همان‌طور که می‌دانید حج یکی از اعمال عبادی بسیار مهم و واجب است که هر مسلمانی در صورتی که استطاعات رفتن به این سفر و انجام اعمال حج را دارا باشد می‌بایست آن را در روزهای معین (ماه ذی‌حجه)، به صورتی خاص و در سرزمین مکه ادا نماید. درباره احکام این عمل عبادی همچون دیگر اعمال عبادی واجب و مستحب پرسش‌هایی مطرح شده که توسط مراجع عظام تقلید به آنان پاسخ داده شده است. در همین راستا و با فرا رسیدن موسم حج تمتع بر آن شدیم تا به گرد آوری برخی از پرسش‌های مهم در این باره که توسط آیت الله خامنه‌ای در اجوبه استفتائات پاسخ داده شده‌اند، بپردازیم.
سوال 1:
در زمان اعزام زائران خانه خدا معاینات پزشکی انجام می‌گیرند و افرادی که از لحاظ جسمی توانایی ندارند در این معاینات پذیرفته نمی‌شوند. پرسش این است که آیا این افراد که تا به حال هم مسیر برایشان باز نبوده است، هنوز هم دارای استطاعت شرعی‌اند؟ یا به جهت پذیرفته نشدن استطاعت هم محقق نمی‌شود؟
- بر اساس آن‌چه که بیان شد استطاعت وجود ندارد.
سوال 2:
پوشاندن سر کفاره دارد، آن کفاره چیست؟ و آیا پوشاندن قسمتی از سر حکم تمامش را دارد؟
- کفاره‌اش این است که بنا بر احتیاط گوسفندی قربانی نماید. همچنین بخشی از سر حکم تمامی آن را ندارد جز این‌که به شکل عرفی پوشاندن سر بر آن صدق کند همانند قرار دادن کلاهی کوچک بر سر که تنها بخش وسط سر را می‌پوشاند.
سوال3:
نایب از این موضوع که برای به جا آوردن حج اجیر گشته است مطلع است اما از این‌که برای حجه الاسلام (حجی که به اصل شرع واجب شده است)، حج نذری و یا حج مستحب اجیر شده بی خبر است. اگر که او نیت نماید «… حج تمتع برای منوب عنه خودم» یا «حجی که برای او اجیر شده‌ام» کافی و درست است یا خیر؟
- آیت الله خامنه‌ای بیان داشتند که تنها قصد و نیت اجمالی حجی که برای آن نائب و اجیر گشته مجزی می‌باشد.
سوال4:
در موضوع مهر مدت دار همسر که بر شوهر واجب است که اگر توانایی در پرداخت آن را داشته باشد، بپردازد اما زن هنوز آن را مطالبه ننموده و به آن مهریه نیاز نداشته باشد، آیا پرداخت مهریه مدت دار بر به جای آوردن عمل واجب حج ارجحیت دارد؟
- ادا نمودن مهریه بدون آن‌که او مطالبه و درخواست نماید واجب نمی‌باشد و در فرض بیان شده، ادا کردم حج بر آن مقدم بوده است.
سوال 5:
اگر که بانویی استطاعت به جای آوردن حج را داشته باشد اما همسر وی به او رخصت ندهد، چه وظیفه‌ای خواهد داشت؟
- رخصت و اجازه همسر برای به جای آوردن عمل واجب حج شرط نمی‌باشد ولی اگر که رفتن به حج بدون اجازه همسر برای زن سختی و حرج به همراه داشته باشد مستطیع نبوده و حج بر او واجب نمی‌باشد.
سوال 6:
شخصی که برای حج ثبت نام نموده و فیش آن را گرفته و همچنین وصیت نموده که پس از او پسرش با آن فیش به حج برود و به نیابت از او حج نماید و پس از فوت والد پسر استطاعت مالی برای سفر حج را پیدا کرده اما مسیر رفتن به مکه با فیش پدر برای او باز می‌شود، آیا با استقاده از فیش پدر و رسیدن به میقات باید به نیابت از او حج به جای آورد یا خود استطاعت پیدا می‌کند و می‌بایست برای خودش اعمال حج را به جای آورد؟
- با توجه به سوال که فیش وصیت شده برای پسر باز شده و وصیت نسبت به زائد بر حج میقاتی بالغ بر یک سوم نیست یا وراث اجاره نموده‌اند، لازم است پسر حج را به نیابت از پدر خویش انجام دهد.
سوال 7:
آیا شخصی که در شهر مدینه یا اطراف آن ساکن است و می‌خواهد حج عمره را به جای آورد می‌تواند در مسیر مکه به جده رفته و از آن‌جا در نزدیکترین مکان بیرون از حرم مثل مسجد تنعیم احرام ببندد و مُحرم گردد؟
- آیت الله خامنه‌ای در پاسخ به این سوال بیان داشتند که اگر در زمان خروج از شهر مدینه نیت به جای آوردن عمره را داشته باشد می‌بایست از مسجد شجره مُحرم گردد و نمی‌تواند بدون آن‌که احرام بسته باشد از میقات عبور نماید هر چند قصد داشته باشد که از راه مکه، نخست به جده برود، و اما اگر که به نیت و قصد رفتن به شهر جده از مدینه بدون احرام از میقات خارج گردد و در شهر جده نیت به جا آوردن عمره نماید لازم است برای احرام به یکی از میقات‌ها برود و مُحرم شدن از جده یا از ادنی الحل برای او جایز نمی‌باشد.
سوال 8:
آیا مستحب بودن گرفتن سه روز روزه مستحبی در شهر مدینه برای برآورده شدن حاجت مختص به مسافر است یا برای آن‌هایی که اهل مدینه هستند و افرادی که نیت ده روزه دارند نیز دارای استحباب است؟
- این عمل مختص مسافر نیست و ذکر واژه مسافر به علت استثناء از روزه در حال سفر (برای مسافر) است.
سوال 9:
آیا بر بانوان جایز است که در شب عید قربان پس از آن‌که رمی جمرات را انجام داده‌اند تقصیر نمایند؟ و همچنین در این حکم بین این‌که برای قربانی روز عید پس از طلوع خورشید برای خود نائب گرفته باشند یا نه، تفاوتی وجود دارد؟
- بانویی که قربانی بر گردن او نیامده، جایز می‌باشد که شب در مِنا تقصیر را انجام دهد و اگر که بخواهد برای به جای آوردن اعمال حج به شهر مکه برود. اما خانمی که قربانی بر گردن او وجود دارد، واجب است تا روز عید قربان صبر نماید تا قربانی او انجام شود و گرفتن وکیل برای به جای آوردن عمل قربانی در روز عید به تنهایی برای انجام عمل تقصیر در شب کفایت نمی‌کند.
سوال 10:
اگر شخصی که احرام بسته است به فردی که مُحرم نباشد بگوید زمانی که خوابیدم پتو را بر روی سرم بینداز، حکمش چیست؟ اگر این عمل انجام گیرد، کفاره واجب می‌گردد؟ و بر عهده‌ی چه کسی است؟
- شخص مُحرم اجازه ندارد که چنین درخواستی کند و اگر که فردی که احرام نبسته است به درخواست او عمل نماید اثبات نمودن وجوب کفاره معلوم نیست و در هر صورت بر گردن آن شخصی که به درخواست عمل نموده کفاره‌ای نمی‌باشد.
سوال 11:
اگر که حاجی به سبب اعتقاد به عدم درست بودن یک شوط، تنها همان را از سر بگیرد، حکم آن چیست؟
- جایز بودن منصرف گشتن از یک شوط به تنهایی، محل اشکال می‌باشد اما طواف اصلی صحیح بوده و می‌تواند به آن اکتفا نماید.