داشتن فرزند سالم، صالح و شایسته آرزوی هر پدر و مادری است. اما این آرزو میسر نمیشود مگر آنکه در پرورش فرزند به سه رکن خانواده شایسته، رعایت حقوق کودک و وظیفه شناسی کودک توجه کرد. به این معنا که در ساماندهی خانواده شایسته، نقش وراثت در خوشبختی فرزند، تاثیر غذای پدر مادر بر فرزند، نحوه انعقاد نطفه، اموری چون اذان و اقامه خواندن در گوش فرزندان، انتخاب نام نیکو، تعلیم و تربیت کودک و مواردی از این قبیل بر اساس آنچه بزرگان دین به شکل تفسیر، حدیث و روایت گفتهاند، عمل نمود. بدون شک آنچه معصومین علیهم السلام بیان فرمودهاند تماما از کلام الهی است و اهتمام ورزیدن و عمل به آنها میتواند تاثیر شگرفی در برآورده شدن این هدف داشته باشد. از این رو در این مقاله از سایت معراج النبی قصد داریم به نگارش احادیثی که در ارتباط با تاثیر غذای پدر و مادر بر فرزند ذکر شدهاند، بپردازیم[1].

خوراک حرام پدر و مادر و تاثیر آن بر نوزاد
- رسول خدا (ص)
يَابنَ مَسعودٍ : لا تَأكُلِ الحَرامَ، و لا تَلبَسِ الحَرامَ، و لا تَأخُذ مِنَ الحَرامِ، و لا تَعصِ اللّه َ ؛ لِأَنَّ اللّه َ تَعالى يَقولُ لاِءِبليسَ : «وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُم بِصَوْتِكَ وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِم بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ وَ شَارِكْهُمْ فِى الْأَمْوَ لِ وَ الْأَوْلَـدِ وَعِدْهُمْ وَ مَايَعِدُهُمُ الشَّيْطَـنُ إِلاَّغُرُورًا[2].
ای پسر مسعود! مال حرام مخور و لباس حرام به تن مکن و از آنچه حرام است نبر و معصیت خدا را نکن (از دستورات خداوند سر پیچی مکن). همانا خداوند متعال به ابلیس میگوید: و با بانگ خویش هر آنکس را که میتوانی، از جای خود بَر کن و با سوارهها و پیادههای خود بر آنها بتاز و در اموال و فرزندانشان شریک شو و به آنها وعده ده، و شیطان جز فریب و نیرنگ به آنان وعده نمیدهد.
- امام باقر (ع)
تفسير العيّاشي عن محمّد بن مسلم عن الإمام الباقر عليه السلام ، قال : سَأَلتُهُ عَن شِركِ الشَّيطانِ ؛ قَولِهِ : «وَ شَارِكْهُمْ فِى الْأَمْوَ لِ وَ الْأَوْلَـدِ»، قالَ : ما كانَ مِن مالٍ حَرامٍ فَهُوَ شَريكُ الشَّيطانِ . قالَ : و يَكونُ مَعَ الرَّجُلِ حَتّى يُجامِعَ ، فَيَكونَ مِن نُطفَتِهِ وَنُطفَةِ الرَّجُل إذا كانَ حَراما[3]
تفسیر عیاشی به روایت از محمد بن مسلم از امام باقر (ع) نقل میکند: در ارتباط با شریک شدن شیطان سوال نمودم. یعنی از سخن خداوند که میفرماید: و در اموال و اولادشان شریک شو، سوال کردم. حضرت فرمود: آنچه از مال حرام به وجود بیایید شریک شیطان است. گاه شیان به همراه مرد است تا آنکه آمیزش کند. پس اگر که مالش حرام باشد، فرزند از نطفه شیطان و مرد خواهد بود.
- امام صادق (ع)
كَسبُ الحَرام يَبينُ فِي الذُّرِيَّةِ[4]
تاثیر درآمد حرام در نسل ظاهر میگردد.

تاثیر غذای پدر بر فرزند
- امام صادق (ع)
مَن أكَلَ سَفَرجَلَةً عَلَى الرِّيقِ طابَ ماؤُهُ، و حَسُنَ وَلَدُهُ[5]
هر آنکه ناشتا به بخورد، نطفه او پاکیزه شده و فرزندش نیکو میشود.
طبّ الأئمّة عن بكير بن محمّد : كُنتُ عِندَ أبي عَبدِ اللّه ِ الصّادِقِ عليه السلامفَقالَ لَهُ رَجُلٌ : يَابنَ رَسولِ اللّه ِ، يولَدُ الوَلَدُ فَيَكونُ فِيهِ البَلَهُ و الضَّعفُ؟ فَقالَ : ما يَمنَعُكَ مِنَ السَّويقِ؟ [ السَّوِيقُ : ما يُتَّخَذْ من الحنطة و الشعير (لسان العرب : ج 10 ص 170 «سوق»).] اِشرَبهُ وَمُر أهلَكَ بِهِ ؛ فَإِنَّهُ يُنبِتُ اللَّحمَ، ويَشُدُّ العَظمَ، ولا يولَدُ لَكُم إلاَّ القَوِيُ[6].
طب ائمه (ع) به روایت از بُکیر بن محمد: در نزد امام صادق (ع) بودم که شخصی به ایشان گفت: ای پسر رسول خدا (ص) گاهی فرزندی به دنیا میآید اما کم خرد و ناتوان است. حضرت فرمود: چه چیزی تو را از سویق منع کرده است؟ خودت بخور و همسر خود را نیز به خوردن آن وادار کن. زیرا سویق گوشت را رویانده و استخوان را محکم میکند و جز فرزندی قوی برایتان زاده نمیشود.
- امام کاظم (ع)
مَن أكَلَ البَيضَ و البَصَلَ وَ الزَّيتَ زادَ في جُماعِهِ، ومَن أكَلَ اللّحمَ بِالبَيضِ كَبُرَ عَظمُ وَلَدِهِ[7]
هر آنکه تخم مرغ، پیاز و زیتون خورد، بر توان آمیزشش اضافه شود و هر که گوشت را با تخم مرغ بخورد، استخوان فرزند او درشت میگردد.
غذای زن باردار و تاثیر آن بر جنین
- پیامبر اکرم (ص)
أطعِمُوا المَرأةَ فِي شَهرِها الَّذي تَلِدُ فيهِ التَّمرَ ؛ فَإنَّ وَلَدَها يَكونُ حَليما نَقِيّا[8]
به زن در ماهی که زایمان میکند خرما دهید، چرا که فرزندش صبور و پاک میشود.

