سوره بروج، سوره‌ای مکی با بیست و دو آیه است که نام آن برگرفته از سوگندی می‌باشد که خداوند در آیه نخست این سوره به «بروج» که تعبیری از ستارگان آسمان است، خورده است. در این سوره حق تعالی به سرگذشت اصحاب اخدود اشاره نموده و از عاقبت اهل ایمان در روز جزاء سخن گفته است. همچنین به آنان که قرآن را تکذیب می‌کنند هشدار داده که آنان را به عذابی دچار خواهد نمود. در انتهای سوره نیز قرآن کریم را لوح محفوظ معرفی می‌کند. لوحی که جملگی رخدادهای عالم به طور کامل در آن به ثبت رسیده و قابل تغییر نیست … در مطلب «معرفی سوره بروج» به محتوای سوره و فضائل و آثار آن اشاره شد، حال و در این نوشتار قصد داریم به تفسیر سوره بروج (آیه‌های ابتدایی) بر اساس تفسیر نمونه بپردازیم.
آیاتی از سوره بروج
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ
وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ ﴿١﴾ وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ ﴿٢﴾
تفسیر
مسلمانان شهر مکه در ابتدای ظهور اسلام بسیار در فشار و سختی بودند و اهل کفر که دشمنان اسلام به شمار می‌رفتند هر نوع شکنجه‌ای را نسبت به آن‌ها روا دانسته و بر آن‌ها اعمال می‌کردند. همانطور که در بخش مقدمه بیان شد از اهداف مهم نزول این سوره هشدار و انذار شکنجه گران با یادآوری فرجام اقوام پیشین است. همچنین تسلی دادن به اهل ایمان تا در این کارزار نابرابر با اتکا به خداوند در هر عصر و زمانی روحیه خویش را از دست نداده و تسلیم اهل کفر نشوند چرا که آینده‌ای زیبا در انتظارشان خواهد بود
حق تعالی در آیه نخست می‌فرماید: قسم به آسمان که برج‌های فراوانی دارند. واژه «بروج» جمع «برج» است که در اصل به معنای قصر می‌باشد و بعضی نیز آن را به معنی شیء ظاهر گفته‌اند که نامگذاری قصرها به این واژه نیز بدین سبب است که قصرها و عمارت‌های مرتفع از دور مشاهده می‌شوند و شیء آشکار و ظاهری هستند. همچنین به همین دلیل است که بخش ویژه‌ای از دیوارهایی که اطراف شهر، کشور و یا حتی محل اجتماع سپاه وجود دارد را برج می‌گویند چرا که ظهور و بروز خاصی دارد و دیده می‌شود. علاوه بر این‌ها زمانی‌که یک زن زینت خویش را نمایان می‌سازد گفته می‌شود: «تبرجت المراة»
پس برج‌های آسمان یا در معنای ستارگان درخشان آسمان خواهد بود یا در معنای صورت‌های فلکی موجود در آسمان و برج‌های دوازده گانه در واقع دوازده صورت فلکی هستند که خورشید در مسیر سالانه خویش در هر ماه به موازات آن قرار می‌گیرد (البته باید یادآور شد که خورشید حرکتی نمی‌کند و این زمین است که به دور خورشید می‌گردد؛ اما چنین به نظر می‌آید که خورشید جا به جا شده و در موازات یکی از این صور فلکی قرار می‌گیرد).
در هر حال سوگند به هر یک از این معانی باشد حکایت از عظمت آن است. عظمتی که احتمالا در آن دوران در نظر غرب آشکار نبود ولی امروزه برای همه شناخته شده است؛ هر چند به نظر می‌آید مقصود همان ستاره‌های درخشان است.
در کتب حدیثی آمده که از حضرت رسول (ص) تفسیر این آیه را سوال نمودند و ایشان فرمودند که مقصود کواکب و ستاره‌های آسمان است.
در آیه دوم و در ادامه خداوند می‌فرماید: و سوگند به آن روز موعود (وعده داده شده که منظور روز جزاء یا همان رستاخیر است).
آن روز روزی است که جملگی رسولان الهی آن را وعده داده‌اند و در صدها آیه از آیات قرآن کریم به آن پرداخته شده و خبر آن آمده است. روز موعود همان روزی است که وعده‌گاه تمامی انسان‌ها از شرورترین‌ها آن‌ها تا بهترین‌شان است و روزی است که به حساب همه می‌رسند و تسویه حساب اصلی اتفاق می‌افتد.[1]
تلاوت سوره بروج-علی گرجی
منبع:
[1] در مطلب «حدیث با موضوع معاد» احادیث معتبر موجود در این باره جمع آوری و به نگارش در آمده‌اند.