«اللهم کن لولیک الحجة بن الحسن …» بدون تردید این عبارت و دعایی که با این جمله آغاز می‌شود برای همگان آشنا است. دعایی از جانب یک منتظِر برای سلامتی منتظَر عالم، حضرت مهدی ارواحنا له الفداء؛ دعایی که خواندن آن و مداومت به آن قطعا آثار خوبی به دنبال خواهد داشت. در این نوشتار تصمیم داریم پس از معرفی اجمالی این دعا به شرح دعای سلامتی امام مهدی (عج) بپردازیم، تا با مطالعه آن به محتوای پُر مضمون آن بتوان پی ببرید.
معرفی اجمالی دعای سلامتی حضرت مهدی (عج)
دعای سلامتی که به دعای «اللهم کن لولیک الحجة بن الحسن» نیز معروف است. دعایی است که از امامان محمد باقر و جعفر صادق علیهم السلام روایت شده است و از اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان به شمار می‌رود. در این دعا که از لحاظ سندی، مرسل گفته شده است، جملات گوناگونی به عنوان دعا برای سلامتی امام زمان (عج) ذکر شده‌اند.
در حقیقت با گفتن کلماتی چون «ولیاً»، «حافظاً»، «ناصراً» از پروردگار عالمیان، خداوند منان خواسته شده که سرپرست، حافظ و یاور امام باشد. البته در اکثر منابع به جای عبارتی که به نام امام مهدی (عج) اشاره دارد عبارت «فلان بن فلان» نوشته شده است به همین سبب برخی این احتمال را بیان کرده‌اند که این دعا برای هر یک از ائمه معصومین در دوره امامت آن ها صدق می‌کند و ویژه حضرت صاحب الزمان (عج) نمی‌باشد.
نکته قابل توجه این‌که اگر چه دعای سلامتی امام مهدی (عج) مرسل گفته شده است اما به جهت وجود آن در کتب روایی و همچنین کتاب های دعا، می‌شود حکم به صحت و معتبر بودن آن داد.
دعای سلامی امام مهدی (عج)
اللّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ فلان بن فلان (و به جاى فلان بن فلان بگو: الحُجَّةِ بْنِ الحَسَنِ) صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبائِهِ فِي هذِهِ السَّاعَةِ وَ في كُلِّ ساعَةٍ وَلِيّاً وَ حافِظاً وَ قائِداً وَ ناصِراً وَ دَلِيلاً وَ عَيْناً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِيها طَوِيلاً.
خدایا برای ولی خود فلان پسر فلان (و به جان آن بگو: حجه بن الحسن) که سلام و درودهای تو بر او و پدرانش باد، در این وقت و در هر وقتی دیگر (هر ساعت) سرپرست، نگاهبان، پیشوا، یاری دهنده، راهنما و دیده بان باش تا او را با رغبت در زمین خود سکونت دهی و زمانی طولانی بهره‌مندش سازی [1].
شرح دعای سلامتی امام مهدی (عج)
در ابتدای دعا این چنین آمده است: اللّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ فلان بن فلان (و به جاى فلان بن فلان بگو: الحُجَّةِ بْنِ الحَسَنِ) صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبائِهِ … (خداوندا برای ولی خویش فلان پسر فلان (حجه بن الحسن) که صلوات و درودهایت بر او و پدرانش باد) …
واژه حجت در زبان عرب، در اصل به معنی برهان می‌باشد. بعضی نیز بیان کردند اصل، در معنی آن عبارت است از هر چیزی که آدمی برای مغلوب ساختن دشمن بر آن تکیه کند و به جهت آن‌که برهان در جدال لفظی با دیگر انسان ها، از چنین مفهوم و ماهیتی برخوردار است، حجت نامیده می‌شود [2]. این معنا همانطور که بیان شد بر اساس زبان عرب است ولی در ادبیات اعتقادی مسلمانان، معنای دیگری دارد. این واژه که در آیه هایی از قرآن کریم نظیر آیه 149 سوره مائده و آیه 165 سوره نساء آمده است به هر چیزی که حق تعالی به وسیله آن با بندگان خود احتجاج کرده و مجازات (عقاب) و ثواب خویش را با آن (برهان) محکم سازد، اطلاق می‌گردد. به معنای دیگر با اتمام آن بر بنده های خویش چه به صورت تکوینی و یا تشریعی طریق هر نوع بهانه و عذر را بر آنان می‌بندد. این نوع از حجت بر دو نوع حجت باطنی که عقل است و حجت ظاهری که پیامبران و امامان هستند (در آیه 165 سوره نساء به حجت ظاهری اشاره شده است)، می‌باشد.
در روایت‌های فراوانی از مسلمانان چه شیعه و چه سُنی به این موضوع اشاره شده است که حق تعالی هرگز زمین را از حجت ظاهری که همان پیامبران الهی و امامان هستند، خالی نخواهد گذاشت، اگر چه در غیبت به سر برده و چشم ها او را نمی‌بینند. در بعضی از اخبار این گونه آمده که حتی اگر بر روی زمین تنها دو نفر وجود داشته باشند، به طور قطع یکی از آن دو شخص امام و پیشوای دیگری خواهد بود [3].
و بر اساس آن‌چه که تا به الان بیان شد، الحجة بن الحسن به همین موضوع اشاره دارد که امام مهدی (عج) آخرین حجت الهی بر انسان‌ها است که با بودن او به عنوان آخرین حجت ظاهری در کنار حجت باطنی و کتاب الهی راه عذر و بهانه بر آدمی بسته می‌شود.
در ادامه آمده است: وَلِيّاً وَ حافِظاً ….
هر یک از این واژگان معنی ویژه‌ای دارد که در ادامه شرح هر کدام بیان خواهد شد.
- کلمه «وَلی» در زبان عرب به معنی سرپرست است و به کسی که متولی امری را بر عهده گیرد، گویند. به عنوان مثال ولی الیتیم به شخصی اطلاق می‌شود که سرپرستی فرد یتیمی را به عهده گرفته است و در حقیقت امورش را سر و سامان می‌دهد. البته واژه «ولی» برخی اوقات به دوست که در مقابل دشمن قرار دارد نیز معنا می‌شود. لغت دان‌ها در این باره بیان نمودند: الولی مترادف الصدیق و ضد العدو است. گاهی نیز کلمه «ولی» به معنای یاری کننده نیز آورده می‌شود همان‌گونه که یکی از اسماء خداوند «ولی المومنین» است [4]. به هر حال در این بخش از دعای سلامتی امام مهدی (عج) می‌توان واژه «ولی» را به همه معانی که گفته شده، معنا کرد و گفت که مقصود این است که خداوندا خود یار و سرپرست حضرت مهدی (عج) باش.
- معنای عبارت «و حافظا» کاملا مشخص است. در واقع با بیان این عبارت از خداوند متعال درخواست می‌شود که از امام (ع) محافظت کرده و او را از شر هر چه بدی و ناخوشی است در پناه خویش نگه دارد.
ادامه دارد …
منابع:
[1] ترجمه برگرفته از ترجمه حسین انصاریان
[2] ر.ک: العین، ج3، ص10; لسان العرب، ج2، ص228 (حجج)
[3] کافی، ج1، ص168 ـ 180
[4] لسان العرب، ج15، ص407; مجمع البحرین، ج1، ص455 (ولی)