با فرا رسیدن ماه رجب المرجب که یکی از ماه های حرام و پر فضیلت است بر آن شدیم در مطلبی اعمال و اذکار گفته شده برای این ماه که طبق گفته پیامبر اکرم (ص) ماه خداست را برای بهره مند گشتن شما عزیزان گردآوری نماییم.
اعمال و اذکار مشترک
برای ماه پرفضیلت رجب اعمالی وارد شده که به روز خاصی مربوط نمی باشند و می توان هر روز آن ها را انجام داد. از جمله این اعمال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خواندن دعایی که امام سجاد (ع) در ابتدای ماه رجب و در حجر اسماعیل قرائت نموده است.
یا مَنْ یَمْلِكُ حَوَائِجَ السَّائِلِینَ وَ یَعْلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَ لِكُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْكَ سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِیدُكَ الصَّادِقَةُ وَ أَیَادِیكَ الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُكَ الْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِىَ حَوَائِجِى لِلدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِیرٌ.
ای کسی که مالک حوائج سائلانی و ای که از ضمیر و باطن آنان که لب فرو بسته و صامت اند آگاهی، برای هر خواسته و خواهشی از سمت تو گوشی شنوا و جوابی آماده است. پروردگارا به حق وعده های صادق تو و نعمات فراوان و رحمت گسترده ات از تو خواستارم که بر محمد و آل محمد صلوات و درود فرستی و حاجت های دنیا و آخرتم را بر آورده سازی همانا تو بر هر چیزی قادر و توانایی.
- سید ابن طاووس روایت کرده که شخصی به نام محمد بن ذکران (به سجاد شهرت دارد) به نزد امام صادق (ع) رفته و عرض نموده که فدایت گردم، این ماه، ماه رجب است، در این ماه به من دعایی بیاموز که برایم سود داشته باشد. امام (ع) فرمودند: این دعا را بنویس و پس از نمازهای روز و شب قرائت کن، و آن دعا این است:
يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ كُلِّ شَرٍّ، يَا مَنْ يُعْطِى الْكَثِيرَ بِالْقَلِيلِ، يَا مَنْ يُعْطِى مَنْ سَأَلَهُ، يَا مَنْ يُعْطِى مَنْ لَمْ يَسْأَلْهُ وَمَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً، أَعْطِنِى بِمَسْأَلَتِى إِيَّاكَ جَمِيعَ خَيْرِ الدُّنْيا وَ جَمِيعَ خَيْرِ الْآخِرَةِ، وَ اصْرِفْ عَنِّى بِمَسْأَلَتِى إِيَّاكَ جَمِيعَ شَرِّ الدُّنْيا وَشَرِّ الْآخِرَةِ، فَإِنَّهُ غَيْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَيْتَ، وَزِدْنِى مِنْ فَضْلِكَ يَا كَرِيمُ.
ای آن که هر خیر و خوبی را از او امید دارم و از خشم و غضبش در هر شر و بدی ایمنی جویم. ای کسی که در برابر عبادت کم (پاداش) بسیار عطا می نماید، ای آن که به هر کس که از او خواست عطا می کند، و ای کسی که به هر کس که از او نخواهد و او را نشناسد از سر رحمت و رأفت و مهربانی عطا می کند، با درخواست و خواهشم از تو تمامی خیر و خوبی دنیا و آخرت را به من عطا نما و از من تمام شر و بدی دنیا و شر آخرت را با درخواستم از تو بازگردان، زیرا آن چه را که تو عطا نمودی کمی و کاستی ندارد و از فضل و احسان خویش بر من اضافه کن ای کریم و بخشنده.