ما مِن امرَأَةٍ حامِلَةٍ أكَلَت البِطِّيخَ بِالجُبنِ إلاّ يَكونُ مَولودُها حَسَنَ الوَجهِ و الخُلُقِ[9].
هیچ زن بارداری نیست که خربزه را با پنیر بخورد جز اینکه نوزاد او خوش چهره و خوش خو شود.
- امام رضا (ع)
أطعِمُوا حَبالاكُم ذَكَرَ اللُّبان، فَإِن يَكُ في بَطنِها غُلامٌ خَرَجَ ذَكِيَ القَلبِ ، عَالِما، شُجاعا، و إن تَكُ جارِيَةً حَسُنَ خَلقُها و خُلُقُها، و عَظُمَت عَجيزَتُها، و حَظِيَت عِندَ زَوجِه[10]
به زنان باردار خود کندر نر بدهید اگر که در شکم آنان پسر باشد، هوشمند، دانا و شجاع میگردد و اگر که دختر باشد خوشرو و خوش خو خواهد شد و سرین او بزرگ شده و محبوب شوهر میگردد.
موثر بودن غذای زائو بر نوزاد
- امام علی (ع)
قالَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : لِيَكُن أوَّلُ ما تَأكُلُ النُّفَسَاءُ الرُّطَبَ ؛ فَإنَّ اللّه َ تَعالى قالَ لِمَريَمَ : «وَ هُزِّى إِلَيْكِ بِجِذْع النَّخْلَة تُسَـقِطْ عَلَيْكِ رُطَبًا جَنِيًّا » . حديث قيلَ : يا رَسولَ اللّه ِ، فإن لَم يَكُن أوانُ الرُّطَبِ؟ قالَ : سَبعُ تَمراتٍ مِن تَمرِ المَدينَةِ، فإن لَم يَكُن فَسَبعُ تَمراتٍ مِن تَمرِ أمصارِكُم ؛ فَإِنَّ اللّه َ عز و جليَقولُ : و عِزَّتي و جَلالِي و عَظَمَتي وَ ارتِفاعِ مَكاني لا تَأكُلُ نُفَساءُ يَومَ تَلِدُ الرُّطَبَ فَيَكونُ غُلاما إلاّ كانَ حَليما، و إن كانت جارِيَةً كانَت حَليمَةً.[11]
امام علی علیه السلام میفرماید که پیامبر خدا (ص) فرمودند: رطب میبایست اولین چیزی باشد که زن زائو میخورد زیرا که خداوند متعال به مریم (بعد از تولد مسیح (ع)) فرمود: و تنه درخت خرما را به سمت خود بتکان، بر تو خرمای تازه فرو میریزد. پس پرسیدند: ای پیامبر خدا اگر که زمان رطب نبود؟ حضرت پاسخ دادند: هفت خرما از خرمای مدینه، اگر که نبود هفت خرما از خرمای شهرهای خود؛ زیرا خداوند متعال میفرماید: به عزت، جلال، عظمت و ولایی جایگاه خود قسم، زائو در روز زایمان رطب نمیخورد جز آنکه فرزند او، پسر باشد یا دختر، صبور و بردبار گردد.
- امام صادق (ع)
أطعِمُوا البَرنِيَ نِساءَكُم في نِفاسِهِنَّ تَحلُمُ أولادُكُم[12].
به زنهای خود در دوران نفاسشان، بَرنی بدهید تا فرزندان شما بردبار شوند.
منابع:
[1] احادیث ذکر شده از کتاب حکمتنامه کودک و سایت «کتابخانه احادیث شیعه» است.
[2] بحار الأنوار : ج 77 ص 105 ح 1
[3] تفسیر العیاشی، ج2، ص 299، ح102
[4] الکافی، ج5، ص 124، ح 4
[5] المحاسن : ج 2 ص 365 ح 2273
[6] بحار الأنوار : ج 104 ص 79 ح 4
[7] مكارم الأخلاق : ج 1 ص 425 ح 1451
[8] مکارم الاخلاق، ج1، ص 365، ح1202
[9] بحار الأنوار : ج 62 ص 299.
[10] الكافي : ج 6 ص 23 ح 7
[11] الكافي : ج 6 ص 22 ح 4
[12] الكافي : ج 6 ص 22 ح 5
- تلاوت آیه 64 سوره اسراء – محمد جبریل
وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْ ۚ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا
هر کدام از آنها را میتوانی با صدایت تحریک کن! و لشکر سواره و پیادهات را بر آنها گسیل دار! و در ثروت و فرزندانشان شرکت جوی! و آنان را با وعدهها سرگرم کن! -ولی شیطان، جز فریب و دروغ، وعدهای به آنها نمیدهد.-