در این مطلب تفسیری از دیگر آیات سوره مطففین به نگارش در آمده است. سوره مطففین هشتاد و سومین سوره قرآن بر اساس ترتیب کنونی و هشتاد و ششمین سوره‌ای است که بر رسول خدا (ص) نازل شده است. این سوره متشکل از 36 آیه است و مکی می‌باشد. خداوند در این سوره به زیبایی هر چه تمام‌تر تاثیری که عدم اعتقاد به روز جزاء در نادیده گرفتن حقوق مادی و معنوی دیگر انسان‌ها دارد را به تصویر کشیده است.
آیاتی از سوره مطففین
وَمَا أَدْرَ‌اكَ مَا عِلِّيُّونَ ﴿١٩﴾ كِتَابٌ مَّرْ‌قُومٌ ﴿٢٠﴾ يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّ‌بُونَ ﴿٢١﴾ إِنَّ الْأَبْرَ‌ارَ لَفِي نَعِيمٍ ﴿٢٢﴾ عَلَى الْأَرَ‌ائِكِ يَنظُرُ‌ونَ ﴿٢٣﴾
تفسیر آیات
پس از آن‌که خدای متعال در آیه هجدهم[1] درباره نامه عمل نیکان و جایگاه آن که علیین است، سخن به میان می‌آورد، در ادامه و آیه نوزدهم می‌فرماید: و تو چه می‌دانی علیین چیست؟
این آیه در حقیقت برای بیان اهمیت و عظمت علیین است و اشاره به آن دارد که جایگاه و مقام علیین برتر از خیال، وهم و گمان است که هیچ انسانی حتی پیامبر اکرم (ص) قادر به درک ابعاد بزرگی و عظمت آن نیست.
سپس توضیحی بیش‌تر ارائه می‌شود. خداوند عز و جل در آیه 20 می‌افزاید: علیین نامه و کتابی است رقم زده شده (مرقوم). البته این معنا بر اساس تفسیری است که در آن علیین، کتاب و دیوانی کلی برای نامه اعمال نیکان معرفی گردیده است. اما بنا بر تفسیری دیگر معنای آیه این می‌شود: این سرنوشت حتمی است که خدای متعال درباره آنان رقم زده تا مقام آنان برترین درجات بهشت باشد. پس «کتاب مرقوم» تفسیری می‌باشد بر «کتاب الابرار» نه بر واژه «علیین».
خداوند در ادامه می‌فرماید: این کتاب، کتابی می‌باشد که مقربان درگاه الهی آن را می‌بینند یا بر آن شهادت می‌دهند.
برخی از مفسران واژه «مقربون» در آیه 21 را در معنای ملائکه مقرب الهی دانسته و تفسیر کرده‌اند. ملائکی که بر نامه عمل یا سرنوشت حتمی نیاکان نظارت دارند.
اما آیه‌های بعدی سوره مطففین به خوبی نشان دهنده‌ی این موضوع هستند که این واژه به گروهی اشاره دارد که برگزیده و خاص بوده و از مقامی والا برخوردار می‌باشند و گواه و شاهدی بر نامه عمل دیگر نیاکان هستند؛ همانطور که در آیات دهم و یازدهم سوره واقعه پس از اشاره به دو گروه «اصحاب المیمنه» و «اصحاب المشئمه» آمده است: و پیشگامان پیشگام مقربان درگاه خداوند هستند.
در آیه 89 سوره مبارکه نحل نیز خداوند فرموده است: و به یاد آورید آن روزی را که از هر امتی شاهدی از خود آنان بر آن‌ها مبعوث می‌گردانیم و تو را گواه و شهید آنان قرار می‌دهیم.
در ادامه قسمتی از اجرهای عظیم نیکان شرح داده می‌شوند. در آیه 22 آمده است: همانا ابرار در بین انواع نعمت متنعم هستند.
مفهوم اصلی «نعیم» که به بیان راغب در معنای نعمت فراوان است به اضافه بیان نمودن آن به شکل نکرده که در این‌جا علتی بر عظمت و اهمیت است، نشان‌دهنده این است که آنان از نعمات و برکاتی برخوردار می‌باشند که نمی‌شود آن‌ها را وصف نمود و این خود تعبیری جامع است برای اشاره نمودن به تمامی موهبت‌های مادی و معنوی بهشت.
سپس برخی از آن‌ها شرح داده می‌شوند: آنان بر تخت‌های زیبایی بهشتی تکیه کرده‌اند.
واژه «ارائک» جمع کلمه «اریکه» است و در معنای تخت‌های زیبای سلطنتی است و یا تخت‌هایی که آراسته شده‌اند (دارای زینت هستند و در حجله‌گاه‌ها قرار می‌دهند) و در این آیه به تخت‌های بسیار زیبای بهشتی که نیکان بر آن‌ها تکیه زده‌اند اشاره دارد.
برخی بر این باورند که اصالتا این واژه پارسی است و از «ارگ» که در معنای کاخ سلطنتی است گرفته شده است.
بعضی نیز واژه «ارائک» را مفرد و گرفته شده از کلمه پارسی «اراک» یا «ارایک» گفته‌اند که در معنای تخت پادشاهی است و در معنای پایتخت یا استانی که پایتخت در آن وجود دارند دانسته‌اند و کلمه عراق را معرب شده اراک می‌دانند.
این در حالی است که اندیشمندان لغت عرب ریشه کلمه را عربی گفته و بر این باورند که از کلمه «اراک» که نام یک درخت معروف است و سایبان و تخت با چوب آن می‌ساختند گرفته شده است.
اما آن‌چه روشن است، این است که واژه «ارائک» در معنای تخت‌های زیبا و تزئین شده است که اهل نعمت و قدرت از آن‌ها بهره می‌برند.
در این آیه از تعبیر «ینظرون» به شکلی سر بسته استفاده می‌شود و خداوند نمی‌فرماید به چه نگاه می‌کنند؟ تا مفهوم وسیع‌تری داشته باشد. این افراد به لطف خدای متعال نگاه می‌کنند؛ به زیبایی بی مثالش، به نعمت‌های بهشتی متنوع و به قشنگی‌های خیره‌کننده‌ای که در بهشت وجود دارند می‌نگرند زیرا که یکی از مهم‌ترین لذات انسانی، لذت نگاه کردن است.
منبع:
[1] تفسیر آن در مطلب «تفسیر سوره مطففین-بخش پنجم» آمده است. تفسیر آیات براساس تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی نگاشته شده است.
- تلاوت ترتيل «سوره مطففین» با صدای استاد محمد جبرئیل