- دعای دیگری از امام صادق (ع) نقل شده است که فرد می تواند هر روز آن را قرائت نماید و آن دعا این است:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ صَبْرَ الشَّاكِرِينَ لَكَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِينَ مِنْكَ وَ يَقِينَ الْعَابِدِينَ لَكَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ وَ أَنَا عَبْدُكَ الْبَائِسُ الْفَقِيرُ أَنْتَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِيلُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاكَ عَلَى فَقْرِي وَ بِحِلْمِكَ عَلَى جَهْلِي وَ بِقُوَّتِكَ عَلَى ضَعْفِي يَا قَوِيُّ يَا عَزِيزُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِيَاءِ الْمَرْضِيِّينَ وَ اكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
خداوندا من از تو صبر و شکیبایی شاکران تو و عمل آن هایی که از تو می ترسند و باور و یقین آنان که عبادتت را می کنند، خواستارم. خداوندا تو برتر و بزرگی و من بنده ی بینوا و فقیرم، تو بی نیاز و ستوده ای و من بنده ای خوار و ذلیلم. خدایا بر محمد و آل او درود فرست و بخشش و عطای این خواسته ها را بر من منت گذار به غنا و توانگریت بر فقر و تهی دستی ام و به صبر و بردباری ات بر جهل و نادانی ام و به قوت و توانایی ات بر ضعف و ناتوانی ام، ای توانا و ای عزیز. خداوندا بر محمد و آل او که جانشینان پسندیده ای هستند، درود فرست و من را از امور دنیا و آخرت نسبت به چیزی که من را بی تاب نموده کفایت کن ای مهربان تربن مهربانان.
- از جمله اذکار و نمازهایی که از رسول الله (ص) برای ماه رجب نقل شده اند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گفتن هزار بار ذکر «لا اله الا الله»
- گفتن صد مرتبه ذکر «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لا شَرِیكَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و ختم آن به صدقه.
- قرائت سوره توحید به اندازه صد مرتبه، هزار مرتبه یا ده هزار مرتبه در این ماه. البته تلاوت صد مرتبه سوره اخلاص در روزهای جمعه ماه رجب نیز سفارش شده است.
- خواندن ده رکعت نماز ولو در یک شب از شب های این ماه، با این کیفیت که در هر رکعت آن سوره های حمد و کافرون هر کدام یک بار و سوره توحید سه بار قرائت گردد.
- روزه گرفتن در ماه رجب
- گفتن هزار بار ذکر «سبحان الله»
اعمال و اذکار روزهای ویژه ماه رجب
-
روز و شب اول رجب
- روایت شده که استحباب دارد در زمان دیدن هلال ماه رجب دعای «اللّهُمَّ بارِكْ لَنا فِی رَجَبٍ وَ شَعْبانَ، وَ بَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ أَعِنَّا عَلَی الصِّیامِ وَ الْقِیامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لا تَجْعَلْ حَظِّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ» را بخواند و پس از نماز عشا همان شب دعای «اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِأَنَّكَ مَلِیكٌ، وَ أَنَّكَ عَلی كُلِّ شَيْءٍ مُقْتَدِرٌ ، وَ أَنَّكَ ما تَشاءُ مِنْ أَمْرٍ يَكُونُ، اللّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَی اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّكَ لِيُنْجِحَ بِكَ طَلِبَتِی، اللّهُمَّ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ، وَ بِالأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ أَنْجِحْ طَلِبَتِی» را تلاوت نموده و پس از آن حوائج خود را از خدا بخواهد.
- برای شب اول ماه رجب خوب است که افراد پس از نماز مغرب ده نماز دو رکعتی خوانده با این کیفیت که در هر رکعت حمد و توحید قرائت گردند.
- نماز دیگری برای این شب نقل شده است به این کیفیت که شخص پس از نماز عشا دو رکعت نماز به جا آورد که در رکعت نخست آن سوره حمد و انشراح را هر کدام یک بار و سوره توحید را سه مرتبه بخواند و در رکعت دوم پس از حمد و انشراح یک توحید، یک فلق و یک ناس بخواند و پس از اتمام نماز سی مرتبه ذکر «لا اله الا الله» را بگوید و سی مرتبه صلوات بفرستد.
- روزه روز اول ماه
-
شب آرزوها یا لیلة الرغائب
اولین شب جمعه ماه رجب از فضیلت بسیاری برخوردار است و انجام اعمال مخصوصی در این شب توسط ائمه اطهار (ع) سفارش شده است.
- فرستادن صلوات بسیار برای ملائکه
- روزه گرفتن روز پنج شنبه
- به جا آوردن شش نماز دو رکعتی میان نمازهای مغرب و عشا به این صورت که در هر رکعت پس از سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر و دوازده مرتبه سوره توحید خوانده شود و هنگامی که نماز به اتمام رسید هفتاد بار بگوید «اللّهمّ صلّ علی محمّد النّبىّ الأمىّ و علی آله» بعد از آن سجده نموده و در حال سجده هفتاد مرتبه ذکر «سبّوح قدّوس ربّ الملائکة و الرّوح» را بگوید. پس از آن سر از سجده برداشته و بگوید «ربّ اغفر و ارحم و تجاوز عمّا تعلّم إنّک أنت العلىّ الأعظم» باز دوباره سجده کرده و همان ذکری که در سجده قبل تر گفته را تکرار کند. سپس حاجات خویش را بخواهد.
-
ایام البیض
به سه روز وسط ماه های قمری (13، 14، 15 هرماه) ایام البیض یا روزهای سفید گفته می شود که برای سه ماه رجب، شعبان و رمضان این سه روز اهمیت و فضیلت بسیاری دارند و برای آن ها اعمالی ذکر شده است. در این بخش به اعمال گفته شده برای ایام البیض ماه رجب خواهیم پرداخت.
- خواندن دو رکعت نماز در شب سیزدهم ماه، دو نماز دو رکعتی در شب چهاردهم و سه نماز دو رکعتی به این صورت که در هر رکعت سوره های حمد، یس، مُلک و توحید قرائت گردند.
- روزه گرفتن در این سه روز فضیلت بسیار دارد.
- برای شب نیمه ماه رجب نیز اعمالی چون غسل، احیاء نمودن و عبادت کردن، زیارت امام حسین (ع) و به جا آوردن سی رکعت نماز به این شکل که در هر رکعت سوره حمد و ده مرتبه سوره توحید تلاوت گردد.
-
شب و روز بیست و هفتم رجب
- پیش یا پس از نیمه شب بیست و هفتم ماه، شش نماز دو رکعتی به جا آورده شود که در آن ها دوازده سوره از سوره های کوچک (از سوره مبارکه محمد تا آخرین سوره) قرائت شوند. پس از اتمام نماز هر یک از سوره های حمد، فلق، ناس، توحید، قدر و همچنین آیه الکرسی هفت مرتبه تلاوت شوند. بعد از قرائت آن چه که گفته شد، دعا «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً، اللَّهُمَّ انِّي أَسْأَلُكَ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ عَلى أَرْكانِ عَرْشِكَ وَ مُنْتَهى الرَّحْمَةِ مِنْ كِتابِكَ، وَ بِاسْمِكَ الاعْظَمِ الاعْظَمِ الاعْظَمِ، وَ بِذِكْرِكَ الأَعْلى الأَعْلى الأَعْلى، وَ بِكَلِماتِكَ التَّامَّاتِ الَّتِي تَمَّتْ صِدْقاً وَ عَدْلًا انْ تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْ تَفْعَلَ بِي ما انْتَ اهْلُهُ» را بخواند و حاجت های خویش را بگوید، ان شا الله که برآورده گردند.
- روزه روز بیست و هفتم ماه رجب
- غسل
- زیارت حضرت محمد (ص) و امام علی (ع)
برای انجام اعمال بیشتر و آگاهی یافتن از آن ها می توانید به مفاتیح الجنان مراجعه بفرمایید.