شرح و تفسیر دعای چهارم صحیفه سجادیه

دعای چهارم صحیفه سجادیه

در این مطلب به شرح و تفسیر دعای چهارم صحیفه سجادیه امام سجاد (ع) که پر از مضامین عرفانی و آموزه های اخلاقی و رفتاری است خواهیم پرداخت.

بخش اول دعای چهارم صحیفه سجادیه

اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ مِنْ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالْغَيْبِ عِنْدَ مُعَارَضَةِ الْمُعَانِدِينَ لَهُمْ بِالتَّكْذِيبِ وَ الِاشْتِيَاقِ إِلَى الْمُرْسَلِينَ بِحَقَائِقِ الْإِيمَانِ فِي كُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِيهِ رَسُولًا وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِيلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَى، وَ قَادَةِ أَهْلِ التُّقَى، عَلَى جَمِيعِهِمُ السَّلَامُ، فَاذْكُرْهُمْ مِنْكَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ.

بار الها، به آمرزش و رضوان (خشنودی) خود، آن گروه از اهل زمین را ياد كن كه پيرو پيامبران بودند و ناديده به رسالتشان گواهى دادند، در زمانی كه معاندین و دشمنان به دروغشان نسبت مى‌دادند. آنان در هر دوره از عهد آدم تا زمان محمد (ص)، که رسولانی مبعوث داشتى و راهنمايانى مبعوث گردانیدی كه امامان هدايت بودند و رهبران اهل تقوا، بر تمام آنان سلام و درود باد، به پرتو حقايق ايمان شوق يارى و مدد انبیاء داشتند.

دعای چهارم صحیفه سجادیه
دعای چهارم صحیفه سجادیه
  • شرح بخش اول

در بخش اول این دعا نکاتی جالب و شنیدنی وجود دارد: اول اینکه ایمان در تصمیم هایی که به طور قاطع گرفته می شوند، مبدئیت دارد و آغازگر است، پس می توان این‌گونه بیان کرد که ایمان بزرگ ترین و عظیم ترین نیرو و توانی است که می تواند فطرت درست و راستین آدمی را از پرده های حجاب و زر و زیورهای گوناگون بیرون کشیده و از آن بهره برده و به کار گیرد، به گونه ای که موانعی که در سر راه قرار دارند را نادیده گرفته و هیچ یک از آن ها یارای مقابله با آن را نداشته باشند و تا آخرین لحظه زندگی به دفاع از عقاید و باورهای خود بپردازد و وجود موانع و مزاحمت های بسیار نه تنها آن را ناامید نمی‌گرداند بلکه سبب می شود که او با شوق و شور بسیار برای برطرف کردن آن ها تلاش و کوشش نماید.

دومین نکته این است که اگر ایمان به طور کامل در دل و جان آدمی رسوخ کند و تنها گفته زبانی نباشد شخصیتی خاص و منحصر به فرد به شخص با ایمان خواهد بخشید به طوری که عیب جویی آدم های بدخواه و تکذیب دیگر انسان ها در او اثر نداشته و مانعی برای او نخواهند بود.

و نکته سومی که از این فراز استنباط می گردد این است که ایمان، شناخت و نگرشی است که تنها از چشم دل بر می آید و با چشم ظاهر بین دنیایی نمی توان آن را مشاهده نمود (به طور مثال افراد بسیاری در طول تاریخ در کنار پیغمبران حضور داشتند و با آنان چشم در چشم می شدند اما از اصل و واقعیت ایمان بهره و نصیبی نبرده اند). بنابراین با تدبر در آیات و همچنین روایات موجود می توان گفت افرادی که با ایمان هستند و حقیقت آن بر دلشان نشسته است دارای مراتب علم الیقین، عین الیقین و حق الیقین می باشند. علم قطعی داشتن به وجود یک چیز را علم الیقین، رسیدن به مرتبه شهود را عین الیقین و رسیدن به متن واقع و جدایی از استدلال، عبارت و الفاظ را حق الیقین گویند.

در سوره تکاثر و همچنین واقعه به این سه مرتبه اشاره شده است.

بخش دوم دعای چهارم صحیفه سجادیه

اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِينَ أَحْسَنُوا الصَّحَابَةَ وَ الَّذِينَ أَبْلَوُا الْبَلَاءَ الْحَسَنَ فِي نَصْرِهِ، وَ كَانَفُوهُ، وَ أَسْرَعُوا إِلَى وِفَادَتِهِ، وَ سَابَقُوا إِلَى دَعْوَتِهِ، وَ اسْتَجَابُوا لَهُ حَيْثُ أَسْمَعَهُمْ حُجَّةَ رِسَالَاتِهِ. وَ فَارَقُوا الْأَزْوَاجَ وَ الْأَوْلَادَ فِي إِظْهَارِ كَلِمَتِهِ، وَ قَاتَلُوا الْآبَاءَ وَ الْأَبْنَاءَ فِي تَثْبِيتِ نُبُوَّتِهِ، وَ انْتَصَرُوا بِهِ.

