در شهر بغداد و بر اثر مسمومیت به شهادت رسید. گفته شده که هارون الرشید زمانی که حضرت در زندان به سر می بردند (ایشان در دوران امامت چندین بار زندانی شدند) دستور داد تا ایشان را مسموم کنند.

امام موسی کاظم علیه السلام
امام موسی کاظم علیه السلام

البته درباره شهادت ایشان نظراتی دیگری نظیر شهادت در اثر پیچیده شدن در فرش و فشار دادن و شهادت به سبب ریختن سرب داغ در دهان مبارکشان گزارش شده است.

گزیده ای از سخنان امام موسی کاظم (ع)

  • أفْضَلُ العِبادَةِ بَعْدَ المَعْرِفَةِ‌ انْتِظارُ‌ الفَرَجِ [1].

برترین عبادت ها پس از معرفت پیدا کردن به خداوند متعال انتظار فرج است.

  • مَنْ سَرَّ مُؤْمِناً فَبِاللهِ بَدَأ وَ بِالنَّبِيِّ ثَنّی وَ بِنا ثَلَّثَ [2].

هر کس که شخص مومنی را شاد گرداند، نخست خداوند را مسرور نموده، دوم نبی الله (ص) و سوم ما را.

  • ما فِي الْميزانِ شَيْيءٌ أثْقَلُ مِنَ الصَّلاةِ عَلي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمّد [3].

در ترازوی عمل چیزی سنگین تر از صلوات بر محمد و آل محمد نیست.

  • وَجَدْتُ عِلْمَ النّاسِ في أرْبَع: أَوَّلُها أنْ تَعْرِفَ رَبَّكَ، وَ الثّانِيَةُ أنْ تَعْرِفَ ما صَنَعَ بِكَ، وَ الثّالِثَةُ أنْ تَعْرِفَ ما أرادَ مِنْكَ، وَ الرّبِعَةُ أنْ تَعْرِفَ ما يُخْرِجُكَ عَنْ دينِكَ [4].

جملگی علم مردم را در چهار چیز یافتم: اولین آن ها این است که پروردگار خویش را بشناسی و نسبت به او معرفت پیدا کنی، دوم این که بدانی برای وجود تو و همچنین بقا و زندگانی تو چه کارهایی انجام شده است، سوم این که بفهمی برای چه خلق شده ای و مقصود چیست و چهارم اینکه به آن چه که باعث می شوند از دین، باورها و اعتقادات خویش منحرف گردی معرفت یابی.

  • رَجَبٌ شَهرٌ عَظِیمٌ یُضاعِفُ اللهُ فیهِ الحَسَناتِ و یَمْحُو فیهِ السَّیِّئاتِ [5].

رجب ماه بزرگ و پر عظمتی است، خداوند در آن پاداش و جزای نیکی ها را مضاعف نموده و بدی ها و گناهان را پاک می سازد.

  • مَنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ واعِظٌ تَمَكَّنَ مِنْهُ عَدُوُّهُ ـ يعني الشّيطان [6].

هر که عقل و تدبیر خویش را به کار نگیرد، دشمنش (یعنی شیطان) به آسانی او را فریب می دهد و منحرف می گردد.

  • ما قُسِّمَ بَيْنَ الْعِبادِ أفْضَلُ مِنَ الْعَقْلِ، نَوْمُ الْعاقِلِ أفْضَلُ مِنْ سَهَرِالْجاهِلِ [7].

چیزی برتر از عقل در میان بندگان تقسیم و توزیع نگشته است تا آن جا که خواب عاقل برتر از شب زنده داری شخص جاهل است.

  • اِيّاكَ وَ الْمِزاحَ، فَاِنَّهُ يَذْهَبُ بِنُورِ ايمانِكَ، وَ يَسْتَخِفُّ مُرُوَّتَكَ [8].

از شوخی و مزاح بی جا حذر کن زیرا نور ایمان تو را از بین می برد و مروت و جوانمردی ات را سبک می گرداند.

  • الإيمانُ فَوْقَ الاْسْلامِ بِدَرَجَة، وَالتَّقْوي فَوْقَ الإيمانِ بِدَرَجَة، وَ الْيَقينُ فَوْقَ التَّقْوي بِدَرَجَة، وَ ما قُسِّمَ فِي النّاسِ شَيْيءٌ أقَلُّ مِنَ الْيَقينِ [9].

ایمان یک درجه از اسلام بالاتر است، تقوا یک درجه از ایمان بالاتر و یقین یک درجه بالاتر از تقوا قرار دارد و درجه ای کم تر از یقین در میان مردم ثمر بخش نخواهد بود.

  • الحَمّامُ – يَومٌ و يَومٌ لا – يُكثِرُ اللَّحمَ و إدمانُهُ في كُلِّ يَومٍ يُذيبُ شَحمَ الكُليَتَينِ [10].

یک روز در میان حمام نمودن بر گوشت بدن خواهد افزود (باعث چاقی می گردد) و هر روز حمام نمودن چربی کلیه ها را آب می کند (باعث لاغری می شود).

  • لَيْسَ مِنْ دَواء إلاّ وَ هُوَ يُهَيِّجُ داءً، وَ لَيْسَ شَيْءٌ فِي الْبَدَنِ أنْفَعَ مِنْ إمْسَاكِ الْيَدِ إلاّ عَمّا يَحْتاجُ إلَيْهِ [11].

هیچ دارویی نیست جز آن که در اثر عوارض جانبی آن دردی دیگر تحریک گردد و هیچ درمانی سودمند تر از امساک نیست جز در حال نیاز و ضرورت.

  • اللَّحْمُ يُنْبِتُ اللَّحْمَ، وَالسَّمَكُ يُذيبُ الْجَسَدَ [12].

خوردن گوشت سبب چاقی و روییدن گوشت در بدن می شود اما خوردن ماهی گوشت بدن را آب می کند (سبب لاغری می شود).

 

حرم امام موسی کاظم علیه السلام در کاظمین
حرم امام موسی کاظم علیه السلام در کاظمین
  • تَفَقَّهُوا في دينَ اللهِ، فَاِنَّ الْفِقْهَ مِفْتاحُ الْبَصيرَةِ، وَ تَمامُ الْعِبادَةِ، وَ السَّبَبُ اِلَي الْمَنازِلِ الرَفيعَةِ وَ الرُّتَبِ الْجَليلَةِ فِي الدّينِ وَ الدّنيا [13].

در دین تفقه کنید (مسائل اعتقادی و عملی دین را بیاموزید) زیرا آشنایی با احکام و معرفت و شناخت پیدا کردن نسبت به دستورات الهی، کلید بینش و بصیرت است و سبب تمامیت کمال عبادت ها و اعمال می شود و راه به سمت مقامات و منازل رفیع دین و دنیا است.

  • عَوتُكَ للضَّعيفِ مِنْ افضَلِ الصَّدَقَةِ [14].

یاری به انسان ناتوان، از برترین صدقات می باشد.

  • اِذا ماتَ الْمُؤْمِنُ بَكَتْ عَلَيْهِ الْمَلائِكَةُ وَ بُقاعُ الاَْرضِ [15].

اگر که فرد مومنی از دنیا برود بر او فرشتگان و بقعه های روی زمین (بخش های ممتاز زمین) گریه می‌کنند.

  • مَنْ صَدَقَ لِسانُهُ زَكى عَمَلُهُ، وَ مَنْ حَسُنَتْ نیَّتُهُ زیدَ فى رِزْقِهِ، وَ مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِإخْوانِهِ وَ أهْلِهِ مُدَّ فى عُمْرِهِ [16].

هر کس که زبانش راست گوید عملش پاکیزه گردد، و هر کس که نیتش نیک شد، رزق و روزی اش فزونی خواهد یافت و هر کس که به دوستان و خویشاوندان خود احسان نماید، عمرش طولانی می گردد.

  • انّ اللهَ لَمْ يَرفعِ المُتَواضِعين بقَدْرِ تواضُعِهِم، ولكن رَفَعَهم بقدرِ عظمتِهِ و مجدِهِ [17].

همانا خداوند متعال افراد فروتن و متواضع را به مقدار فروتنی‌شان بالا نمیبرد، بلکه او به مقدار عظمت و مجد خویش جایگاهشان را رفیع می‌گرداند.

  • ما بَعَثَ اللهُ اَنبيائَهُ وَ رُسُلَهُ اِلي عِبادِهِ اِلاّ لِيَعقِلوا عَنِ الله [18].

خداوند انبیا و رُسُل خویش را برای بندگان مبعوث نکرد جز اینکه آنان درباره خداوند متعال تفکر نمایند.

یا موسی بن جعفر الکاظم
یا موسی بن جعفر الکاظم

منابع:

[1] تحف العقول، ص 403

[2] مستدرک الوسائل، جلد 12، صفحه 399

[3] الکافی، ج 2، ص 494

[4] الكافي، جلد 1، صفحه 50، حدیث 11

[5] ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 53

[6] نزهة الناظر و تنبیه الخواطر، ص 124، ح 15

[7] تحف العقول، ص 213

[8] وسائل الشیعه، ج 12، ص 118، ح 15812

[9] بحار الانوار، ج 67، ص 136، ح 2

[10] الکافی، ج 6، ص 496

[11] الکافی، ج 8، ص 273، ح 409

[12] وسائل الشیعه، ج 25، ص 78، ح 21240

[13] تحف العقول، ص 302

[14] تحف العقول، ص 485

[15] الکافی، ج 1، ص 38

[16] تحف العقول، ص 388

[17] تحف العقول، ص 399

[18] الکافی، ج 1، ص 64

موسسه فرهنگی قرآنی معراج النبی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *