در ادامه سلسله مطالب شرح دعای عهد که مشروحی از فرازهای ابتدایی آن بیان گردید. شرح فرازهای دیگری از این دعای زیبا برای شما به نگارش در خواهد آمد. دعای عهد از دعاهای منتسب به امام صادق علیه السلام است. در این دعا تجدید بیعتی با امام زمان (عج) انجام میگیرد. تاکید شده که در دوران غیبت این دعا روزانه قرائت گردد.
شرح فرازهایی از دعای عهد
اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلاَنَا الْإِمَامَ الْهَادِيَ الْمَهْدِيَّ الْقَائِمَ بِأَمْرِكَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ الطَّاهِرِينَ
پروردگارا برسان تو بر مولایمان امام زمان که هدایتگر امت است و مهدی آل محمد که قیام کننده به امر تو میباشد، که درود خداوند بر او و پدران پاکش باد.
شرح فراز
مفعول واژه «بلغ» چیزی است که در ادامه خواهد آمد که میتواند «زِنَهَ عرشِ الله» یا «من الصلوة» باشد.
و کلمه «مولانا» به کار رفته صاحب اختیار بودن امام در امور دین و دنیا را نشان میدهد و واضح است که امام زمان ارواحنا له الفداء صاحبی است تام الاختیار از سوی خدای متعال، رسول او و ائمه علیهم السلام است.
کلمه «امام» نیز در معنی مقتدا، رهبر، اطاعت شونده و واجب الاطاعه است که تمامی اینها در حضرت مهدی (عج) موجود هستند. البته هدایت آفریدهها را نیز میفرماید. به این معنا که مسیر بندگی، معصیت، معرفت و طریق نجان و هلاکت را به مردم نشان میدهد، تا آنان بتوانند بین خیر و شر را تمیز دهند. خود حضرت نیز راهنما شده توسط خداوند است. به این معنی که بدون آنکه معلمی به ایشان یاد بدهد از سوی خداوند متعال و با واسطه رسول اکرم (ص) و امامان معصوم علیهم السلام علوم مختلف به ایشان افاضه میشد.
و معنای قیام ایشان به فرمان خداوند آن است که امر و دستور الهی را ایشان به مردم میرساند.
همچنین مقصود از امر مطلقا امر تکوینی و تکلیفی است.
و اما مفهوم درود بر امام و پدران پاک ایشان آن است که رحمت نامتناهی الله تعالی بر آنها فزون شود و این امر به چند چیز تحقق مییابد. این موارد عبارتند از: تقرب بیشتر به خداوند، ازدیاد علم و کمال و بالا رفتن جایگاه ایشان در سرای آخرت.
در واقع درست است که خدای متعال خود جایگاه بی نهایت را به آنها از روز اول اعطا کرده است اما تحقق و بروز هر یک از مراتب در عالم کثرت مستتبع تحقق و بروز مرتبه بالاتر آن است در عالم مذذکور.
پس در این صورت درود فرستادن بی معنا نخواهد بود. این فزونی بی انتها است چرا که در بالای هر مرتبهای مرتبه دیگری است و ناممکن نیست. پس درخواست آن از خداوند بسیار به جا است.
ذکر صلوات در این فراز از دعای عهد در حالی که مفعول «بلغ» هم صلوات به اندازه وزن عرش و سایر مواردی است که در فرازهای بعدی میآید، است، برای تعجیل در امر صلوات است متصل به اسم قائم (عج). چرا که نام قائم را زیادتی ویژگی است به امام زمان (عج) و بدان سبب است که تعظیم آن حضرت در زمان شنیدن این اسم یا لقب نسبت به شنیدن دیگر اسامی و القاب لازمتر است. همچنین برخاستن در زمان شنیدن این نام یا دیگر اسامی خاص مطلوب است.
در این باره که چرا این اسم نامی ویژه در نظر گرفته شده است میتوان به دلایلی اشاره کرد:
- اول اینکه اسم قائم به حیات امام اشاره دارد. پس ویژه حضرت است و برای دیگر ائمه استفاده نمیشود.
- دوم آن است که مقصود از این نام، قیام حضرت مهدی (عج) است به امری است که پدران پاک ایشان به آن امر قیام ننمودهاند و تکلیف ویژه برای حضرت است.
- همچنین میتوان بیان کرد که امور و تکالیفی از جانب خدای متعال وجود دارد که دیگر معصومین به سبب تقیه و عدم وجود قدرت ظاهره، قادر نبودهاند آنها را انجام دهند. این تکالیف به دست امام عصر انجام میشوند
- علاوه بر اینها باید گفت: اصل امر، دستور الهی بر اساس اقتضاء زمان و مصلحت مردم است. به همین دلیل چون مصلحت مردم در دوران گذشته همواره در تغییر و تبدیل بوده است، شرایعی که از سوی انبیاء بیان میشد تغییر مییافت که همان نسخ میتواند باشد. به همین دلیل و بر اساس سنت امتهای پیشین دور نیست که در این امت نیز مصالح تغییر یابند و مطابق آنها امام شریعت و امری دیگر آورد اگر چه آن نسخ نیست و همان شریعت رسول خدا (ص) که امام میآورد[1].
منبع:
[1] برای شرح بیشتر این فراز میتوانید به سایت موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت علیهم السلام مراجعه فرمایید.