نماز لیله الدفن یا همان نماز شب اول قبر یکی از نمازهای مستحبی در دین مبین اسلام است که اولین شبی که میت دفن می‌شود توسط اطرافیان ادا شده و به روح آن شخص اهدا می‌گردد. این نماز را نماز وحشت نیز می‌گویند. این نماز مستحبی متشکل از دو رکعت می‌باشد و سه روایت برای چگونگی ادا نمودن آن در کتب معتبر نقل شده است. همچنین احکامی برای آن بیان شده و اجر و ثوابی نیز در احادیث برای آن در نظر گرفته شده است که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد.
درباره اجر و ثوابی که خواندن این نماز دو رکعتی دارد این سخن از رسول خدا (ص) کفایت می‌کند، آن‌جا که می‌فرماید: بر میت ساعتی سخت‌تر از شب اول قبر نیست، پس مردگان خویش را به صدقه رحم کنید و اگر که چیزی را برای اعطای صدقه پیدا نکردی، پس یکی از شما دو رکعت نماز گزارد و در رکعت نخست یک مرتبه حمد و دو مرتبه توحید بخواند و در رکعت دوم سوره حمد را یک بار و سوره تکاثر را ده مرتبه بخواند و پس از سلام بگوید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد و ابعث ثوابها الی قبر ذلک المیت فلان بن فلان». پس خدای متعال در همان ساعت هزار فرشته را به سمت قبر آن مرده روانه می‌کند که هر یک از آنان جامه‌ای و حله‌ای به همراه دارند و تنگی قبرش را وسعت داده تا روزی که در صور دمیده شود و به آن‌که نماز را خوانده به عدد آن‌چه آفتاب بر آن طلوع نماید حسنات و مرتبه‌اش چهل درجه بالاتر می‌رود.[1]
چگونگی ادا نمودن نماز لیله الدفن
نماز لیله الدفن که به نماز هدیه نیز شهرت دارد به سه شکل زیر و در شب نخست (از اول شب تا صببح) قرائت می‌شود:
- این روش مشهورتر است. در رکعت نخست فرد لازم است پس از قرائت سوره حمد، آیه الکرسی بخواند و در رکعت دوم پس از سوره مبارکه حمد می‌بایست ده مرتبه سوره قدر را تلاوت کند و بعد از آن‌که سلام داد بگوید: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحمدٍ وَ آلِ مُحمدٍ وَ ابْعَثْ ثَوابَها اِلی قَبرِ فلان بن فلان(نام شخص فوت شده و پدر او)».
- در روش دوم ادا نمودن این نماز شخص می‌تواند در رکعت اول حمد و دو توحید بخواند و در رکعت دوم پس از حمد، ده مرتبه سوره تکاثر را بخواند و پس از سلام عبارت «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحمدٍ وَ آلِ مُحمدٍ وَ ابْعَثْ ثَوابَها اِلی قَبرِ فلان بن فلان (نام شخص فوت شده و پدر او)» را بر زبان جاری سازد.
- و اما شیوه سوم بدین صورت است که فرد بعد از سوره حمد، دو سوره توحید و یک مرتبه آیه الکرسی خوانده و در رکعت دوم پعد از حمد ده مرتبه سوره تکاثر را بخواند
از میان سه روش بیان شده ادا کردن نماز وحشت به دو صورت اول بهتر می‌باشد.
احکام نماز شب اول قبر
نماز شب اول قبر نیز همچون دیگر امور دینی احکام خاصی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهد شد:
- برخی گمان می‌کنند که نماز لیله الدفن را می‌بایست بین نماز مغرب و عشاء خواند اما این چنین نیست اگر چه بهتر آن است که پس از نماز مغرب و عشاء خوانده شود اما فرد می‌تواند در هر وقتی از ابتدای شب تا صبح آن را ادا کند.
- گاهی در تدفین یک شخص تاخیر ایجاد می‌شود و ممکن است پس از چند روز دفن گردد، نماز شب اول قبر او همان شبی است که دفن می‌شود.
- اگر که فردی سهوی نماز وحشت را با کیفیتی متفاوت بخواند (در آیات کم یا زیاد کند و …) لازم است دوباره به جای آورد.
- اجیر کردن شخصی برای خواندن این نماز و اجرت گرفتن برای آن جایز می‌باشد اما احتیاطا بهتر است آن مبلغ با عنوان احسان و بخشش به فرد داده شود و شخص نیز بدون در نظر داشتن این مبلغ نماز را به جای آورد.
منب
[1] قمی، شیخ عباس، سفینة‌البحار، ج۵، ص۱۶۳