بارالها بر یاران و اصحاب محمد(ص) (سلام و درود فرست)، به ویژه آنان که به بهترین شکل یار و همراهش بوده اند و در یاری رساندن به او تلاش کردند و به او کمک کردند و در آزمایش های سخت به بهترین صورت موفق شدند، و در پذیرفتن دعوتش از هم سبقت گرفتند و چون رسول خدا (ص) دلایل روشن و آشکار پیامبری و رسالتش را بر ایشان گفت اجابت کردند و پذیرا شدند، آن زمان که برای آشکار نمودن رسالت و دعوت او، از همسر و فرزندان خود دل بریدند و با پدران و فرزندان خود نبرد کردند تا پایه های نبوتش را محکم کنند و در نهایت به برکت وجود او پیروز گردند.

  • شرح بخش دوم

اصحاب و یاران رسول خدا (ص) آن زمان که با بیعت نمودن با او راه ایمان را پیدا کردند، بی مهری و طرد شدن توسط نزدیکان خود را به جان خریدند و رشته خویشاوندی و فامیلی آن ها از هم گسیخته شد. آنان برای رضایت پروردگارشان تمام آنچه که به آن تعلق خاطر داشته اند را ترک نموده و از هیچ عمل و تبلیغی برای فراگیر کردن دعوت حضرت حق فروگذار نکردند.

آنان از ترک شهر و دیار خود و پناهنده شدن در سرزمینی دیگر و رها کردن زندگی خوب خود و تن دادن به سختی ها و تحمل ظلم و ستم هایی که بر آن ها روا می شود، برای پیشبرد اهداف والا ترس و واهمه ای نداشتند و تمام آن ها را متحمل می شدند بدون اینکه خسته و دلسرد شوند.

در این بخش از دعا نیز همانند بخش اول نکات جالب و بسیار خوبی وجود دارد که به بیان آن ها خواهیم پرداخت.

اولین نکته مسئله آزمایش الهی است که در آیاتی همچون آیه 155 سوره بقره به آن اشاره شده است. البته دانستن این موضوع که انتخاب بهتر معیار سنجش سلامت روح آدمی نیست بلکه چیزی که بر صحت و همچنین استقامت روحی دلالت دارد، آزمایش و آزمون الهی است که در موارد مختلف دامن گیر آدمی شده و انسان باید به وظیفه خود عمل نماید.

دومین نکته درباره یاران حضرت است، آنان اشخاصی سست عنصر نبوده اند و در برابر هر ادعایی سر تعظیم فرود نمی آوردند، آن ها تنها زمانی تسلیم می شدند که حجت، برهان و دلیلی وجود داشته باشد و به همین سبب فرمود: قبول آن ها پس از شنیدن دلیل و استدلال است و در پذیرش حجت با دقت کامل عمل می کردند و تا دلیل بر ایشان ملموس نمی‌بود، تسلیم نمی گشتند.

همچنین آنان در حفظ نمودن آنچه که با احتیاط کامل بدست آورده بودند، از خود پایداری و استقامت بالایی نشان می دادند که همین خصلتشان مایه درس و عبرتی برای آیندگان شد. آن ها در برابر اتفاقات سخت و دشوار نظیر دوری از خانواده، جنگ با فرزند یا پدران، طرد شدن از میان قوم، رها نمودن مال و سرمایه و ابتلا به فقر ایستادگی می کردند و خم به ابرو نمی آوردند (عمار، یاسر، بلال، خباب بن ارت، ابی ذر، تنها برخی از این یاران بودند که با خواندن سرگذشت آن ها می توان به از جان گذشتگی آنان پی برد).

حضرت محمد (ص) پیامبر خاتم
حضرت محمد (ص) پیامبر خاتم

ولی باید فهمید و متوجه شد که منشأ همه ی این صبرها محبت ها، مودت ها و دوستی هایی است که پروردگار دو عالم در آیه هایی همچون 92 سوره آل عمران، 8 دهر، 165 بقره و 54 مائده به آن ها اشاره نموده است.

در واقع اگر که شخصی متوجه شد هر اتفاق کوچک و بزرگی تنها در ید اراده خداست، قهرا جز توسل به پروردگار راه دیگری را نمی جوید و محبتش جز به خدا که تاثیرگذار اصلی و حقیقی است به هیچ چیز دیگری تعلق نخواهد گرفت و هیچ گاه به غیر او (ارباب بی مروت دنیا) رو نخواهد آورد مگر با این توهم نادرست و غلط که می توان از غیر خدا نیز کمک و مددی خواست.

منبع: سایت موسسه معراج النبی

 

  • تلاوت ترتیل آیه 92 سوره آل عمران – شحات محمد انور

لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ۚ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ

هرگز به (حقیقت) نیکوکاری نمی‌رسید مگر اینکه از آنچه دوست می‌دارید، (در راه خدا) انفاق کنید؛ و آنچه انفاق می‌کنید، خداوند از آن آگاه است.

دانلود

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *