سوره بلد نودمین سوره قرآن مجید و یکی از سوره‌های جزء سی‌ام است که به عنوان یکی از سوره‌های مکی قرآن شناخته می‌شود. این سوره، سی پنجمین سوره‌ای است که بر پیامبر (ص) قبل از سوره ق و بعد از سوره طارق نازل شده است و با بیست آیه کوتاه یکی از سوره‌های مفصلات (سوره‌های متشکل از آیات کوتاه) قرآن کریم به شمار می‌رود. سوره مبارکه بلد با سوگند به سرزمین مکه آغاز شده است و حق تعالی در آیه‌های آن به خلقت آدمی (آفرینش چشم، زبان و لب)، شناخت مسیر خیر و راه شر و این موضوع که حیات دنیایی او همواره با رنج و سختی همراه است پرداخته است. همچنین خداوند به اعمال سخت اما با ارزش انسان که عبارتند از: آزاد سازی برده‌ها، اطعام و کمک به بینواها اشاره کرده و در انتها نیکوکاران را «اصحاب المیمنه» و بدکاران را که به آیات الهی کفر ورزیده‌اند، شقاوتمند و از «اصحاب المشأمه» خوانده است.
شأن نزول سوره بلد
درباره شأن نزول آیه چهارم (که ما آدمی را در رنج آفریدیم) سوره بلد این چنین ذکر شده است که حارث بن عمرو بن نوفل بن عبد مناف زمانی که در شهر مدینه حضور داشت گناه و معصیتی را مرتکب گردید. پس به نزد رسول خدا (ص) رفت و از ایشان سوال نمود که کفاره این گناه چیست؟ حضرت در پاسخ فرمودند: برو و بنده‌ای را آزاد کن، یا به جای آن به شصت مسکین و بینوا اطعام بده.
حارث پس از شنیدن جواب پیامبر (ص) گفت: غیر از این (کفاره‌ای) نیست؟! رسول الله (ص) فرمود: همانی بود که بیان کردم. پس حارث غم زده و ناراحت به راه خود رفت تا آن‌که به دوستان خود رسید و گفت:به خداوند قسم من نمی‌دانستم که وارد دین محمد شوم، مال من با کفاره‌ها و انفاق فی سبیل الله کم می‌گردد، محمد می‌پندارد که ما این مال را در مسیر یافته‌ایم، بلکه من مال فراوانی را خرج نمودم. پس آیه چهارم بر رسول الله (ص) نازل شد [1].
فضایل و خواص سوره بلد
در این بخش از نوشتار به برخی از خواص و فضایل ذکر شده توسط ائمه اطهار علیهم السلام برای سوره بلد خواهیم پرداخت.
حضرت محمد (ص) درباره سوره بلد فرمودند: هر که این سوره مبارکه را بخواند، خداوند او را از خشم خویش در روز قیامت و از گردنه‌های سخت و ترسناک آن در امان خواهد داشت [2].
از امام صادق (ع) نیز در این باره روایت شده که می‌فرمایند: هر که سوره بلد را در نماز واجب خویش قرائت کند در دنیا به صالح بودن معروف می‌گردد و در سرای آخرت به این‌که در پیشگاه خداوند منزلتی خاص دارد، شهرت خواهد یافت و از دوستان انبیاء، شهدا و صالحین خواهد بود [3].
علاوه بر فضائلی که بیان شدند از خواصی که برای سوره بلد ذکر شده‌اند می‌توان به ایمن شدن نوزاد (اگر که سوره بلد نوشته شده و همراه با نوزاد باشد) و درمان مریضی‌های تنفسی در صورتی که آب نوشته سوره بلد استنشاق گردد، اشاره کرد [4].
منابع:
[1] تفسیر مقاتل، 1423ق، ج 4، ص 701
[2] برگرفته از مجمع البیان
[3] ثواب الاعمال، شیخ صدوق، 1382 ش، ص 123
[4] البرهان، ج5، 1417 ق، ص 659
- تلاوت ترتیل «سوره بلد» با صدای استاد سعیدیان