شرح دعای دهم صحیفه سجادیه – بخش دوم

دعای دهم صحیفه سجادیه از دیگر دعاهای نقل شده از امام سجاد علیه السلام است که در مطلب «شرح دعای دهم صحیفه سجادیه –بخش اول» فرازی از آن شرح داده شد. در این مطلب بر آن شدیم تا به شرح فرازی دیگر از این دعای مأثور بپردازیم. امام سجاد (ع) در این دعا به فضل و بخشش حضرت حق اشاره کرده است و آن را مایه نجات و رهایی آدمی از عذاب معرفی کرده است چرا که اگر خداوند متعال به عدالت خود و نه به فضل با آدمی رفتار نماید قطعا به جز مخلصین جملگی افراد مستوجب عذاب الهی خواهند بود. پس در دعا از خداوند در کنار طلب فریادرسی، می‌خواهد همواره به فضل خویش با انسان ها رفتار نماید.

فراز دوم دعای دهم صحیفه سجادیه

فَسَهِّلْ لَنَا عَفْوَكَ بِمَنِّكَ، وَ أَجِرْنَا مِنْ عَذَابِكَ بِتَجَاوُزِكَ، فَإِنَّهُ لَا طَاقَةَ لَنَا بِعَدْلِكَ، وَ لَا نَجَاةَ لِأَحَدٍ مِنَّا دُونَ عَفْوِكَ.

پس بخشش خویش را از سر منت خود بر ما سهل نما و ما را به چشم پوشی و عفو خویش از عذاب خود پناه ده. زیرا قطعا ما را نسبت به عدالت تو، توان نیست و برای هیچ یک از ما بدون گذشت و بخشش تو ، نجاتی نمی‌باشد.

شرح فراز دوم صحیفه سجادیه

اگر که در آیه های قرآن کریم که در وصف عذاب جهنم آمده‌اند، دقت شود، خوف و خشیتی که از آن‌ها به دل وارد می‌شود که آرامش را از انسان سلب خواهد نمود و آدمی متوجه خواهد شد که چرا مامور شده است تا در دعاها التماس کرده و از خداوند قادر و متعال لازم است عفو و مغفرت طلب نماید.

در آیه 29 سوره کهف خداوند می‌فرماید: وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ ۖ فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَ مَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ ۚ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ نَارًا أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا ۚ وَ إِنْ يَسْتَغِيثُوا يُغَاثُوا بِمَاءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ ۚ بِئْسَ الشَّرَابُ وَ سَاءَتْ مُرْتَفَقًا.

و بگو دین حق همان است که از سوی پروردگار شما آمد، پس هر کس که بخواهد ایمان آورد و هر آن‌کس که بخواهد کفر ورزد. ما برای ظالمان آتشی مهیا نمودیم که شعله‌های آن همچون خیمه های بزرگ آنان را احاطه می‌کند و اگر که استغاثه نمایند به آن ها آبی عطا می‌گردد به مانند مس مذاب که صورتشان را به شدت خواهد سوزاند. بد شراب و بد مقام و جایگاهی است.

برخی بیان داشتند که اقل توقف افراد جهنمی بر اساس آیه 23 سوره نبأ سه تا هشتاد سال می‌باشد و بدبخت و بیچاره آدمی که در این دنیا اسیر آمال، عواطف، شهوت، شکم، خودخواهی ، فراموشی ها، شیاطین جن و انس و هوای نفس می‌باشد، چرا که چنین شخصی در همه عمر خویش کم‌ترین فرصت را برای آن‌که به فکر درمان یا علاج خویش باشد، پیدا نخواهد کرد و در همان حال دو مامور الهی بدون کوچکترین خطایی، اعمال انسان را ثبت خواهند کرد به گونه ای که در قیامت شخص از ثبت تمامی وقایع ریز و درشت، کم اهمیت و پُر اهمیت متعجب شده و فریاد سر می‌دهد: ای وای بر ما، این چگونه کتابی است که اعمال خُرد و کلان ما را سر مویی فرو نگذاشته جز آن‌که تمامی آن ها را برشمرده است؟![1]. اگر که حسابرسی دقیق شود (حق تعالی به لطف و کَرَم خویش از خطای آدمی در نگذرد) بدون شک جز مخلصین کسی را راه نجاتی نیست.

درست است که آدمی به عبادت خداوند می‌پردازد تا جبران گناهانش گردد اما همانطور که می‌دانید عبادت های آدمی همواره با نقصان، بی توجهی و غفلت همراه است که خود موجب طلب بخششی دیگری می‌شود. به عنوان مثال نماز که مهم‌ترین عمل عبادی می‌باشد را آدمی بدون مراقبت و یا داشتن حضور قلب ادا می‌کند در حالی که اگر با حضور قلب این عمل انجام می‌گرفت، انسان از عظمت حق تعالی بی تاب می‌شد.

همین غفلت محض انسان در روزهای عمر خود که به بطالت می‌گذرند، به غیر از حسرت و خجالت در روز جزا چیزی برای او نخواهد داشت، آن هم شخصی که در نعمات الهی غرق شده بود.

ناگفته نماند که آن‌چه را که انسان انجام می‌دهد نیز توفیقی است از جانب پروردگار. خداوندا تو خود من را به سمت خویش رهنمون بودی که اگر تو دلالت نمی‌فرمودی من نمی‌دانستم که تو که هستی [2].

در واقع اگر که جذب و جلب عطوفت پروردگار نباشد احدی از معصیت و گناه پاک نمی‌شد، همانگونه که در آیه 21 سوره نور خداوند به این موضوع اشاره کرده است. یا با توجه و تفکر در آیه 5 سوره حمد نیز می‌توان به این نکته مهم دست پیدا کرد که عبادت خداوند تنها با استعانت و یاری او ممکن است.

منبع:

[1] برگرفته از آیه 49 سوره کهف

[2] برگرفته از دعای ابو حمزه ثمالی

سوره کهف، آیه 49

• تلاوت ترتیل آیه 49 سوره کهف – سعود شریم